مودت اهل بیت در قرآن

مقدمه

از مسائلی که در آیات متعددی از قرآن کریم یادآوری شده است، محبت امت به خاندان پیامبران است[۱]. بنابر نص قرآن کریم، مودت اهل بیت بر هر مسلمانی واجب است: ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى[۲]. دو شأن نزول برای آیه بیان شده است، در شأن نزول اول که آیه مکی محسوب می‌‌شود، آمده است که روزی مشرکان مکه در جایی گرد آمدند و گفتند: «آیا محمد در برابر آنچه آورده است، مزدی می‌خواهد؟» این آیه در پاسخ آنان فرود آمد و مردم را بر مودت پیامبر و خویشاوندان مأمور ساخت[۳]. در شأن نزول دوم که مدنی بودن آیه از آن فهمیده می‌‌شود، نقل شده زمانی که پیامبر (ص) حکومت اسلامی را در مدینه برقرار رکد به دشواری‌های مالی دچار شد. انصار نزد او آمدند و اموال خویش را به حضرت عرضه کردند. در این هنگام آیه نازل[۴].[۵]

مراد از "مودت به قربی" که در آیه ذکر شده است دوستی با خویشاوندان پیامبر (ص) یعنی عترت و اهل بیت است[۶]. این خویشاوندان همان کسانی‌اند که آیه تطهیر[۷] در مورد آنان نازل شده است. ابن عباس می‌‌گوید: زمانی که آیۀ ﴿قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَى نازل شد، از پیامبر (ص) سؤال شد: خویشاوندان تو که مودت آنان بر ما واجب شده، چه کسانی‌اند؟ حضرت فرمودند: «علی (ع)، فاطمه (س) و دو پسر آنها»[۸].[۹]

منابع

پانویس

  1. ر.ک: کبیر، یحیی، جهان‌بینی و معارف تطبیقی، ص ۳۰۵-۳۰۷.
  2. «بگو: برای این (رسالت) از شما مزدی نمی‌خواهم جز دوستداری خویشاوندان (خود) را» سوره شوری، آیه ۲۳.
  3. ر.ک: تفسیر آیة المودة، ص۲۵؛ روح المعانی‌، ج۲۵، ص۳۰؛ المیزان‌، ج۱۸، ص ۴۳.
  4. مجمع البیان‌، ج۹، ص۲۹؛ تفسیر نمونه‌، ج۲۰، ص ۴۰۲
  5. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۵۱.
  6. ر.ک: فرهنگ شیعه، ص ۵۳.
  7. ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا«جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گردان» سوره احزاب، آیه ۳۳.
  8. المناقب، حدیث ۲۶۳.
  9. ربانی گلپایگانی، علی، مقاله «اهل بیت»، دانشنامه کلام اسلامی ج۱، ص ۵۳۹-۵۴۹.