آشنایی اجمالی

ابوالحسن مقاتل بن سلیمان بن بشیر خراسانی بلخی مروزی ازدی اهل بلخ بود[۱]، ولی به بصره رفت[۲]. از اصحاب امام باقر و امام صادق (ع) بود[۳]. از راویانی مانند ضحاک بن مزاحم، عطاء و ابن سیرین روایت نموده و در زمینه تفسیر از کلبی استفاده کرد[۴].

در موضوعاتی که قرآن، یهود و نصاری را تأیید کرده، از عالمان یهود و نصاری استفاده کرده است[۵]. راویانی مانند عبدالرزاق بن همام[۶] و حسن بن محبوب[۷] از او روایت کرده‌اند. از عالمان جلیل‌القدر[۸]، محدث، قاری قرآن[۹] و بزرگ مفسّر عصر خویش[۱۰] بود و دیگران در زمینه تفسیر به او احتیاج داشتند. در بغداد حدیث نقل کرده است[۱۱]. وی در کتب رجالی شیعه تضعیف شده[۱۲] و رجال‌نویسان اهل سنت او را کذّاب و جاعل حدیث دانسته‌اند[۱۳]. کشی او را زیدی[۱۴] و برقی او را از اهل سنت[۱۵] دانسته است. مقاتل در سال ۱۵۰هـ در بصره چشم از جهان فرو بست[۱۶].

آثار وی عبارت‌اند از: تفسیر القرآن (الکبیر)، تفسیر خمسماة آیة من القرآن، الآیات المتشابهات، التقدیم و التأخیر، کتاب القراءات الوجوه و النظائر متشابه، القرآن نوادر التفسیر، الردّ علی القدریة، تفسیر مقاتل بن سلیمان، الأقسام و اللّغات الجوابات فی القرآن و الناسخ والمنسوخ[۱۷].[۱۸]

جستارهای وابسته

منابع

  1.   جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱

پانویس

  1. وفیات الاعیان، ج5، ص ۲۵۶
  2. تهذیب الکمال، ج28، ص ۴۵۰.
  3. رجال الطوسی، ص ۳۱۳.
  4. تهذیب الکمال، ج28، ص ۴۴۰.
  5. وفیات الاعیان، ج5، ص ۲۵۷.
  6. الجرح و التعدیل، ج8، ص ۳۵۴.
  7. تنقیح المقال، ج3، ص ۲۴۴.
  8. وفیات الاعیان، ج5، ص ۱۵۵.
  9. الفهرست (الندیم)، ص ۲۲۷.
  10. سیر اعلام النبلاء، ج7، ص ۲۰۱.
  11. وفیات الاعیان، ج5، ص ۲۵۵.
  12. خلاصة الاقوال، ص ۲۶۰.
  13. تهذیب الکمال، ج28، ص ۴۴۹.
  14. اختیار معرفة الرجال، ص ۳۹۰.
  15. رجال البرقی، ص ۴۶.
  16. تهذیب الکمال، ج28، ص ۴۵۰.
  17. الفهرست (الندیم)، ص ۲۲۷.
  18. فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص ۷۷۸.