بدیل بن ابی‌مریم سهمی
مقدمه
افزون بر «بُدیل»، نام وی «بُریر» و «بُریل» گفته شده که هر دو تصحیف «بدیل» است[۱]. ابن ماکولا[۲] و زبیدی[۳] نام صحیح وی را «بُزَیل» ذکر کرده‌اند. نام پدرش نیز به جز «ابو مریم»، «ابوماریه» یا «ماریه»[۴] گفته شده که تصحیف است. وی از موالی عمرو بن عاص بود و نسبت «سهمی» او به دلیل همین پیوند است.
وی اسلام را پذیرفت و به مکه هجرت کرد[۵]. روایتی که در بیشتر کتاب‌های تفسیری و حدیثی درباره بدیل بن ابی مریم ذکر شده، مربوط به شأن نزول آیه ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا شَهَادَةُ بَيْنِكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ حِينَ الْوَصِيَّةِ اثْنَانِ ذَوَا عَدْلٍ مِنْكُمْ﴾[۶]. است. داستان چنین است که بدیل برای سفر تجاری رهسپار حبشه شد و در راه مرگش فرا رسید. وصیتی نوشت و از دو همراه خود، تمیم داری و عدی بن بداء که مسلمان نبودند خواست اموالش را به اهلش بازگردانند. آن دو، جامی گران‌بها از اموال وی را برای خود برداشتند و باقی را به خانواده‌اش بازگردانند. بستگان وی نزد رسول خدا(ص) شکایت بردند. آیاتی نازل شد و از مسلمانان خواست هنگام وصیت شاهد بگیرند. به علاوه، شیوه‌ای برای پذیرش سخن هر یک از طرفین یادآور شد[۷]. در روایت ابن عباس از این گزارش، نام بدلیل نیامده و تنها اشاره به نسبت سهمی وی شده است[۸]. از این داستان در منابع به عنوان «قصة‌الجام» یاد [۹] و از بدیل به «صاحب الجام» تعبیر می‌شود[۱۰]. مجلسی[۱۱] این حادثه را در سال دهم هجرت دانسته است.[۱۲]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ابن حجر، فتح، ج۵، ص۳۰۸.
- ↑ ابن ماکولا، ج۱، ص۲۶۴.
- ↑ زبیدی، ج۷، ص۲۲۶.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۳۵۹.
- ↑ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۴۰۸.
- ↑ «ای مؤمنان! چون مرگ یکی از شما در رسد گواه گرفتن میان شما هنگام وصیت، (گواهی) دو (مرد) دادگر از شما (مسلمانان) است و اگر سفر کردید و مصیبت مرگ گریبان شما را گرفت (و گواه مسلمان نیافتید) دو گواه دیگر از غیر شما (مسلمانان) است و اگر (به آنها) شک دارید آنان» سوره مائده، آیه ۱۰۶.
- ↑ طبری، ج۷، ص۱۵۷؛ ترمذی، ج۴، ص۳۲۵؛ قمی، ج۱، ص۱۸۹؛ با اندک تفاوتی در نام‌ها، طوسی، ج۴، ص۴۲؛ ابن عساکر، ج۱۱، ص۷۱؛ قرطبی، ج۶، ص۳۴۷.
- ↑ بخاری، ج۳، ص۱۹۸؛ ابوداود، ج۲، ص۱۶۶.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۳۵۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۴۸۹؛ زبیدی، ج۳، ص۲۱۶.
- ↑ ابن ماکولا، ج۱، ص۲۶۴.
- ↑ مجلسی، ج۲۱، ص۳۷۳.
- ↑ داداش‌نژاد، منصور، مقاله «بدیل بن ابی‌مریم سهمی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۲۰۶.