ارتداد در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۶: خط ۶:
}}
}}


==مقدمه==
== مقدمه ==
[[ارتداد]] از ماده «رد» و به طور کلی به مفهوم بازگشت است. واژه یاد شده از باب افتعال و به معنای مطاوعت است که بر [[اختیار]] فعل از سوی شخص دلالت می‌کند و در [[شرع]] عبارت است از [[رجوع]] و بازگشت از [[اسلام]] به [[کفر]].
[[ارتداد]] از ماده «رد» و به طور کلی به مفهوم بازگشت است. واژه یاد شده از باب افتعال و به معنای مطاوعت است که بر [[اختیار]] فعل از سوی شخص دلالت می‌کند و در [[شرع]] عبارت است از [[رجوع]] و بازگشت از [[اسلام]] به [[کفر]].


خط ۱۵: خط ۱۵:
{{عربی|الردّ}}: برگرداندن و بازگشت هر چیزی است. و {{عربی|الردُّ مصادر رددت الشيء}} است. و بازگشت و رجوع از اسلام نیز از این قبیل و به همین معناست و اگر شخصی پس از [[مسلمان]] شدن [[کافر]] گردد، گفته می‌شود آن کس از [[دین]] خود [[مرتد]] گردیده است. {{عربی|الردة}}: اسمی است از واژه ارتداد<ref>لسان العرب، ج۵، ص۱۸۴ و ۱۸۵؛ معجم مقاییس اللغة، ص۳۸۰؛ معجم تهذیب اللغة، ج۲، ص۱۳۹۰.</ref>.
{{عربی|الردّ}}: برگرداندن و بازگشت هر چیزی است. و {{عربی|الردُّ مصادر رددت الشيء}} است. و بازگشت و رجوع از اسلام نیز از این قبیل و به همین معناست و اگر شخصی پس از [[مسلمان]] شدن [[کافر]] گردد، گفته می‌شود آن کس از [[دین]] خود [[مرتد]] گردیده است. {{عربی|الردة}}: اسمی است از واژه ارتداد<ref>لسان العرب، ج۵، ص۱۸۴ و ۱۸۵؛ معجم مقاییس اللغة، ص۳۸۰؛ معجم تهذیب اللغة، ج۲، ص۱۳۹۰.</ref>.


کتاب [[العین و القاموس المحیط (کتاب)|العین و القاموس المحیط]] نیز بر همین عقیده‌اند و مطالبی را قریب به این مضمون آورده‌اند<ref>ر.ک: العین، ص۳۴۴؛ ر.ک: الفیروزآبادی، محمد بن یعقوب القاموس المحیط، ج۱، ص۴۱۳.</ref>.
کتاب [[العین و القاموس المحیط (کتاب)|العین و القاموس المحیط]] نیز بر همین عقیده‌اند و مطالبی را قریب به این مضمون آورده‌اند<ref>ر. ک: العین، ص۳۴۴؛ ر. ک: الفیروزآبادی، محمد بن یعقوب القاموس المحیط، ج۱، ص۴۱۳.</ref>.


راغب در کتاب مفردات می‌گوید:
راغب در کتاب مفردات می‌گوید:
خط ۲۱: خط ۲۱:


{{عربی|رددته فارتدَّ}}: باز گردانیدم او را پس بازگشت.
{{عربی|رددته فارتدَّ}}: باز گردانیدم او را پس بازگشت.
#در معنی برگرداند به ذات، مانند [[آیه]]: {{متن قرآن|...وَلَوْ رُدُّوا لَعَادُوا لِمَا نُهُوا عَنْهُ...}}<ref>«(چنین نیست) بلکه آنچه از پیش پنهان می‌داشتند برای آنان آشکار گردید و اگر بازگردانده شوند به همان چیزهایی که از آن نهی شده بودند باز می‌گردند و بی‌گمان آنان دروغ پردازند» سوره انعام، آیه ۲۸.</ref>
# در معنی برگرداند به ذات، مانند [[آیه]]: {{متن قرآن|...وَلَوْ رُدُّوا لَعَادُوا لِمَا نُهُوا عَنْهُ...}}<ref>«(چنین نیست) بلکه آنچه از پیش پنهان می‌داشتند برای آنان آشکار گردید و اگر بازگردانده شوند به همان چیزهایی که از آن نهی شده بودند باز می‌گردند و بی‌گمان آنان دروغ پردازند» سوره انعام، آیه ۲۸.</ref>
#در معنی برگرداندن به حالتی از حالات قبلی مانند آیه: {{متن قرآن|...يَرُدُّوكُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ...}}<ref>«ای مؤمنان! اگر از کافران پیروی کنید شما را به (باورهای) گذشته‌تان (در جاهلیت) باز می‌گردانند و از زیانکاران می‌گردید» سوره آل عمران، آیه ۱۴۹.</ref>.
# در معنی برگرداندن به حالتی از حالات قبلی مانند آیه: {{متن قرآن|...يَرُدُّوكُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ...}}<ref>«ای مؤمنان! اگر از کافران پیروی کنید شما را به (باورهای) گذشته‌تان (در جاهلیت) باز می‌گردانند و از زیانکاران می‌گردید» سوره آل عمران، آیه ۱۴۹.</ref>.
[[ارتداد]] و رده: بازگشتن به راهی است که از آنجا آمده است. ولی «ردّه» ویژه برگشتن به [[کفر]] است و «ارتداد» هم در این معنی و هم در غیر این معنی به کار می‌رود. گفته می‌شود: {{عربی|راده في كلامه}}؛ یعنی او را در سخنش بازگرداند.
[[ارتداد]] و رده: بازگشتن به راهی است که از آنجا آمده است. ولی «ردّه» ویژه برگشتن به [[کفر]] است و «ارتداد» هم در این معنی و هم در غیر این معنی به کار می‌رود. گفته می‌شود: {{عربی|راده في كلامه}}؛ یعنی او را در سخنش بازگرداند.


خط ۴۰: خط ۴۰:
دقت در این آیه و [[آیات]] پیشین این احتمال را مرتفع می‌سازد؛ زیرا آیه شریفه [[قدرت خدا]] را به [[مؤمنین]] [[تذکر]] می‌دهد که خداوند به زودی مردمی را بر می‌انگیزد که از [[دین خدا]] مرتد نشده، بلکه همه جا ملازم دین خدایند، ولی چنین [[مقام]] و مقصدی اقتضای تعرض بیش از اصل [[هدف]] را ندارد - یعنی خبر دادن به اینکه عده‌ای را می‌آوریم که مرتد نشوند - و ذکر اینکه اینان [[خدا]] را [[دوست]] دارند و خدا آنان را دوست دارد و اینان در مقابل مؤمنین [[متواضع]] و در برابر [[کافران]] سرسخت هستند و اوصاف دیگری که در آیه بیان شده، چیزهایی هستند که بیش از هدف بوده و تعرض به آنها اقتضای مقام و حال زائدی را می‌نماید. از سویی دیگر [[مشاهده]] می‌گردد، اوصافی که در آیه شریفه ذکر شده چیزهایی هستند که بی‌ارتباط به آنچه در آیات گذشته درباره [[دوستی]] با [[یهود]] و [[نصاری]] گفته شده نیستند؛ زیرا دوستی و [[ارتباط]] با ایشان و عدم دوستی با مؤمنین خالی از یک نوع [[محبت]] و تعلق خاطر به ایشان نیست؛ و آن وقت چنین دلی چگونه می‌تواند [[محبت خدا]] را داشته باشد؟ [[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|مَا جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ...}}<ref>«خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار» می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.</ref>، و از لوازم این [[دوستی]] این است که [[مؤمن]] در برابر [[کفار]] تذلل و [[تواضع]] و [[کرنش]] نماید و در مقابل [[مؤمنین]] [[عزت]] به [[خرج]] داده بزرگی کند؛ و خداوند می‌فرماید: {{متن قرآن|...أَيَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا}}<ref>«همان کسانی که به جای مؤمنان، کافران را دوست می‌گزینند؛ آیا عزّت را نزد آنان می‌جویند با آنکه بی‌گمان عزّت همه از آن خداوند است» سوره نساء، آیه ۱۳۹.</ref>.
دقت در این آیه و [[آیات]] پیشین این احتمال را مرتفع می‌سازد؛ زیرا آیه شریفه [[قدرت خدا]] را به [[مؤمنین]] [[تذکر]] می‌دهد که خداوند به زودی مردمی را بر می‌انگیزد که از [[دین خدا]] مرتد نشده، بلکه همه جا ملازم دین خدایند، ولی چنین [[مقام]] و مقصدی اقتضای تعرض بیش از اصل [[هدف]] را ندارد - یعنی خبر دادن به اینکه عده‌ای را می‌آوریم که مرتد نشوند - و ذکر اینکه اینان [[خدا]] را [[دوست]] دارند و خدا آنان را دوست دارد و اینان در مقابل مؤمنین [[متواضع]] و در برابر [[کافران]] سرسخت هستند و اوصاف دیگری که در آیه بیان شده، چیزهایی هستند که بیش از هدف بوده و تعرض به آنها اقتضای مقام و حال زائدی را می‌نماید. از سویی دیگر [[مشاهده]] می‌گردد، اوصافی که در آیه شریفه ذکر شده چیزهایی هستند که بی‌ارتباط به آنچه در آیات گذشته درباره [[دوستی]] با [[یهود]] و [[نصاری]] گفته شده نیستند؛ زیرا دوستی و [[ارتباط]] با ایشان و عدم دوستی با مؤمنین خالی از یک نوع [[محبت]] و تعلق خاطر به ایشان نیست؛ و آن وقت چنین دلی چگونه می‌تواند [[محبت خدا]] را داشته باشد؟ [[خداوند]] می‌فرماید: {{متن قرآن|مَا جَعَلَ اللَّهُ لِرَجُلٍ مِنْ قَلْبَيْنِ فِي جَوْفِهِ...}}<ref>«خداوند در درون هیچ کس دو دل ننهاده است؛ و آن همسرانتان را که «ظهار» می‌کنید مادران (راستین) شما و فرزند خواندگانتان را پسران (راستین) شما نکرده است؛ این تنها گفتار شما بر زبانتان است و خداوند است که حقّ می‌گوید و اوست که راه را نشان می‌دهد» سوره احزاب، آیه ۴.</ref>، و از لوازم این [[دوستی]] این است که [[مؤمن]] در برابر [[کفار]] تذلل و [[تواضع]] و [[کرنش]] نماید و در مقابل [[مؤمنین]] [[عزت]] به [[خرج]] داده بزرگی کند؛ و خداوند می‌فرماید: {{متن قرآن|...أَيَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا}}<ref>«همان کسانی که به جای مؤمنان، کافران را دوست می‌گزینند؛ آیا عزّت را نزد آنان می‌جویند با آنکه بی‌گمان عزّت همه از آن خداوند است» سوره نساء، آیه ۱۳۹.</ref>.


