ابداع در کلام اسلامی

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث ابداع است. "ابداع" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

ابداع در قرآن - ابداع در حدیث - ابداع در نهج البلاغه - ابداع در معارف دعا و زیارات - ابداع در کلام اسلامی - ابداع در اخلاق اسلامی - ابداع در عرفان اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل ابداع (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

• "ابداع" یکی از صفات الهی است، به معنای ایجاد، آفرینش بدون الگوی پیشین. ابداع به معنای احداث و ایجاد چیزی است که به ماده و زمان مسبوق نباشد. این واژه وقتی در مورد خدا به کار می‌‌رود، به معنای ایجاد چیزی است بدون نیاز به ابزار، ماده، زمان و مکان؛ و این امکان تنها به خداوند اختصاص دارد. ابداع به این معنا هم در آیات قرآن قابل استخراج است و هم در سخنان معصومین(ع).
• ابداع به معنای ایجاد، بدون وجود الگوی قبلی است؛ اما "احداث" یعنی ایجاد شیء از شیء که آن را "تکوین" می‌‌نامند. احداث وقتی است که شیء مایه قبلی داشته باشد.
• حکما قائل هستند که هیچ چیز در طبیعت ابداعی نیست؛ همه تکوینی و احداثی هستند؛ اما اشیایی نیز ابداعی‌اند و در حقیقت، ایجادشان صرف ایجاد است، نه ایجاد شیء از شیء. به عقیده اینان، عقول مجرده از این نوع است. البته نفس چنین نیست. در مورد طبیعت هم اگر همه موجودات و کل آن را در نظر بگیریم، باز هم نسبت به ذات باری ابداعی است. طبیعت از چیزی به وجود نیامده و برای آفریدن آن ماده و الگوی قبلی، وجود نداشته است.

منابع

• محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام