امامت و فلسفه خلقت (کتاب)
امامت و فلسفه خلقت کتابی است که با زبان فارسی و با نگاهی هستی‌شناسانه به وجود خلیفةالله، به بررسی جایگاه امامت در روند پیدایش، هدفمندی و استمرار آفرینش(خلقت) می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر رحیم لطیفی است و انتشارات مسجد مقدس جمکران نشر آن را به عهده داشته است.[۱]
| امامت و فلسفه خلقت | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسندگان | رحیم لطیفی |
| موضوع | امامت و ولایت |
| مذهب | [[شیعه]][[رده:کتاب شیعه]] |
| ناشر | [[:رده:انتشارات مسجد مقدس جمکران|انتشارات مسجد مقدس جمکران]][[رده:انتشارات مسجد مقدس جمکران]] |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۷ ش |
| شابک | ۹۷۸۹۶۴۹۷۳۱۸۶۵ |
| شماره ملی | ۱۷۴۳۳۰۸ |
درباره کتاب
در معرفی کتاب آمده است: «مؤلف با بهرهگیری از منابع نقلی (قرآن و سنت) و عقلی (کلام و فلسفه و عرفان) در مقام اثبات این تئوری است که امام مخلوقی است که دارای کمالات وسیع و همان خلیفةاللَّه است و در حد توان، موضوع امامت و فلسفه خلقت را با مراجعه به قرآن، سنت، مکاتب کلامی، فلسفی و مشرب عرفانی به تبیین و تثبیت میرساند. این نگاه هستی‌شناسانه به امام و بررسی نقش وجودی آن در فلسفه و روند خلقت، دست‌کم به دو مبنا نیاز دارد: پذیرش ولایت تکوینی امام و تحلیل کیفیت ایجاد عالم بر اساس نظام اسباب و مسببات»[۲].
فهرست کتاب
- تقدیم؛
- تقدیر و تشکر؛
- مقدمه آیت اللَّه هادوی تهرانی؛
- چکیده رساله؛
کلیات
- یکم: تبیین موضوع و عنوان رساله؛
- امامت؛
- فلسفه؛
- خلقت؛
- دوم: پرسش‌های اصلی و فرعی؛
- سوم: تاریخچه بحث درباره موضوع؛
- چهارم: تئوری تحقیق (ذکر فرضیه)؛
- پنجم: روش تحقیق؛
- مقدمه: (ضرورت بحث).
بخش اوّل : مبانی بحث امامت و فلسفه خلقت
- مبنای نخست: ولایت؛ مهم‌ترین شاخصه امام:
- فصل یکم: ولایت در لغت و اصطلاح:
- ماهیت ولایت؛
- فصل دوم: ولایت تکوینی و تشریعی؛
- فصل سوم: تاریخچه مباحث ولایت؛
- فصل چهارم: ماهیت و مصداق ولی؛
- فصل پنجم: ولایت در متون دینی:
- اثبات ولایت ائمه (ع) در قرآن؛
- اثبات ولایت ائمه (ع) در روایات؛
- فصل ششم: ولایت باوری تفویض و غلو نیست:
- دیدگاه تفریطی؛
- دیدگاه افراطی؛
- دیدگاه معتدل شیعی؛
- فصل هفتم: مبنای تصرفات تکوینی ولی:
- نفس مجرد و قوی، ملازم با تصرف؛
- مرتبه بالای وجودی ملازم با تصرف در مراتب پایین؛
- علم برتر موجب حاکمیت بر جامعه و ملازم با تصرف؛
- هدایت انسان‌ها نیازمند ولایت و تصرف؛
- مقام انسان کامل و خلیفه الهی ملازم با ولایت و تصرف؛
- مظهریت اسماء و صفات الهی ملازم با تصرف؛
- فصل هشتم: خصایص ولایت؛
- مبنای دوم: «عالم واسطه» و نظام اسباب:
- فصل یکم: عالم واسطه در گذر اندیشه؛
- فصل دوم: واسطه و اسباب هم‌ساز با توحید.
بخش دوم : امامت و فلسفه خلقت در قرآن
- فصل یکم: سیمای امام در قرآن؛
- فصل دوم: فلسفه خلقت از نظر قرآن؛
- فصل سوم: نقش امام در فلسفه خلقت از نظر قرآن.
بخش سوم : امامت و فلسفه خلقت از دیدگاه روایات
- فصل یکم: تحلیل جایگاه وجودی و اوصاف امام از نظر روایات:
- الف) روایات مربوط به حقیقت نوری امام؛
- ب) روایات مربوط به توصیف وجود عنصری؛
- فصل دوم: فلسفه خلقت از دیدگاه روایات:
- کیفیت صدور خلقت و نقش وجودی امام.
بخش چهارم : امامت و فلسفه خلقت در منابع کلامی
- فصل اول: امام در متون کلامی:
- گفتار اول: امام در سخن متکلمان اهل سنت:
- الف) اشاعره؛
- ب) معتزله؛
- ج) ماتریدیه؛
- گفتار دوم: امام در سخن متکلمان شیعه؛
- فصل دوم: فلسفه خلقت از نظر متکلمان:
- گفتار اول: پیشینه بحث فلسفه خلقت و معنای آن در کلام؛
- گفتار دوم: هدف خلقت از دیدگاه عدلیه (معتزله و امامیه)؛
- گفتار سوم: امامت و هدف خلقت از منظر متکلم؛
- نقد و تحلیل: از نقل تا عقل.
بخش پنجم : امامت و فلسفه خلقت در حکمت مشاء
- فصل یکم: نگاه فلسفی به هدفمندی خلقت:
- فاعل بالقصد؛
- فاعل بالعنایه؛
- فصل دوم: امام از دیدگاه مکتب مشاء:
- امام و فلسفه خلقت در مکتب مشاء؛
- فصل سوم: کیفیت خلقت و صدور اشیاء از نظر مشاء (مراحل خلقت)؛
- فصل‌چهارم : تطبیق عقل‌اوّل مشاء بااوّل ماخلق‌اللَّه و حقیقت نوری اهل بیت (ع)؛
- فصل پنجم: بررسی نقش امام در فلسفه خلقت در پرتو طرح عنایت:
- نخست: وجود امام لازمه نظام احسن؛
- دوم: وجود امام لازمه عنایت خدا به خلق:
- عنایت در آیینه آیات و روایات؛
بخش ششم : امامت و فلسفه خلقت در حکمت اشراق
- معرفی اجمالی مکتب اشراق؛
- فصل یکم: امام و خلیفة اللَّه از نظر حکمت اشراق؛
- فصل دوم: فلسفه خلقت از دیدگاه اشراق؛
- فصل سوم: امام و فلسفه خلقت در پرتو قاعده امکان اشرف:
- یکم: پیشینه قاعده امکان اشرف؛
- دوم: مفاد قاعده امکان اشرف؛
- سوم: بیان مفردات (قاعده، امکان، اشرف)؛
- چهارم: انگیزه طرح و جایگاه قاعده؛
- پنجم: براهین قاعده؛
- ششم: اثبات امامت و قاعده؛
- هفتم: کارآیی قاعده بر اثبات مدعا؛
- هشتم: نتایج قاعده امکان اشرف و فلسفه امامت.
