بستانی اسرائیلی
بستانی اسرائیلی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: بستانی اسرائیلی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
ابن حجر[۱] نام وی را در قسم اول (صحابه) می‌آورد و می‌نویسد: در تفسیر ابن مردویه نام وی «یُستانی» ثبت شده و به نظر می‌رسد این درست‌تر است. اما برخلاف آنچه این حجر گفته است، غالباً نام وی را بستانی و گاه بستانه ثبت کرده‌اند. طبری[۲] ذیل آیه ﴿إِذْ قَالَ يُوسُفُ لِأَبِيهِ يَا أَبَتِ إِنِّي رَأَيْتُ أَحَدَ عَشَرَ كَوْكَبًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ رَأَيْتُهُمْ لِي سَاجِدِينَ﴾[۳] گوید: مردی از یهود به نام بستانه نزد پیامبر آمد و از نام ستارگانی پرسید که حضرت یوسف (ع) در خواب دید به او سجده می‌کنند. حضرت پاسخی نداد تا اینکه جبرئیل بر او نازل شد و نام آن ستاره‌ها را بیان کرد. آنگاه به یهودی فرمود: اگر نام آنها را به تو بگویم ایمان می‌آوری؟ گفت: آری. رسول الله (ص) نام آنها را بیان کرد و مرد یهودی آن سخنان را تصدیق نمود. از این خبر استفاده می‌شود که سؤال کننده، خود از نام آنها آگاهی داشته و می‌خواسته پیامبر را بیازماید. این خبر تنها به سند عبدالرحمان بن سابط از جابر بن عبدالله نقل شده و نزد رجالیان اهل سنت مورد تأیید نیست؛ چنان که ابن حبان[۴] آن را در کتاب المجروحین و عقیلی[۵] در کتاب الضعفاء آورده و آن را مردود دانسته‌اند. ابن جوزی[۶] نیز با کتاب خود، الموضوعات نوشته است: این حدیث را به رسول خدا (ص) بسته‌اند و راویانی در آن وجود دارند که قابل قبول نیستند. ابن کثیر[۷] نیز با اشاره به این خبر می‌گوید: تنها راوی آن، حکم بن ظهیر فزاری است که از نظر پیشوایان حدیث، ضعیف و متروک به شمار می‌رود. با این همه، حاکم نیشابوری[۸] نام این یهودی را شیبان می‌آورد و این حدیث را طبق شرایط صحیح مسلم درست می‌داند. منابع شیعه از وی نام نبرده‌اند. ابن حجر[۹] می‌نویسد: بنا به آنچه در مسند ابی یعلی ذکر شده است، وی اسلام نیاورد. آنچه پیش‌تر از طبری نیز نقل شد و بر آزمایشی بودن سؤال یهودی دلالت داشت، مؤید سخن ابن حجر است. پس حتی اگر اصل خبر را بپذیریم، نمی‌توان این شخص یهودی را جزء صحابه به شمار آورد؛ زیرا بیشتر کسانی که داستان او را گزارش کرده‌اند، از مسلمان شدن وی سخنی به میان نیاورده‌اند.[۱۰]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۴۲۱.
- ↑ طبری، ج۲۱، ص۱۹۷.
- ↑ «(یاد کن) آنگاه را که یوسف به پدرش گفت: ای پدر! من (در خواب) یازده ستاره و خورشید و ماه را دیدم که برای من فروتن بودند» سوره یوسف، آیه ۴.
- ↑ ابن حبان، ج۱، ص۲۵۰.
- ↑ عقیلی، ج۱، ص۲۵۹.
- ↑ ابن جوزی، ج۱، ص۱۴۵.
- ↑ ابن کثیر، ج۲، ص۴۸۶.
- ↑ حاکم، ج۴، ص۳۹۶.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۴۲۱.
- ↑ صادقی، مصطفی، مقاله «بستانی اسرائیلی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص:۲۲۵-۲۲۶.