صنعاء

مقدمه

«صنعاء» شهری است بزرگ در سراة یمن. این شهر پایتخت کنونی یمن و کوهی دارد مشرف به شهر که بدان «نُقم» گفته می‌‌شود. این شهر در اقلیم اول واقع بوده^[۱] و منتسبین این شهر «صنعانی» خوانده می‌‌شوند^[۲]. صنعا دارای هوای خوب و خیرات فراوان و به مساجد بسیارش، شهره است؛ چندان که برخی به جهت کثرت میوه‌ها و جوشش آب‌هایش آن را به دمشق شبیه دانسته‌اند^[۳]. ابن فقیه در وصف این شهر، صنعا را دارای هوایی پاکیزه و آب فراوان معرفی کرده و آورده که ساکنان این شهر دو تابستان و دو زمستان دارند^[۴]. یاقوت حموی، فاصله بین صنعا و عدن را شصت و هشت میل عنوان کرده^[۵]، حال آنکه برخی منابع، این فاصله را بسیار بیشتر از آن دانسته‌اند. صنعا برخلاف نظر برخی صاحب‌نظران، که از آن به سرزمینی در خط استوا یاد کرده‌اند^[۶]، در نزدیکی محل تلاقی خطوط ۱۵ عرض جغرافیایی و ۴۵ طول جغرافیایی واقع است.

برخی، در بیان علت نامگذاری این شهر به صنعاء، بنای آن را توسط صنعاء بن أزال بن عبیر بن عابر بن شالخ علت ذکر کرده و گفته‌اند از آنجا که این شهر در قدیم «أزال» نام داشت، بدین سبب، گاه بدان أزال می‌‌گفتند و گاه صنعا^[۷]. از دیگر وجوهی که در وجه تسمیه این شهر برشمرده شده آن است که چون حبشی‌ها بر یمن سیطره یافتند و نگاهشان به دیوارهای مستحکم این شهر که از سنگ ساخته شده بود افتاد، گفتند: «هذه صنعه؛ این صنعت است» و لذا این شهر را صنعاء نامیدند^[۸].

صنعاء را همچنین روستایی در ابتدای دمشق و پایین‌تر از المزّه، مقابل مسجد خاتون گفته‌اند. این روستا اکنون (زمان یاقوت حموی) خراب شده و جای خود را به مزارع و بساطین داده است^[۹]. از این روستا جماعتی از علما برخاستند که از جمله آنان می‌‌توان به نام شراحیل بن شراحیل صنعانی، ابوالمقدام صنعانی، حفص بن میسره صنعانی و... اشاره کرد^[۱۰]. علاوه بر این دو موضع، از مکانی در دیار زُبَید ـ در شرق طائف ـ و نیز صنعاء حجاز ـ در شمال مدینه ـ به عنوان صنعاء نام برده شده است^[۱۱].

منابع

بلادی، عاتق بن غيث، معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة

پانویس

↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
↑ ر.ک. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶. نیز ر. ک. بکری، معجم ما استعجم، ج۳، ص۸۴۱.
↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۳، ص۸۴۱؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.
↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۹.
↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۹-۴۳۰.
↑ بلادی، عاتق بن غيث، معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة ص۱۷۸-۱۸۰.

[1] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.

[2] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.

[3] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.

[4] ر.ک. یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.

[5] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.

[6] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.

[7] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶. نیز ر. ک. بکری، معجم ما استعجم، ج۳، ص۸۴۱.

[8] بکری، معجم ما استعجم، ج۳، ص۸۴۱؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۶.

[9] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۹.

[10] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۳، ص۴۲۹-۴۳۰.

[11] بلادی، عاتق بن غيث، معجم المعالم الجغرافیة فی السیرة النبویة ص۱۷۸-۱۸۰.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]