نیز از لوازم این دوستی [[سستی]] در [[جهاد با کفار]] و [[ناراحتی]] از [[پیکار]] با آنان و نرفتن زیر بار [[صبر]] بر هر [[محرومیت]] و [[تحمل]] گرفتاری‌هایی است که در قطع [[ارتباطات]] [[اجماعی]] با ایشان است، چنان که خداوند می‌فرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاءَ...}}<ref>«ای مؤمنان! اگر برای جهاد در راه من و به دست آوردن خرسندی من (از شهر خود) بیرون می‌آیید، دشمن من و دشمن خود را دوست مگیرید که به آنان مهربانی ورزید در حالی که آنان به آنچه از سوی حق برای شما آمده است کفر ورزیده‌اند؛ پیامبر و شما را (از شهر خود) بیرون می‌کنند که چرا به خداوند -پروردگارتان- ایمان دارید، پنهانی به آنان مهربانی می‌ورزید و من به آنچه پنهان و آنچه آشکار می‌دارید داناترم و از شما هر کس چنین کند به یقین، راه میانه را گم کرده است» سوره ممتحنه، آیه ۱.</ref> همچنین [[ارتداد]] به همان معنای لغوی‌اش، یا با یک عنایتی تحلیلی، به دوستی با کفار [[صدق]] می‌کند، چنان که [[خداوند]] پیش از این [[آیه]] می‌فرماید: {{متن قرآن|...وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ...}}<ref>«ای مؤمنان! یهودیان و مسیحیان را دوست مگیرید که آنان (در برابر شما) هوادار یکدیگرند و هر کس از شما آنان را دوست بگیرد از آنان است؛ بی‌گمان خداوند گروه ستمگران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۵۱.</ref> با این بیان روشن شد که این آیه به [[آیات]] پیشین اتصال دارد و منظور از «[[ارتداد]]» و [[برگشت از دین]] در این آیه [[دوستی]] با [[یهود]] و [[نصارا]] است. در واقع این آیه برای رساندن این معنی است که [[دین خدا]] [[بی‌نیاز]] از کسانی است که [[خوف]] [[مخالفت]] و [[سرکشی]] و نیز دوستی با یهود و نصارا در ایشان می‌رود؛ زیرا [[نفاق]] در [[اجتماع]] آنان رخنه کرده و عده‌ای مریض القلب در میانشان وجود دارد که [[دین]] را به [[دنیا]] می‌فروشند و آن [[عزت]] [[دروغین]] و اهمیت خیالی [[زندگی]] فانی را که نزد [[دشمنان دین]] است بر عزت [[حقیقی]] که برای [[خدا]] و [[مؤمنین]] است، و بر [[سعادت واقعی]] که شامل [[زندگی دنیا]] و [[آخرت]] است، [[اختیار]] می‌کنند<ref>ر.ک: المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۳۷۹ – ۳۸۱.</ref><ref>[[محمد ساعدی|ساعدی، محمد]]، [[آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار (کتاب)|آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار]]، ص ۴۳۰.</ref>
نیز از لوازم این دوستی [[سستی]] در [[جهاد با کفار]] و [[ناراحتی]] از [[پیکار]] با آنان و نرفتن زیر بار [[صبر]] بر هر [[محرومیت]] و [[تحمل]] گرفتاری‌هایی است که در قطع [[ارتباطات]] [[اجماعی]] با ایشان است، چنان که خداوند می‌فرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّي وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِيَاءَ...}}<ref>«ای مؤمنان! اگر برای جهاد در راه من و به دست آوردن خرسندی من (از شهر خود) بیرون می‌آیید، دشمن من و دشمن خود را دوست مگیرید که به آنان مهربانی ورزید در حالی که آنان به آنچه از سوی حق برای شما آمده است کفر ورزیده‌اند؛ پیامبر و شما را (از شهر خود) بیرون می‌کنند که چرا به خداوند -پروردگارتان- ایمان دارید، پنهانی به آنان مهربانی می‌ورزید و من به آنچه پنهان و آنچه آشکار می‌دارید داناترم و از شما هر کس چنین کند به یقین، راه میانه را گم کرده است» سوره ممتحنه، آیه ۱.</ref> همچنین [[ارتداد]] به همان معنای لغوی‌اش، یا با یک عنایتی تحلیلی، به دوستی با کفار [[صدق]] می‌کند، چنان که [[خداوند]] پیش از این [[آیه]] می‌فرماید: {{متن قرآن|...وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ...}}<ref>«ای مؤمنان! یهودیان و مسیحیان را دوست مگیرید که آنان (در برابر شما) هوادار یکدیگرند و هر کس از شما آنان را دوست بگیرد از آنان است؛ بی‌گمان خداوند گروه ستمگران را راهنمایی نمی‌کند» سوره مائده، آیه ۵۱.</ref> با این بیان روشن شد که این آیه به [[آیات]] پیشین اتصال دارد و منظور از «[[ارتداد]]» و [[برگشت از دین]] در این آیه [[دوستی]] با [[یهود]] و [[نصارا]] است. در واقع این آیه برای رساندن این معنی است که [[دین خدا]] [[بی‌نیاز]] از کسانی است که [[خوف]] [[مخالفت]] و [[سرکشی]] و نیز دوستی با یهود و نصارا در ایشان می‌رود؛ زیرا [[نفاق]] در [[اجتماع]] آنان رخنه کرده و عده‌ای مریض القلب در میانشان وجود دارد که [[دین]] را به [[دنیا]] می‌فروشند و آن [[عزت]] [[دروغین]] و اهمیت خیالی [[زندگی]] فانی را که نزد [[دشمنان دین]] است بر عزت [[حقیقی]] که برای [[خدا]] و [[مؤمنین]] است، و بر [[سعادت واقعی]] که شامل [[زندگی دنیا]] و [[آخرت]] است، [[اختیار]] می‌کنند<ref>ر. ک: المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۳۷۹ – ۳۸۱.</ref><ref>[[محمد ساعدی|ساعدی، محمد]]، [[آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار (کتاب)|آیات امامت و ولایت در تفسیر المنار]]، ص ۴۳۰.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش