بحث:ویژگی علم معصوم
مقدمه
- مهم‌ترین ویژگی‌های دانش اهل بیت(ع) که ویژه آنان است و دیگران، از آن محروم‌اند، عبارت است از:
- خزانه‌دار دانش خداوند: امامان(ع)، نگهبان دانش خداوند هستند و آن را به سان گنجی پر بها، پاس می‌دارند. در حدیث قدسی، گزارش شده که خداوند، اهل بیت(ع) ما را برای پیامبرش چنین توصیف فرموده است: ایشان، پس از تو، خزانه‌دار دانش من هستند.[۱] امام باقر(ع)، در حدیثی فرموده است: به خدا سوگند، ما خزانه داران خدا در آسمان و زمینش هستیم، نه بر زر و سیم، که خزانه داران دانش اوییم.[۲] ماهیت دانش الهی نیز برای ما مجهول است و ائمه(ع)، در توضیح دانش خداوند، فرموده‌اند: خداوند، دانشی خاص دارد و دانشی عام. دانش خاص او، همان دانشی است که فرشتگان مقرب و پیامبران فرستاده شده او هم بر آن، آگاهی ندارند؛ و دانش عام او، همان دانشی است که فرشتگان مقرب و پیامبران فرستاده شده او بر آن، آگاهی دارند و همانا آن، از پیامبر خدا(ص) به ما رسیده است.[۳] دانش خاص خداوند، اشاره به علم ذات باری تعالی است که سرچشمه همه دانش‌هاست و کسی از آن، آگاهی ندارد. دانش عام خداوند نیز تنها از طریق خاصان الهی انتقال می‌یابد و از این رو، اهل بیت(ع) ما هم از طریق پیامبر(ص) به آن، آگاه شده‌اند[۴].
- ظرف دانش خداوند: هر کسی نمی‌تواند دانش الهی را تحمل کند؛ بلکه دانش الهی به سبب گستردگی، نیازمند انسان‌های باظرفیتی است که دانش الهی را می‌پذیرند و از هم، فرو نمی‌ریزند. یکی از ویژگی‌های دانش اهل بیت‌ها(ع)، توانایی پذیرش دانش خداوند است. آنان، برگزیده خداوند و ظرف دانش او هستند. امام سجاد(ع)، در توصیف اهل بیت(ع) فرموده است: ما، درهای خدا هستیم و ما، راه راست اوییم و ما، ظرف دانش او هستیم.[۵] این از عنایات خداوند به اهل بیت(ع) است و چنین ظرفیتی را خداوند، تنها برای ایشان ، فراهم آورده است[۶].
- وارثان دانش پیامبران: دانش تمام پیامبران پیشین، به پیامبر(ص) واگذار شد و پیامبر(ص)، آن را به اهل بیت(ع) خود سپرد. امام باقر(ع)، در روایتی از پیامبر خدا(ص) نقل کرده که فرمود: نخستین جانشینی که بر زمین بود، هبة الله، پسر آدم بود، و پیامبری رحلت نکرده، مگر آن که جانشینی داشته است و شمار همه پیامبران، یکصد و بیست هزار پیامبر بوده است که پنج تن از ایشان، یعنی : نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد(ص)، اولو العزم بوده‌اند و علی بن ابی طالب(ع)، هدیه خداوند به محمد(ص) است که دانش اوصیا و دانش کسانی را که پیش از او بوده‌اند، به ارث برده است؛ ولی محمد(ص)، دانش پیامبران و فرستاده شدگان پیشین را به ارث برده است.[۷] امیر مؤمنان(ع)، مردم را از بی‌راهه و کژراهه، باز می‌داشت و به مردم می‌فرمود:"إن العلم الذی هبط به آدم وجمیع ما فضلت به النبیون إلی خاتم النبیین فی عترة محمد، فأین یتاه بکم؟ بل أین تذهبون؟"[۸] دانشی که آدم و آن را فرود آورد و هر آنچه پیامبران تا خاتم الأنبیاء، بدان برتری داده شده‌اند، در خاندان محمد(ص) است. پس به کدام کژراهه می‌روید؟ و به کدام سو روانید؟[۹]
