شکایت در معارف دعا و زیارات
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل شکایت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
شکایت عبارت است از اظهار ناراحتی و اندوه، توصیف گرفتاری، اظهار آنچه که برای انسان برخلاف خواست او رخ داده و اسباب ناراحتی و غم او را فراهم ساخته است. در قرآن کریم آمده است: ﴿قَالَ إِنَّمَا أَشْكُو بَثِّي وَحُزْنِي إِلَى اللَّهِ﴾[۱]. امام سجاد(ع) در صحیفه از دو چیز در نزد خداوند شکایت برده است: نخست، شکایت از نفس: «أَشْكُو إِلَيْكَ يَا إِلَهِي ضَعْفَ نَفْسِي عَنِ الْمُسَارَعَةِ فِيمَا وَعَدْتَهُ أَوْلِيَاءَكَ...»[۲]؛ «ای خدای من به تو شکایت می‌کنم ناتوانیم را، که نمی‌توانم به آن وعده‌ای که به اولیای خود داده‌ای بشتابم و نمی‌توانم از آنچه دشمنانت را ترسانده‌ای دوری جویم. به تو شکایت می‌آورم از فراوانی غم و اندوهم و وسوسه نفسم».
امام(ع) در این دعا از ناتوانی نفس خود برای پیشی گرفتن در اعمال نیک، که موجبات پاداش اخروی و رضوان الهی را برای اولیای خدا فراهم می‌آورد، و از ناتوانی خود در دوری جستن از کارهای بد که موجبات عذاب و انتقام الهی را برای دشمنان خدا فراهم می‌سازد، و همچنین از غم و اندوه‌هایی که انسان را از بین می‌برد و نیز از وسوسه نفس که انسان را به گناه ترغیب می‌سازد به درگاه الهی شکایت برده است. دوم، شکایت آن حضرت از شیطان است: «شیطان عنان من به دست گرفته و مرا به عرصه بدگمانی می‌کشاند و پایه‌های یقین من سُست می‌گرداند؛ پس ای خدای من از مجاورت چنین همنشین نابکار که مرا به اطاعت خود وامی دارد به تو شکایت می‌کنم»[۳].
حضرت در این فراز به دو روش شیطان، یعنی ایجاد سوءظن و سُست کردن پایه‌های یقین در انسان که در نهایت به پیروی از او می‌انجامد، اشاره فرموده است. آن حضرت تصریح می‌کند که جز به خدا شکایت نمی‌برد و خداوند شنوای شکایت و برطرف‌کننده آن است: «ای خداوند، شکایت جز به تو به دیگر کس نبرم... هرگز مباد که چنین کنم... و دادخواهی مرا با دگرگون ساختن ستمگر قرین فرمای»[۴].
امام به ما می‌آموزد که خداوند شنونده هر شکایتی است: هرکس به تو شکایت آورد، می‌شنوی[۵]. مقصود آن است که دعای کسی را که نزد تو شکایت می‌آورد اجابت می‌فرمایی. چنان‌که در مناجات ملتمسانه این‌گونه می‌گوید: «آیا تو ای خداوند، کسی را که شکایت بینوایی خویش به درگاه تو آرد درحالی که به تو توکل کرده است بی‌نیاز می‌سازی؟ ای خداوند، آن را که جز تو بخشنده‌ای نمی‌یابد، نومید مکن»[۶].[۷].[۸]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ «گفت: پریشانی و اندوهگینی خود را تنها به خداوند شکوه می‌برم» سوره یوسف، آیه ۸۶.
- ↑ دعای ۵۱.
- ↑ نیایش سی‌و‌دوم.
- ↑ نیایش چهاردهم.
- ↑ نیایش پنجاه‌و‌یکم.
- ↑ نیایش شانزدهم.
- ↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۳۰، چاپ سوم؛ صحیفه سجادیه ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قرآن حکیم، ترجمه، مکارم شیرازی.
- ↑ شیرزاد، امیر، مقاله «شکایت»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۲۹۸.