مقام امانت الهی

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث مقام معصوم و مرتبط با مدخل امانت است. مدخل‌های وابسته به این بحث:

امانت الهی در قرآن | امانت الهی در حدیث | امانت الهی در کلام اسلامی | امانت الهی در فلسفه اسلامی | امانت الهی در عرفان اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امانت الهی (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

از جمله مقامات امامان معصوم(ع) مقام امانت الهی که در زیارت جامعه کبیره با عبارت " وَ الْأَمَانَةُ الْمَحْفُوظَةُ ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" آمده است.

واژه‌شناسی لغوی

• امانت ضد خیانت است. و از "ا ـ م ـ ن" به معنای آرامش، سکون و بر طرف شدن خوف و اضطراب گرفته شده و به معنای تأمین امنیت حقی از حقوق به وسیله عهد، وصیت و مانند آن یا به معنای حالتی است که انسان را به حفظ حقوق دیگران برانگیخته و او را از تضییع یا تصرف در آن باز می‌دارد. این واژه بر اعیان نیز اطلاق شده و به مالی که در نزد دیگری به امانت سپرده شود امانت و به شخص مورد اعتماد که امانت به او سپرده می‌شود «امین»گویند.

امانت الهی در قرآن

• قرآن در آیات متعدد از امانتهایی که خداوند در اختیار بشر نهاده سخن به میان آورده است. خداوند در آیه ۷۲ سوره احزاب می‌فرماید: ما امانت را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه داشتیم؛ ولی آنها از پذیرش آن امتناع کردند؛ ولی انسان آن را بر دوش کشید: ﴿﴿إِنَّا عَرَضْنَا الأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَن يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الإِنسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولا ﴾﴾ مراد از امانت خدا در این آیه به نظر برخی ولایت الهی، دین حق، واجبات و محرمات خدا، اطاعت از خدا، نماز و روزه است. برخی نیز مقصود از آن را عقل یا جمله «لا إله إلاّ اللّه» دانسته و عده‌ای گفته‌اند: مراد اعضای بدن انسان است که خداوند به عنوان امانت در اختیار انسان نهاده است و انسان باید آنها را در راهی که خدا دستور داده به‌کار گیرد. در روایات اهل ‌بیت(ع) امانت در آیه فوق بیشتر به ولایت، ولایت امیرمؤمنان(ع)، ولایت تمامی ائمه(ع) و امامت تفسیر شده است.

امامان معصوم(ع)؛ امانت‌های نگهداری شده خداوند

• واژه "امانت" و واژه "محفوظ" کلماتی روشن و بی‌نیاز از تفسیر‌اند. آنچه باید مورد بحث قرار گیرد، معنای ترکیبی آن است؛ یعنی باید دید مراد از "امانت محفوظه" چیست؟ شارحان زیارت جامعه کبیره چند معنا برای این جمله ذکر کرده‌اند:
• ۱. امامان معصوم(ع) امانت‌های الهی در دست مردم هستند. آنان " وَدِيعَةُ اللَّهِ‏ وَ وَدِيعَةُ رَسُولِهِ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" هستند. بر مردم است که امانتدار شایسته‌ای باشند و وظیفه خود را در قبال آنان انجام دهند.
• الف) مودّت آنان، هم در قلب باشد و هم در بیرون ابراز شود.
• ب) به سیره قولی و فعلی آنان تمسّک شود.
• ج) ولایت آنان در عمل پذیرفته شود.
• د) آنان الگوی عملی انسان در زندگی باشند.
• هـ) بر آنان صلوات فرستاده شود.
• و) به یاد آنان باشند.
• ز) در شادی آنان شاد و در اندوه آنان اندوهگین باشند.
• اینها بخشی از وظایفی است که ما در پیشگاه اهل بیت (ع) داریم.
• ۲. شما همان امانتی هستید که بر آسمان‌ها و زمین عرضه شد، آنان از پذیرش آن امانت سرباز زدند و انسان آن را پذیرفت.
• مرحوم علامه مجلسی بعید نمی‌داند که در نسخه اصل " الْأَمَانَةِ الْمَعْرُوضَةِ‏ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏" باشد. روایات فراوانی از اهل بیت(ع) گویای آن است که مقصود از این امانت، ولایت معصومین(ع) است.
• ۳. مراد این است که: شما امامان معصوم(ع) امانتی هستید که در کنار کتاب خدا حفظ شده‌اند و تا دامنه قیامت در کنار قرآن خواهید بود.
• ۴. آن‌که اهل بیت(ع) امانتداران شایسته امانت امامت‌اند که آن را در هر شرایطی حفظ کردند و از آسیب، در امان نگهداشتند؛ هر امامی با تمام توان خویش کیان امامت را حفظ کرده آن را به امام بعدی خود سپرده است.
• در روایتی که در ذیل آیه ۵۸ از سوره نساء از حضرت امام صادق(ع) رسیده حضرت فرمود:"خداوند، امام را امر کرده که آنچه را نزد اوست، به امام بعد از خودش داده و به ائمه(ع) امر کرده که به عدالت حکم کنند و به مردم امر کرده تا از آنان اطاعت کنند".
• آنان در سخت‌ترین شرایط با مایه گذاشتن از جان و تمامی سرمایه‌های در اختیار خود، به پاسداری از "ولایت" -که روح و جان اسلام است- پرداخته‌اند. سلام بر امامان معصوم(ع) که امانت "امامت و ولایت را پاسداری و حفظ کردند.

منابع

• خاتمی، سید احمد، در آستان امامان معصوم ج۲.

منبع‌شناسی جامع مقام معصوم

• کتاب‌شناسی مقام معصوم؛
• مقاله‌شناسی مقام معصوم؛
• پایان‌نامه‌شناسی مقام معصوم.

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: