نامۀ ۴ نهج البلاغه

مقدمه

• نبردهای امام (ع) هنگامی درمی‌گرفت که هرگونه راه سازش بر ایشان بسته می‌شد و دشمن هم‌چنان بر دشمنی خود می‌افزود. در این هنگام که تمام راه‌های منتهی به صلح بسته می‌شد، امام شمشیر به‌دست می‌گرفت و سپاهیانش را به میدان رهنمون می‌داشت. از این‌رو امام به یکی از فرماندهان لشکرش می‌نویسد: اگر دل دشمنان به نرمی گرایید این همان است که ما می‌خواهیم، اما اگر چنین نشد، با مردانی بر دشمن بتاز که شهادت را سعادت می‌پندارند، زیرا کسی که در دل عزم جهاد ندارد، نیامدنش به جبهه‌های جنگ بهتر است.
• ابن میثم در شرح خود می‌نویسد: "امیر لشکری که امام این نامه را، خطاب به او نوشت، عثمان بن حنفیف کارگزار بصره است، هنگامی که اصحاب جمل به سرزمین بصره رسیدند و تصمیم به جنگ گرفتندف عثمان نامه‌ای به حضرت نوشت و وی را از وضع آنان آگاه کرد. امام (ع) در پاسخ او نامه‌ای مرقوم فرمود که این بیانات از آن نامه است. پس این نامه در سال ۳۶ قمری صادر شده است.

فرازی از نامه

• اگر از مرکب مخالفت پیاده شدند و به سایه‌سار اطاعت نشتسند، این همان است که ما می‌خواهیم و اگر کار به ناسازگاری و درگیری کشید با یارانت بر دشمن بتاز، یارانی که دل به جهاد سپرده و عاشق شهادت‌اند. اما آن که دل در هوای جبهه ندارد و از مردن می‌هراسد، نیامدنش بهتر است و اگر بیاید، ماندنش در سنگر بهتر از حضور در خط است.

منابع

• دین‌پرور، سید حسین، دانشنامه نهج البلاغه ج۲