سوره ابراهیم در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

چهاردهمین [[سوره]] [[قرآن]] و دارای ۵۲ [[آیه]]. چنان که [[سیاق]] سوره [[گواهی]] می‌دهد، مکی است<ref>المیزان، ج۱۲، ص۶.</ref>، مگر [[آیات]] ۲۸ و ۲۹ که درباره کشته شدگان [[جنگ بدر]] بوده و در [[مدینه]] نازل شده است<ref>تفسیر الصافی، ج۳، ص۷۹؛ روح المعانی، ج۷، ص۱۶۹.</ref>. قسمتی از این سوره درباره [[حضرت ابراهیم]]{{ع}} است و به دعاهای ایشان اختصاص دارد. بخش دیگر، اشاره به [[تاریخ]] [[انبیای پیشین]] همچون [[نوح]]، [[موسی]] و [[قوم عاد]] و [[ثمود]] و درس‌های عبرت‌آموز آنهاست. مجموعه اینها بحث‌های فراوانی را که در این سوره در زمینه [[موعظه]] و [[اندرز]] و [[بشارت]] و [[انذار]] نازل گردیده تکمیل می‌نماید. ضمناً، همان گونه که در بیشتر سوره‌های [[مکی ]][[مشاهده]] می‌شود، بخش زیادی از این سوره نیز درباره [[مبدأ و معاد]] است. به صورت خلاصه، این سوره مجموعه‌ای از بیان [[اعتقادات]]، موعظه‌ها و سرگذشت‌های عبرت‌انگیز [[اقوام]] پیشین و بیان [[هدف رسالت]] [[پیامبران]] و [[نزول]] [[کتب آسمانی]] است<ref>تفسیر نمونه، ج۱۰، ص۲۵۹.</ref>.

در ذیل دو آیه از آیات این سوره، روایاتی از [[امام رضا]]{{ع}} وارد شده است که در [[تفسیر]] و تبیین معنای آنها مؤثر است. امام رضا{{ع}} در ضمن [[نصیحت]] به یکی از [[اصحاب]] که از کم شدن [[مال]] و روزی خود سخن گفته بود، از [[لزوم]] [[شکرگزاری]] [[نعمت‌های الهی]]، به خصوص [[نعمت]] [[محبت]] و [[ولایت اهل بیت]]{{عم}}[[ سخن]] گفته و به قسمتی از آیه ۷ این سوره {{متن قرآن|لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ...}}<ref>«اگر سپاسگزار باشید به یقین بر (نعمت) شما می‌افزایم» سوره ابراهیم، آیه ۷.</ref> [[تمسک]] کرده است<ref>الکافی، ج۸ ص۳۴۶.</ref>. این مورد اگرچه کاربرد یک آیه در یک قضیه بوده و تفسیر محسوب نمی‌شود، در تبیین معنای آیه تا حدی مؤثر است. همچنین آن [[حضرت]] در بیان وجه تسمیه [[طائف]] به این اسم و فراوانی و تنوع نعمت‌های الهی در این [[سرزمین]]، آن را ناشی از دعای حضرت ابراهیم{{ع}}: {{متن قرآن|وَارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرَاتِ}}<ref>«و به آنها از میوه‌ها روزی فرما باشد» سوره ابراهیم، آیه ۳۷.</ref> می‌داند<ref>علل الشرایع، ج۲، ص۴۴۲؛ البرهان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۳۱۳.</ref>. نقل دیگری از [[امام رضا]]{{ع}} با مضمونی مشابه، حکایت از آن دارد که این قطعه از [[زمین]]، هفت بار دور [[کعبه]] [[طواف]] نموده است و همین طواف، علت نامیده شدن آن به [[طائف]] است<ref>التفسیر، عیاشی، ج۲، ص۲۳۲؛ البرهان فی تفسیر القرآن، ج۳، ص۳۱۵.</ref>. بر فرض [[صحت]] صدور [[روایت]] بعید نیست طواف دور کعبه کنایه از [[عنایت الهی]] به این [[سرزمین]] باشد که در منطقه خشک و کوهستانی دارای زمینی حاصل‌خیز و میوه‌هایی متنوع است.<ref>منابع: قرآن کریم؛ البرهان فی تفسیر القرآن، سیدهاشم بن سلیمان حسینی بحرانی (۱۱۰۷ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة البعثة، قم، اول، ۱۴۱۶ق، التفسیر، محمد بن مسعود معروف به عیاشی (۳۲۰ق)، تحقیق و تصحیح: سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، المکتبة العلمیة الإسلامیة، اول، ۱۳۸۰ق؛ تفسیر الصافی، محمد محسن بن مرتضی معروف به فیض کاشانی (۱۰۹۱ق)، تحقیق: حسین اعلمی، تهران، مکتبة الصدر، دوم، ۱۴۱۵ق؛ تفسیر نمونه، زیر نظر: ناصر بن علی محمد مکارم شیرازی (معاصر)، تهران، دار الکتب الإسلامیة، اول، ۱۳۷۴ش؛ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، محمود بن عبدالله معروف به آلوسی (۱۲۷۰ق)، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ق؛ علل الشرایع، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق: سید محمد صادق بحر العلوم، نجف، المکتبة الحیدریة، دوم، ۱۳۸۵ق، الکافی، محمد بن یعقوب معروف به کلینی (۳۲۹ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، پنجم، ۱۳۶۳ ش؛ المیزان فی تفسیر القرآن، سید محمد حسین بن محمد طباطبایی (۱۴۰۲ق)، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، پنجم، ۱۴۱۷ق.</ref>.<ref>[[محمد کاظمی بنچناری|کاظمی بنچناری، محمد]]، [[ابراهیم سوره - کاظمی بنچناری (مقاله)|مقاله «ابراهیم سوره»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]] ص ۳۲۴.</ref>