ابن ابی دنیا
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
آشنایی اجمالی
ابوبکر عبدالله بن محمد بن عبید قرشی بغدادی، مشهور به «ابن ابی الدنیا» اهل بغداد بود و به سال ۲۰۸ هـ به دنیا آمد. نیای بزرگ او قیس از بردگان آزاد شده خاندان امیه بود و بدین سبب او را از موالی بنی امیه و قرشی خوانده‌اند.[۱] ابن ابی الدنیا حدیث را از بزرگانی چون محمد بن حسین برجلانی، هیثم بن خارجه و علی بن جعد جوهری فراگرفت.[۲] کسانی چون حارث بن ابی‌اسامه، محمد بن خلف وکیع و محمد بن خلف بن مرزبان از وی حدیث نقل کرده‌اند.[۳] وی به رغم اینکه پدرانش از موالی بنی امیه بودند، در اواخر عمر به سبب شهرت و آوازه نیکو، معلم چند تن از فرزندان خلفای عباسی از جمله معتضد و پسرش مکتفی شد.[۴] بغدادی مذهب او را شافعی،[۵] و ابن ابی یعلی حنبلی دانسته است.[۶] الندیم ضمن ستودن ابن ابی الدنیا به پارسایی، به و فور دانش او درباره اخبار و روایات اشاره کرده است.[۷] وی در سال ۲۸۱ هـ در بغداد درگذشت. یوسف بن یعقوب قاضی بر جنازه‌اش نماز گزارد و در گورستان شونیزیه به خاک سپرده شد.[۸]
ابن ابی الدنیا تألیفات بسیار داشته و ابن جوزی شمار دست نوشته‌های او را بیش از صد اثر دانسته است.[۹] ابن کثیر بنابر روایتی تعداد تألیفات منسوب به وی را نزدیک به سیصد اثر نوشته [۱۰] و ذهبی ۱۷۱ تألیف او را نام برده است که از این قرارند: الادب اصطناع المعروف الاشراف اخبار ضیغم اصلاح المال البکاء الأنواء اخبار الملوک الأخلاق الاخوان الانفراد اخبار الثوری الالویه الاولیاء الامر بالمعروف الالحان الاحزان اخبار أویس اخبار معاویه الاضحیه الاخلاص الایام و اللیالی اهوال القیامه اعلام النبوه انزال الحاجة بالله اخبار قریش اخبار الاعراب اعطاء السائل انقلاب الزمان اعقاب السرور و الاخوان و الکبار البق التهجد التفکر و الاعتبار التعازی تاریخ الخلفاء التاریخ تغیّر الاخوان تغییر الزمان التقوی تعبیر الرویا التشمّس التوکل الجوع الجهاد الجفاة عند الموت الجیران حسن الظن الحلم الحذر و الشفقه حلم الحکماء حلم الاحنف حروف خلف الحوائج الخلفاء الخافقین الخمول الخبز الخاتم الدعاء دلائل النبوه الدین و الوفاء ذمّ الدنیا ذمّ الشهوات ذم المسکر ذم البغی ذم الغیبه ذم الحسد ذم الفقر ذم الریاء ذم الربا ذم الضحک ذم البخل الذکر الرهبان الرخصه فی السماع الرمی الرمائن الرضا الرقه الزهد الزفیر السنة السخاء الشکر الشیب شرف الفقر الصمت الصدقه صدقة الفطر الصبر صفة الجنه صفة النار صفة النبی(ص) الصلاة علی النبی(ص) الطبقات الطواعین العزله العزاء عقوبة الانبیاء العقل العوائد العقوبات العیال العبّاد العوذ العیدین العلم عاشوراء العفو عطاء السائل العمر و الشباب فضل العباس الفتوی الفرج بعد الشده فضل العشر فضل رمضان الفوائد فضائل علی(ع) فضل لااله الاالله الفتون فضائل القرآن القصّاص قضاء الحوائج قصر الامل قری الضیف القبور القناعه کرامات الاولیاء المدارة من عاش بعد الموت المحتضرین المرض و الکفارات الموت المتمنین مکائد الشیطان المطر المنامات مقتل علی(ع) مقتل عثمان مقتل الحسین(ع) مقتل طلحه مقتل الزبیر مقتل ابن الزبیر الیقین مقتل ابن جبیر کتاب المروءه المجوس معارض الکلام المملوکین المغازی المنتظم المناسک مکارم الاخلاق مجابی الدعوه المعیشه محاسبة النفس النوادر النوازع الهم و الحزن الهدایا الورع الوصایا الوقف و الابتداء و الوجل.[۱۱]
الندیم نیز آثاری را برای وی برشمرده که عبارت‌اند از: فقه النبی(ص) ذم الملاهی ذم الفحش التوکید القرائه تزویج فاطمه(ع) الاصوات الصبر و آداب اللسان الرغائب التوابع اخبار قریش صفة المیزان صفة الصراط الموقف شجرة طوبی سدرة المنتهی ذکر الموت و القبور فعل المنکر التقوی زهد مالک بن دینار[۱۲] مناقب بنی العباس ذم الغضب هواتف الجن[۱۳] اخبار سفیان الاحادیث الاربعون[۱۴] الکتّاب[۱۵] و تخریجات[۱۶].[۱۷]
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱
پانویس
- ↑ تاریخ بغداد ۱۰/۸۹ و ۹۱.
- ↑ الجرح و التعدیل ۵/۱۶۳.
- ↑ خلاصة تهذیب تهذیب الکمال ۶/۱۲ و ۱۳.
- ↑ المنتظم ۱۲/۳۴۱.
- ↑ هدیة العارفین ۱/۴۴۱.
- ↑ طبقات الحنابله ۱/۱۹۲.
- ↑ الفهرست (الندیم) ۲۳۶.
- ↑ البدایة و النهایه ۱۱/۸۲.
- ↑ المنتظم ۱۲/۳۴۱.
- ↑ البدایة و النهایه ۱۱/۸۲.
- ↑ سیر اعلام النبلاء ۱۳/۴۰۱ ـ ۴۰۴.
- ↑ الفهرست (الندیم) ۲۳۶.
- ↑ هدیة العارفین ۱/۴۴۲.
- ↑ المستدرک علی معجم المؤلفین ۴۳۵.
- ↑ اسماء الکتب ۲۵۶.
- ↑ کشف الظنون ۱/۳۸۰.
- ↑ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص۴۸۳.