بخش هفتم : امامت و فلسفه خلقت از منظر عرفان
- تفاوت هستی‌شناسی متکلم و فیلسوف با عارف و حکمت متعالیه:
- اصل اول: انحصار وجود به حضرت حق و نمود بودن همه ماسوی‌اللَّه؛
- اصل دوم: اعتباری بودن کثرت از نظر عرفا؛
- اصل سوم: پذیرش تشکیک در مظاهر وجود:
- دورنمای روند خلقت و لزوم واسطه از دیدگاه عارف؛
- اجمال چینش هستی از نظر عارف؛
- فصل اول: مراتب و چینش نظام هستی (مظاهر وجود) از دیدگاه عرفان:
- اسم اعظم؛ نخستین مستفیض و نخستین ظهور؛
- نخستین کثرت در عالم وجود؛
- فیض مقدس و معنای اعیان؛
- خلافت محمدی و حقیقت لیلة القدر؛
- عین ثابت انسان کامل، نخستین ظهور در نشأة اعیان ثابته؛
- خلافت عین ثابت انسان کامل بر دیگر اعیان؛
- نخستین صدور در جهان آفرینش، (فیض مقدس)؛
- نخستین ظهور در عالم خلق؛
- روح رسول خدا (ص) و علی (ع) اولین تعین مشیئت مطلقه؛
- ویژگی‌های انسان کامل؛
- فصل دوم: حقیقت انسان کامل (کون جامع):
- گفتار یکم: تعریف و پیشینه اصطلاح انسان کامل:
- یادآوری: انسان کامل در عرفان اصیل؛
- گفتار دوم: حقیقت انسان و جایگاه او در هستی؛
- گفتار سوم: ضرورت مستمر وجود انسان کامل در پهنه هستی؛
- فصل سوم: نقش انسان کامل در خلقت؛
- فصل چهارم: تطبیق انسان کامل بر امام:
- الف) سیما و اوصاف پیشوایان الهی (نبی، ولی و امام) در قرآن؛
- ب) در لسان روایات؛
- برخی وظایف حجت‌ها و اولیای الهی؛
- سیمای انسان کامل در فرهنگ عرفانی؛
- برخی وظایف انسان کامل؛
- فصل پنجم: انسان کامل عصر ما، حضرت مهدی (ع).
بخش هشتم : امامت و فلسفه خلقت از دیدگاه حکمت متعالیه
- فصل اول: امام و حجت الهی از منظر حکمت متعالیه:
- امام، حافظ حیات اجتماعی و مدنی؛
- امام، هادی انسان‌ها و حجّت خدا بر آنان؛
- امام، نشانگر عبودیت؛
- سازگاری غیبت امام زمان با نقش و جایگاهش؛
- فصل دوم: فلسفه خلقت از منظر حکمت متعالیه؛
- فصل سوم: امامت و فلسفه خلقت از دیدگاه حکمت متعالیه:
- گفتار یکم: معنای فیض در لغت و اصطلاح؛
- گفتار دوم: انگیزه و تاریخچه طرح مباحث فیض؛
- گفتار سوم: برهان لزوم واسطه در فیض؛
- گفتار چهارم: پیش‌فرض‌های براهین اثبات واسطه در فیض؛
- گفتار پنجم: تطبیق واسطه در فیض بر وجود امام؛
- گفتار ششم: معنای صحیح واسطه در فیض:
- شبهات مطرح شده یا احتمالی؛
- فهرست منابع.[۳]
در باره پدیدآورنده
حجت الاسلام و المسلمین رحیم لطیفی (متولد ۱۳۴۷ ش)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: علی محمدی خراسانی، ناصر مکارم شیرازی، جعفر سبحانی، احمد پایانی و مصطفی اعتمادی تبریزی پیگیری کرد. مدیریت علمی مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی، همکاری با مرکز تخصصی مهدویت از جمله فعالیت‌های وی است.[۴]
او علاوه بر تدریس در مدارس علمیه قم به تدریس در دانشگاه‌ها نیز مشغول است و تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله را به رشته تحریر درآورده است. «مهدویت و سکولاریزم»، «امام قلب امت»، «رویکرد عقلی بر ضرورت امام (قاعده لطف)»، «علم غیب معصوم»، «امامت در اصول کافی» و «حقیقت امامت و خلافت» برخی از این آثار است.[۴]