حسن بن بکر (راوی امام صادق)
موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد
مقدمه
الحسن بن بکر، در سند یک روایت تفسیر کنز الدقائق و به گزارش از تأویل الآیات الظاهرة واقع شده است: «قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ الْعَبَّاسِ رَحِمَهُ اللَّهُ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ مَوْلَى بَنِي هَاشِمٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ عَنْبَسَةَ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ بَكْرٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عَقِيلٍ عَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: قَامَ فِينَا رَسُولُ اللَّهِ(ص) فَأَخَذَ بِضَبْعَيْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ(ع) حَتَّى رُئِيَ بَيَاضُ إِبْطَيْهِ وَ قَالَ لَهُ إِنَّ اللَّهَ ابْتَدَأَنِي فِيكَ بِسَبْعِ خِصَالٍ قَالَ جَابِرٌ فَقُلْتُ بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي يَا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَا السَّبْعُ الَّتِي ابْتَدَأَكَ اللَّهُ بِهِنَّ قَالَ أَنَا أَوَّلُ مَنْ يَخْرُجُ مِنْ قَبْرِهِ وَ عَلِيٌّ مَعِي وَ أَنَا أَوَّلُ مَنْ يَجُوزُ عَلَى الصِّرَاطِ وَ عَلِيٌّ مَعِي وَ أَنَا أَوَّلُ مَنْ يَقْرَعُ بَابَ الْجَنَّةِ وَ عَلِيٌّ مَعِي وَ أَنَا أَوَّلُ مَنْ يَسْكُنُ عِلِّيِّينَ وَ عَلِيٌّ مَعِي وَ أَنَا أَوَّلُ مَنْ يُزَوَّجُ مِنَ الْحُورِ الْعِينِ وَ عَلِيٌّ مَعِي وَ أَنَا أَوَّلُ مَنْ يُسْقَى مِنَ الرَّحِيقِ الْمَخْتُومِ الَّذِي ﴿خِتَامُهُ مِسْكٌ﴾[۱] وَ عَلِيٌّ مَعِي»[۲].[۳]
شرح حال راوی
علامه مجلسی روایت مذکور را از تأویل الآیات الظاهرة نقل، و در سند آن به جای «الحسن بن بکر»، عنوان «الحسین بن بکر» ثبت کرده است[۴].
در کتب رجالی شیعه از «الحسن بن بکر» و «الحسین بن بکر» با عنوان مستقل یاد نشده است؛ ولی در کتب رجالی اهل سنت از الحسن بن بکر بن عبدالرحمن المروزی[۵]، الحسن بن بکر العبشمی[۶]، الحسن بن بکر بن عریب القیسی[۷] و ابوالقاسم الحسین بن بکر بن عبیدالله[۸] یاد شده و در اسناد و طرق نیز عناوین الحسن بکر البجلی[۹]، الحسن بن بکر السکری[۱۰]، الحسن بن بکر بن شاذان[۱۱]، ابو القاسم الحسن بن بکر بن محمد العکاوی[۱۲] و حسین بن بکر [۱۳] دیده می‌شود.
در یکی از اسناد روایات الکافی، حسین بن بکر با یک واسطه از امام صادق(ع) روایت کرده [۱۴]، چنان که در یک سند روایت الغارات، الحسن بن بکر البجلی یا العجلی با یک واسطه از امام علی(ع) روایت کرده است[۱۵].
قرینه و شاهدی بر اتحاد راوی مورد بحث با یکی از عناوین مذکور به دست نیامده است، از این رو از راویان مهمل شمرده و از محتوای روایتش حسن عقیده وی استفاده می‌شود؛ اما عبدالله بن محمد بن عقیل که حسن بن بکر در سند روایت کنز الدقائق از وی روایت کرده و میان سال‌های ۱۴۰-۱۵۰ هجری قمری وفات کرده[۱۶] و شیخ طوسی یک بار او را با عنوان "عبدالله بن عقیل بن أبي طالب الهاشمي المدني تابعي، سمع جابراً" [۱۷] در اصحاب امام سجاد(ع) و باری دیگر با عنوان عبدالله بن محمد بن عقیل بن أبی طالب در اصحاب امام صادق(ع) آورده[۱۸] و از طبقه چهارم روات به شمار می‌آید، درنتیجه الحسن بن بکر که از وی روایت کرده، از طبقه پنجم شمرده می‌شود.[۱۹]
منابع
پانویس
- ↑ که مهر آن، مشک است و در چنین چیزی رغبت‌کنندگان باید رغبت کنند سوره مطففین، آیه ۲۶.
- ↑ تفسیر کنز الدقائق، ج۱۴، ص۱۸۹ به گزارش از تأویل الآیات الظاهرة، ص۷۵۲-۷۵۳.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۶، ص 413-414.
- ↑ بحار الأنوار، ج۳۹، ص۲۳۰، ح۷.
- ↑ تهذیب الکمال، ج۶، ص۶۲، ش۱۲۰۵؛ تهذیب التهذیب، ج۲، ص۲۲۵، ش۴۷۵.
- ↑ لسان المیزان، ج۲، ص۱۹۸، ش۸۹۶.
- ↑ تاریخ الإسلام، ج۲۹، ص۴۱۶، ش۴.
- ↑ تاریخ بغداد ج۸، ص۲۵، ش۴۰۷۲؛ تاریخ الإسلام، ج۲۹، ص۳۷۹، ش۴.
- ↑ الغارات، ج۱، ص۱۹۳.
- ↑ ضعفاء العقیلی، ج۱، ص۱۱۸، ذیل شماره ۱۴۲.
- ↑ تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۰۰.
- ↑ تاریخ بغداد، ج۶۶، ص۲۴۸.
- ↑ الکافی، ج۳، ص۴۹۵، ح۳.
- ↑ الکافی، ج۳، ص۴۹۵، ح۳: عنه، عن عمرو بن عثمان، عن حسین بن بکر، عن عبدالرحمن بن سعید الخزاز، عن أبی عبدالله(ع).
- ↑ الغارات، ج۱، ص۱۹۳: حدثنا الحسن بن بکر البجلی (العجلی)، عن أبیه قال: کنا عند علی(ع) فی الرحبة....
- ↑ الوافی بالوفیات، ج۱۷، ص۲۲۹؛ تاریخ الإسلام، ج۹، ص۱۹۷؛ طبقات خلیفه، ص۴۵۰.
- ↑ رجال الطوسی، ص۱۱۷، ش۱۱۷۰.
- ↑ رجال الطوسی، ص۲۶۴، ش۳۷۷۷.
- ↑ جوادی آملی، عبدالله، رجال تفسیری، ج۶، ص 414-415.