شناخت پیامبر

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

شناخت پیامبر در قرآن | شناخت پیامبر در حدیث | شناخت پیامبر در کلام اسلامی | شناخت پیامبر در فلسفه اسلامی | شناخت پیامبر در عرفان اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل پیامبر (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

شناخت پیامبر یکی از وظایف امت پیامبر است.

مقدمه

اقرار اجمالى به نبوّت پیامبر گرامى اسلام و سایر پیامبران الهى از اصول مهم اسلام است. بدیهى است اقرار به چیزى فرع بر معرفت آن است. و به همین دلیل امام صادق(علیه السلام) افضل واجبات و فرائض الهى را بعد از معرفت پروردگار و اقرار به عبودیّت براى او، معرفت رسول و شهادت به نبوّت او دانسته است. ایشان مى‌فرمایند: «إِنَّ أَفْضَلَ الْفَرَائِضِ وَ أَوْجَبَهَا عَلَى الْإِنْسَانِ مَعْرِفَةُ الرَّبِّ وَ الْإِقْرَارُ لَهُ بِالْعُبُودِیَّة … وَ بَعْدَهُ مَعْرِفَةُ الرَّسُولِ وَ الشَّهَادَةُ بِالنُّبُوَّةِ وَ أَدْنَى مَعْرِفَةِ الرَّسُولِ الْإِقْرَارُ بِنُبُوَّتِهِ وَ أَنَّ مَا أَتَى بِهِ مِنْ کِتَابٍ أَوْ أَمْرٍ أَوْ نَهْیٍ فَذَلِکَ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ؛ همانا بهترین فرایض و واجب‌ترین آن‌ها بر انسان، معرفت پروردگار و اقرار بندگى براى او…. و بعد از آن معرفت رسول و شهادت به نبوّت اوست. و درجه اوّل معرفت رسول اقرار به نبوّت او واقرار به کتاب و امر و نهیى است که از سوى خدا آورده است. پس همه اینها از خداى تعالى است.» ^[۱] در این حدیث شریف پایین‌ترین درجه معرفت به رسول اقرار و شهادت به نبوّت او دانسته شده است. این امر نشانگر آن است که هر اقرارى معرفتى را در بر دارد. و درجه و مرتبه اقرار، نشان دهنده درجه معرفت است. اقرار اجمالى به نبوّت پیامبر و تصدیق اجمالى به اینکه همه آنچه او آورده است از طرف آفریدگار است؛ پایین‌ترین درجه شناخت اوست. و هر اندازه این اقرار و تصدیق کاملتر و محکمتر شود به همان اندازه معرفت نیز کاملتر خواهد بود. ^[۲]

راه‌های شناخت پیامبران

محقق شدن اهداف خلقت جز با حضور نمایندگان الهی در میان بشر حاصل نمی‌گردد. اینک به این پرسش باید پاسخ گفت که چگونه می‌توان پیامبران الهی را باز شناخت. وقتی فردی از میان مردم برمی‌خیزد و خود را فرستاده خداوند معرفی می‌کند، این سؤال پدید می‌آید که به چه دلیل این شخص در ادعای خود صادق است؛ به‌ ویژه آنکه در طول تاریخ بوده‌اند افرادی که برای جاه‌طلبی و رسیدن به منافع دنیایی، به دروغ ادعای نبوت کرده و عده‌ای را فریب داده و گرد خود جمع کرده‌اند. در پاسخ به این سؤال، می‌گوییم خداوند متعال پیامبران خویش را همواره با نشانه‌های روشن و آیات و دلایل آشکار به‌ سوی مردم فرو فرستاده و راه شناخت ایشان را از این طریق هموار ساخته است. قرآن کریم در مورد حضرت موسی (ع) می‌فرماید: ﴿﴿لَقَدْ آتَيْنا مُوسى‏ تِسْعَ آياتٍ بَيِّناتٍ‏﴾﴾ ^[۳] به‌ درستی که ما به موسی نُه آیه روشن دادیم. از این دلایل روشن می‌توان به‌ عنوان راه‌های شناخت پیامبران نام برد. از دیدگاه متکلمان اسلامی عمده‌ترین راه‌های شناخت پیامبران به شرح زیرند:

الف. پیامبر پیشین بر نبوت پیامبر بعدی تصریح کند. چنانکه حضرت مسیح (ع) بر نبوت پیامبر خاتم (ص) تصریح کرد و آمدن او را بشارت داد ^[۴].

ب. قراین و شواهد گوناگون بر صدق ادعای او گواهی دهد. این دلایل را می‌توان در شیوه زندگی، محتوای دعوت، شخصیت‌هایی که به او گرویده‌اند و نیز روش دعوت او به دست آورد.

ج. همراه با دعوی نبوت، معجزه بیاورد، یعنی کاری خارق‌العاده انجام دهد، و دیگران را به تحدی و مبارزه برای آوردن مثل آن دعوت نماید، و آن کار خارق‌العاده با ادعای او هماهنگ باشد.

هرچند دو راه نخست بسیاری از مردمان را به‌ سوی انبیای الهی کشانده و حقیقت دعوت آنان را آشکار ساخته است، اما برای همه مخاطبان قابل‌ استفاده نبوده است. در حالی که راه سوم همگانی بوده و در طول تاریخ نبوت، بشر برای شناخت پیامبران از این راه استفاده کرده، و پیامبران نیز برای اثبات دعوی خود از آن بهره گرفته‌اند. ^[۵].

راه‌های اثبات پیامبری

آیا می‌توان به هر کس که مدعی جانشینی از سوی خداوند متعال است، اعتماد کرد؟ دو طریق مطمئن برای اثبات حقانیت مدعی پیامبری وجود دارد:

۱. نشانه قطعی "اعجاز"

۱. گواهی معجزه

منابع

جستارهای وابسته

پرسش‌های وابسته

الگو:فهرست پرسش‌ها

منبع‌شناسی جامع نبوت

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ کفایة الاثر، ص 262.
↑ محمد بیابانی اسکویی.
↑ سوره اسراء؛ آیه: ۱۰۱.
↑ ﴿﴿وَ إِذْ قالَ عيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يا بَني‏ إِسْرائيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْراةِ وَ مُبَشِّراً بِرَسُولٍ يَأْتي‏ مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جاءَهُمْ بِالْبَيِّناتِ قالُوا هذا سِحْرٌ مُبينٌ‏﴾﴾ سوره صف؛ آیه: ۶.
↑ معارف و عقاید، ص ۱۷۰ و ۱۷۱.

[1] کفایة الاثر، ص 262.

[2] محمد بیابانی اسکویی.

[3] سوره اسراء؛ آیه: ۱۰۱.

[4] ﴿﴿وَ إِذْ قالَ عيسَى ابْنُ مَرْيَمَ يا بَني‏ إِسْرائيلَ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيَّ مِنَ التَّوْراةِ وَ مُبَشِّراً بِرَسُولٍ يَأْتي‏ مِنْ بَعْدِي اسْمُهُ أَحْمَدُ فَلَمَّا جاءَهُمْ بِالْبَيِّناتِ قالُوا هذا سِحْرٌ مُبينٌ‏﴾﴾ سوره صف؛ آیه: ۶.

[5] معارف و عقاید، ص ۱۷۰ و ۱۷۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]