عبدالملک بن حبیب بن سلیمان اندلسی
مقدمه
ابومروان عبدالملک بن حبیب بن سلیمان سلمی مرداسی اندلسی از قبیله بنی سلیم و یا از موالی بنی سلیم بود.[۱] اینان اصالتاً از طلیطله بودند، اما ابومروان در البیره، شهری در اندلس به دنیا آمد و در قرطبه سکونت گزید.[۲]
ابومروان یکی از بزرگان مذهب مالکی بود که با علوم حدیث، فقه، نحو، شعر و ادب و نسب آشنایی داشت و اولین کسی بود که در اندلس اظهار حدیث کرد، اما به صحت و سقم احادیث آگاهی نداشت و در نقل آنها سهل انگاری می‌‌نمود، با این حال احادیث بسیاری را نقل کرده است.[۳] وی از غاز بن قیس، زیاد شَبَطون و صَعصعة بن سلّام فقه و حدیث فرا گرفت، همچنین در سال ۲۱۰ هـ برای سفر حج و فراگیری حدیث راهی مکه شد و از عبدالملک بن ماجشون، مُطَرّف بن عبدالله یساری، اصبغ بن فرج، ابراهیم بن منذر و از دیگر شاگردان مالک حدیث شنید و در حالی که عالم، محدث و فقیه بزرگی به شمار می‌‌آمد، به قرطبه برگشت و از بزرگ‌ترین مبلغان مذهب مالکی شد. مرداسی سرانجام در رمضان سال ۲۳۸ یا ذی حجه سال ۲۳۹ از دنیا رفت.[۴]
آثار او عبارت‌اند از: غریب الحدیث فضائل الصحابه اعراب القرآن رغائب القرآن شرح موطأ مالک طبقات الفقهاء من اصحاب ائمة الخمسه کتاب الجامع حروب الأسلام سیرة الأمام فی الملحدین کتاب المسجدین مصابیح الهدی و الواضحة فی اعراب الفاتحه.[۵] لازم به ذکر است که حُمیدی (م ۴۸۸ﻫ) تنها از کتاب الواضحة عبدالملک بن حبیب یاد کرده که کتاب بزرگی در حدیث و مسائل فقهی بوده است.[۶] دیگر آثار او الطب النبوی،[۷] الحسبة فی الامراض، السخاء و اصطناع المعروف، کراهیة الغناء، کتابی در نسب، کتابی در علم نجوم، الورع فی العلم، الورع فی المال، الربا، الحکم و العمل بالجوارح، فضائل النبی، فضائل عمر بن عبدالعزیز، فضائل مالک بن انس، اخبار قریش و انسابها، السلطان، الباه و النساء، القاری و الناسخ و المنسوخ، الرهون و البدء و المغازی و الحدثان و مغازی رسول الله(ص) می‌باشند[۸].[۹]
جستارهای وابسته
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
