فض
مقدمه
اصل آن به معنای تفریق و تجزیه[۱] و شکسته شدن هیئت اجتماعی با تفرقه[۲]. در حالت اسنادی به استعاره به معنای پراکنده شدن قوم و جماعت[۳] و متفرق شدن حلقه مردم بعد از اجتماع[۴].
وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ
[۵].
در قرآن کریم به برخی علل و عوامل پراکنده شدن مردم از اطراف پیامبر(ص) اشاره شده است که برخی از آنها به عنوان هشدار مطرح شده است. آیه شریفه فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ[۶] به این نکته اشاره دارد که درشتخویی و سختدلی باعث پراکنده شدن مردم از اطراف رهبران خواهد شد و پیامبر اکرم(ص) با نرمخویی و خوش خلقی که از آثار رحمت الهی بوده، موفق به جذب مردم و اصحاب شد و این خصلت موجب ایجاد رابطه مستحکم میان آن حضرت و امّت اسلامی گردید.
در آیه وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا[۷] علت پراکنده شدن مردم از اطراف پیامبر در اعمال عبادی (مانند نماز جمعه) را منافع مادی و هوای نفسانی خوانده و مؤمنان را از آن بر حذر داشته است[۸].[۹]
منابع
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة،ج۴، ص۴۴۰.
- ↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۹، ص۱۰۲.
- ↑ حسین راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص۶۳۸.
- ↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ج۷، ص۲۰۸.
- ↑ « اگر درشتخویی سنگدل می‌بودی از دورت می‌پراکندند» سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.
- ↑ «پس با بخشایشی از (سوی) خداوند با آنان نرمخویی ورزیدی و اگر درشتخویی سنگدل می‌بودی از دورت می‌پراکندند» سوره آل عمران، آیه ۱۵۹.
- ↑ «و چون داد و ستد یا سرگرمی‌یی ببینند، بدان سو شتاب می‌آورند و تو را ایستاده رها می‌کنند» سوره جمعه، آیه ۱۱.
- ↑ سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج۱۹، ص۲۷۴-۲۷۵.
- ↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص: ۴۴۶-۴۴۷.