رفاعة بن وهب در قرآن
مقدمه
از زندگی رفاعة بن وهب بن عتیک قرظی اطلاعی در دست نیست. در برخی منابع تفسیری [۱] به نقل از عایشه، ذیل آیه ﴿فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُ مِنْ بَعْدُ حَتَّى تَنْكِحَ زَوْجًا غَيْرَهُ فَإِنْ طَلَّقَهَا فَلَا جُنَاحَ عَلَيْهِمَا أَنْ يَتَرَاجَعَا إِنْ ظَنَّا أَنْ يُقِيمَا حُدُودَ اللَّهِ وَتِلْكَ حُدُودُ اللَّهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ﴾[۲]، به نام کامل ایشان اشاره شده است. در این منابع آمده است که زن رفاعه به نام تمیمه یا عایشه دختر عبدالرحمن بن عتیک قرظی که پس از سه طلاقه شدن به عبدالرحمن بن زبیر شوهر کرد، خواسته بود دوباره به عقد همسر نخست خود رفاعه که پسرعموی وی نیز بود در آید، از این رو نزد رسول خدا(ص) آمد و آن حضرت بر اساس آیه، شرط ازدواج مجدد با رفاعه را آمیزش با شوهر دوم (محلّل) و طلاق گرفتن از او دانست[۳] در منابع تفسیری دیگر به نقل از ابن‌عباس [۴] و در منابع تاریخی به نقل از ابن‌منده و دیگران [۵] به نام کامل رفاعه اشاره نشده و نام همسرش را تمیمه دختر وهب ابی‌عبید (یا دختر ابی‌عبید) قرظی دانسته‌اند که می‌توان آن را تصحیف وهب بن عتیک دانست؛ ولی در آن صورت خواهر او خواهد بود و نه همسرش.
در منابع روایی [۶] و آثار برخی صحابه نویسان [۷] بدون اشاره به شأن نزول آیه، رفاعة بن سموال را شوهر اول تمیمه بنت وهب و پسرعموی او دانسته‌اند که صحیح‌تر به نظر می‌رسد.[۸]
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ تفسیر ثعلبی، ج ۲، ص ۱۷۶؛ تفسیر بغوی، ج ۱، ص ۲۰۸؛ روض الجنان، ج ۳، ص ۲۷۸؛ مجمع البیان، ج ۲، ص ۵۸۰.
- ↑ «آنگاه اگر زن را (سومین بار) طلاق داد دیگر بر او حلال نیست تا آنکه به مرد دیگری شوهر کند؛ سپس اگر (آن مرد دیگر) او را طلاق داد، چنانچه (زن و شوهر اول) گمان می‌کنند که احکام خداوند را می‌توانند بجا آورند بر آنان گناهی نیست که به یکدیگر باز گردند؛ و این احکام خداوند است که آن را برای گروهی که می‌دانند روشن می‌دارد» سوره بقره، آیه ۲۳۰.
- ↑ جامع البیان، ج۲، ص۲۹۱؛ المحرر الوجیز، ج۱، ص۳۰۹؛ زبدة البیان، ص۶۰۲.
- ↑ تفسیر سمرقندی، ج ۱، ص ۱۵۱؛ جامع البیان، ج ۲، ص ۲۹۱؛ الدرالمنثور، ج ۱، ص ۲۸۴.
- ↑ الاستیعاب، ج ۲، ص ۵۰۰؛ اسدالغابه، ج ۶، ص ۴۴؛ الاصابه، ج ۸، ص ۵۸.
- ↑ المدونة الکبری، ج ۲، ص ۲۹۵؛ الآحاد و المثانی، ج، ص ۲۵۵؛ الثقات، ج۳، ص۱۲۵.
- ↑ الطبقات، ج ۸، ص ۳۳۵؛ الاستیعاب، ج ۲، ص۸۳۳؛ اسدالغابه، ج ۲، ص۷۶.
- ↑ اکبری کارمزدی، محمد، مقاله «رفاعة بن وهب»، دائرة المعارف قرآن کریم، ج۱۴.