احمد بن هوذه باهلی
احمد بن هوذه باهلی از چند منظر متفاوت، بررسی میشود: احمد بن هوذه باهلی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط نداردآشنایی اجمالی
ابوسلیمان احمد بن نصر بن سعید باهلی نهروانی مشهور به احمد بن هوذه و ابن ابی‌هراسه
پدرش ابوهراسه با لقب «هوذه» شهرت داشت؛ [۱] از این رو احمد به «احمد بن هوذه» و «ابن ابی هراسه» مشهور شده است. فرد دیگری به نام ابواسحاق ابراهیم بن رجاء شیبانی از شاگردان اهل سنّت امام صادقS که نام مادرش هراسه بوده[۲] و «ابن‌هراسه» نامیده می‌‌شد، [۳] از روی سهو و خطا، ابن ابی هراسه معرفی شده است. [۴] همین اشتباه، برخی رجالیان را بر آن داشته تا این دو را یکی پندارند. [۵]
احمد بن هوذه از محدثان شیعه در سده سوم و چهارم هجری و از مردمان نهروان، منطقه‌ای بین واسط و بغداد بوده است؛ اما از دوران تحصیل او جز یک مورد، گزارشی در دست نیست. بر اساس روایاتی که شاگردش محمد بن ابراهیم نعمانی نقل کرده، باهلی در سال ۲۷۳ هجری در نهاوند بوده و در این سال از محضر ابواسحاق ابراهیم بن اسحاق بن ابی‌بشر احمری نهاوندی بسیار بهره برده[۶] و همه کتاب‌های استادش را روایت کرده است. [۷] در واقع نهاوندی تنها استاد شناخته شده اوست و همه روایات احمد از طریق وی است. اگر احمد بن هوذه که استاد ابوطالب انباری بوده و ابوبکر حافظ معرفی شده را نیز همین فرد بدانیم که در کنیه‌اش تصحیف روی داده است، آن گاه علی بن محمد حضینی، استاد دیگر باهلی خواهد بود. [۸] به هرحال ابن ابی هراسه در خلال سکونت در نهروان، در پی کسب علم و حدیث، سفرهایی داشته و گذشته از نهاوند، مدتی در بغداد زیسته است. [۹] از گفته خطیب بغدادی چنین بر‌می‌‌آید که ابوسلیمان باهلی، زمانی به بغداد رفته که به مراتبی از فضل و دانش رسیده بوده و در بغداد، برخی از طالبان حدیث، همانند ابوبکر احمد بن عبداللّه بن خلف دوری وراق و احمد بن فرج بن حجاج وراق از او بهره برده‌اند و احمد بن فرج از او اجازه روایت دریافت کرده است. [۱۰] ابو محمد هارون بن موسی تلعکبری نیز در سال ۳۳۱ هجری از وی اجازه روایت گرفته است. [۱۱] ابن عقده احمد بن محمد بن سعید،[۱۲] محمد بن عباس بن ماهیار، ملقب به ابن جحام، [۱۳] محمد بن جمهور عمی، [۱۴] ابوالمفضل محمد بن عبداللّه بن عبدالمطلب شیبانی، [۱۵] ابوبکر احمد بن یعقوب فارسی، اسحاق بن حسن بصری[۱۶] و بزوفری، [۱۷] احتمالاً ابوجعفر محمد بن حسین بن سفیان بزوفری (زنده در اواخر سده چهارم) دیگر شاگردان و راویان احمد بن هوذه به شمار می‌‌روند. ابن طاووس از کتاب من آی القرآن المنزلة فی امیرالمؤمنین علی بن ابی طالبS (ما نزل من القرآن فی اهل البیت(ع)) که به شیخ مفید منتسب بوده، بدون واسطه از ابن ابی هراسه روایت آورده است[۱۸] که نمی‌تواند درست باشد؛ چون باهلی پیش از تولد مفید درگذشته بود. بنابراین یا این کتاب از آنِ مفید نیست یا اینکه یک واسطه از سند روایت حذف شده است. ابن ابی هراسه در هشتم ذی حجه سال ۳۳۳ هجری و در روز ترویه در همان زادگاهش نهروان درگذشت. [۱۹] با توجه به اینکه در سال ۲۷۳ در پی کسب علم و دانش به سفر رفته و در ۳۳۳ هجری درگذشته است، ولادتش در حدود ۲۵۰ هجری تخمین زده میشود. کتاب الایمان والکفر والتوبه نوشته اوست [۲۰].[۲۱]
جستارهای وابسته
- ابوهراسه (پدر)
منابع
جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۲
پانویس
- ↑ رجال (الطوسی)، ص۴۴۲.
- ↑ رجال (النجاشی)، ج ۱، ص۱۰۳.
- ↑ رجال (الطوسی)، ص۱۴۶؛ الفهرست (الطوسی)، شماره ۱۹.
- ↑ رجال (النجاشی)، ج ۱، ص۱۰۳؛ ایضاح الاشتباه، ص۸۸؛ نقد الرجال، ج ۵، ص۲۴۹؛ معجم رجال الحدیث، ج ۲۳، ص۱۵۹.
- ↑ تهذیب المقال، ج ۱، ص۲۷۷.
- ↑ الغیبه (نعمانی)، ص۲۴۷، ۲۸۹، ۳۰۲، ۳۳۱ و....
- ↑ الفهرست (الطوسی)، شماره ۹.
- ↑ تهذیب الاحکام، ج ۹، ص۲۴۸.
- ↑ تاریخ بغداد، ج ۵، ص۳۹۱.
- ↑ تاریخ بغداد، ج ۵، ص۳۹۱ و ۴۰۸.
- ↑ رجال (الطوسی)، شماره ۵۹۵۰.
- ↑ الغیبه (نعمانی)، ص۲۶۶.
- ↑ تأویل الآیات (استرآبادی)، ج ۱، ص۱۸۱، ۳۳۶ و....
- ↑ الامامة والتبصره، ص۱۳۱؛ کمال الدین، ص۶۷۳.
- ↑ الامالی (الطوسی)، ص۴۷۹ و ۴۸۱.
- ↑ اقبال الاعمال، ج ۱، ص۳۴۲.
- ↑ الاستبصار، ج ۳، ص۲۰۹.
- ↑ سعدالسعود ۱۱۶؛ بحارالانوار، ج ۵۳، ص۹۳.
- ↑ رجال (الطوسی)، شماره ۴۴۲.
- ↑ الفهرست (الطوسی)، شماره ۹۰۵.
- ↑ جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۲، ص۷۸.