- همسانی سخن آنان با حدیث پیامبر: در باور پیروان اهل بیت(ع)، حدیث اهل بیت(ع)، همان حدیث پیامبر(ص) است و در میان گفتار پیشوایان دینی، هیچ گونه تفاوتی دیده نمی‌شود. سخن خاندان رسالت، تفصیل و تبیین احادیث پیامبر(ص) است و میراث ماندگار حدیثی شیعه، ۲۷۳ سال، همراه معصومان ما بوده است، در حالی که میراث حدیثی اهل سنت، تنها به ۲۳ سال عمر پربرکت پیامبر(ص) محدود می‌شود و برای پاسخگویی به مشکلات دینی، به سخن صحابیان و تابعیان غیر معصوم، پناه می‌برند. امام صادق(ع)، در سخن زیبایی، یکسانی سخن ائمه(ع) با حدیث پیامبر(ص) را چنین ترسیم فرموده است: سخن من، سخن پدرم (امام باقر(ع)) است و سخن پدرم، سخن جدم(امام زین العابدین(ع))است و سخن جدم، سخن حسین(ع) است و سخن حسین(ع)، سخن حسن(ع) است و سخن حسن(ع)، سخن امیر مؤمنان(ع) است و سخن امیر مؤمنان(ع)، سخن پیامبر خدا(ص) است و سخن پیامبر خدا(ص)، کلام خداوندی است.[۱۰] آنچه سخن پیامبر(ص) و خاندان ایشان را همسان کرده، اتصال آن به منبع وحی است و از آن جا که سرچشمه همه احادیث اهل بیت(ع)، سخن خداوند است، در واقع، هیچ تعارضی در میان احادیث آنان، وجود ندارد[۱۱].
- آگاه ترین مردم: اهل بیت(ع)، آگاه ترین مردم هستند؛ زیرا دانش الهی نزد آنان است و گنج‌وران دانش خداوندند و بر همه نادانستنی‌ها، آگاه‌اند. جابر بن عبد الله انصاری، نیکویار پیامبر(ص) که عمری طولانی داشت و سلام پیامبر خدا(ص) را به امام باقر(ع) ابلاغ کرد، نزد امام باقر(ع) می‌رفت و از محضر ایشان، دانش می‌اندوخت. یک بار امام(ع) که در آن زمان، بسیار جوان بود، درباره چیزی از او پرسید. جابر در پاسخ گفت: به خدا سوگند، من بر خلاف نهی پیامبر خدا(ص) رفتار نمی‌کنم! او به من، چنین فرموده است: شما امامان هدایت‌گر از خاندانش پس از او هستید که در کودکی، خردمندترین مردم و در بزرگی، داناترین مردمید[۱۲][۱۳].
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ "هم ځزانی علی علمی من بعدک"؛ کافی ج ۱، ص۱۹۳، ح۴.
- ↑ "والله انا لا الله فی سمائه و أرضه ، لا علی ذهب ولا علی فضة إلا علی علمه"؛ کافی ج ۱، ص۱۹۳، ح۲.
- ↑ التوحید ص۱۳۸ ح۱۴.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره ، ص۷۶ الی ۸۲.
- ↑ "نحن أبواب الله و نحن الصراط المستقیم و نحن عیبة علمه"؛ معانی الاخبار ص۳۵ ح۵.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره ، ص۷۶ الی ۸۲.
- ↑ الکافی ، ج ۱، ص ۲۲۴، ح ۲.
- ↑ ارشاد ج۱ ص۲۳۲.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره ، ص۷۶ الی ۸۲.
- ↑ "حدیثی حدیث أبی، وحدیث أبی حدیث جدی، وحدیث جدی حدیث الحسین، و حدیث الحسین حدیث الحسن، وحدیث الحسن حدیث أمیر المؤمنین ، وحدیث أمیر المؤمنین حدیث رسول الله، و حدیث رسول الله قول الله"؛ کافی ج۱، ص۵۳، ح۱۴.
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره ، ص۷۶ الی ۸۲.
- ↑ "إنکم الأئمه الهداة من أهل بیته من بعده، أحلم الناس صغار أو أعلم الناس کبارا".
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، شرح زیارت جامعه کبیره ، ص۷۶ الی ۸۲.