حج در معارف و سیره نبوی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
خط ۶: خط ۶:
}}
}}
== مقدمه ==
== مقدمه ==
از عبادت‌هایی که در [[سیره]] و بیان [[رسول خدا]]{{صل}} جلوه خاصی دارد، انجام مناسک [[حج]] و [[عمره]] است. [[پیامبر خدا]]{{صل}} [[حج]] و [[عمره]] را زایل‌کننده [[فقر]] و [[گناهان]]<ref>الکافی، ج ۴، ص ۲۵۴؛ الجعفریات، ص ۶۶ و مستدرک الوسائل، ج ۸، ص ۱۱۵.</ref> و مایه [[توانگری]] [[مردم]]<ref>صنعانی، المصنّف، ج ۵، ص ۱۱؛ الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۵۷۰: کنزالعمال، ج ۵، ص ۱۰؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۶۵ و دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۳۴۲.</ref> و [[بهشت]] را [[پاداش]] [[حج]] پذیرفته شده<ref>کتاب الموطأ، ج ۱، ص ۳۴۶؛ مسند احمد، ج ۲، ص ۲۴۶؛ صحیح بخاری، ج ۲، ص ۱۹۸؛ صحیح مسلم، ج ۴، ص ۱۰۷ و عوالی اللآلی، ج ۱، ص ۴۲۷.</ref> و [[عمره]] را [[کفاره گناهان]]<ref>الکافی، ج ۴، ص ۲۵۳؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۲۱ و وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۹۶.</ref> دانسته است<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۲۴.</ref>.
از عبادت‌هایی که در [[سیره]] و بیان [[رسول خدا]] {{صل}} جلوه خاصی دارد، انجام مناسک [[حج]] و [[عمره]] است. [[پیامبر خدا]] {{صل}} [[حج]] و [[عمره]] را زایل‌کننده [[فقر]] و [[گناهان]]<ref>الکافی، ج ۴، ص ۲۵۴؛ الجعفریات، ص ۶۶ و مستدرک الوسائل، ج ۸، ص ۱۱۵.</ref> و مایه [[توانگری]] [[مردم]]<ref>صنعانی، المصنّف، ج ۵، ص ۱۱؛ الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۵۷۰: کنزالعمال، ج ۵، ص ۱۰؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۶۵ و دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۳۴۲.</ref> و [[بهشت]] را [[پاداش]] [[حج]] پذیرفته شده<ref>کتاب الموطأ، ج ۱، ص ۳۴۶؛ مسند احمد، ج ۲، ص ۲۴۶؛ صحیح بخاری، ج ۲، ص ۱۹۸؛ صحیح مسلم، ج ۴، ص ۱۰۷ و عوالی اللآلی، ج ۱، ص ۴۲۷.</ref> و [[عمره]] را [[کفاره گناهان]]<ref>الکافی، ج ۴، ص ۲۵۳؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۲۱ و وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۹۶.</ref> دانسته است<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۲۴.</ref>.


انجام مناسک [[حج]] از عباداتی بود که آن حضرت، [[اشتیاق]] زیادی به آن از خود نشان می‌داد، به گونه‌ای که وقتی در [[مدینه]] به سر می‌بردند، علاقه‌مند بود که [[زائران]] [[بیت‌ الله الحرام]] از [[مکه]] برایش [[آب]] زمزم هدیه بیاورند<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۰۸ و المحاسن، ج ۲، ص ۵۷۴.</ref>. [[نقل]] شده است، ایشان در زمان انجام [[حج]]، به انجام [[آداب]] و سنت‌هایی مقیّد بود؛ از [[امام صادق]]{{ع}} [[روایت]] شده است: "[[رسول خدا]]{{صل}} در هر شبانه روز ده بار و در هر مرتبه، هفت بار، دور خانه [[کعبه]] [[طواف]] می‌کرد؛ سه بار اول شب؛ سه بار، آخر شب؛ دو مرتبه، صبح و دو مرتبه، بعد از ظهر و در بین آنها را استراحت می‌کرد"<ref>الکافی، ج ۴، ص ۴۲۸؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۴۱۱ و وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۳۰۷.</ref>. آن حضرت در زمان انجام [[حج]]، سوره معارج را زیاد می‌خواند و هر وقت سواره‌ای را می‌دید و یا از تلّی بالا می‌رفت و یا از آن سرازیر می‌شد و در آخر شب و در [[تعقیب نمازها]] ‌تلبیه می‌گفت<ref>الکافی، ج ۴، ص ۲۵۰؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۳۲۵ و وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۲۲۴.</ref> و در هر [[طواف]] [[واجب]] و مستحبی، [[حجر الاسود]] را با از [[کف دست]] مسح می‌کرد<ref>الکافی، ج ۴، ص ۴۰۵ و وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۲۹۴.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۲۴-۵۲۵.</ref>
انجام مناسک [[حج]] از عباداتی بود که آن حضرت، [[اشتیاق]] زیادی به آن از خود نشان می‌داد، به گونه‌ای که وقتی در [[مدینه]] به سر می‌بردند، علاقه‌مند بود که [[زائران]] [[بیت‌ الله الحرام]] از [[مکه]] برایش [[آب]] زمزم هدیه بیاورند<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۰۸ و المحاسن، ج ۲، ص ۵۷۴.</ref>. [[نقل]] شده است، ایشان در زمان انجام [[حج]]، به انجام [[آداب]] و سنت‌هایی مقیّد بود؛ از [[امام صادق]] {{ع}} [[روایت]] شده است: "[[رسول خدا]] {{صل}} در هر شبانه روز ده بار و در هر مرتبه، هفت بار، دور خانه [[کعبه]] [[طواف]] می‌کرد؛ سه بار اول شب؛ سه بار، آخر شب؛ دو مرتبه، صبح و دو مرتبه، بعد از ظهر و در بین آنها را استراحت می‌کرد"<ref>الکافی، ج ۴، ص ۴۲۸؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۴۱۱ و وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۳۰۷.</ref>. آن حضرت در زمان انجام [[حج]]، سوره معارج را زیاد می‌خواند و هر وقت سواره‌ای را می‌دید و یا از تلّی بالا می‌رفت و یا از آن سرازیر می‌شد و در آخر شب و در [[تعقیب نمازها]] ‌تلبیه می‌گفت<ref>الکافی، ج ۴، ص ۲۵۰؛ من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۳۲۵ و وسائل الشیعه، ج ۱۱، ص ۲۲۴.</ref> و در هر [[طواف]] [[واجب]] و مستحبی، [[حجر الاسود]] را با از [[کف دست]] مسح می‌کرد<ref>الکافی، ج ۴، ص ۴۰۵ و وسائل الشیعه، ج ۱۳، ص ۲۹۴.</ref>.<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۵۲۴-۵۲۵.</ref>


از [[امام باقر]]{{ع}} نیز [[روایت]] شده است: "[[رسول خدا]]{{صل}} دو رکن [[حجر الاسود]] و [[رکن یمانی]] را مسح می‌کرد و پس از مسح، آنها را می‌بوسید و صورت مبارکش را بر آنها می‌نهاد<ref>الکافی، ج ۴، ص ۴۰۸؛ تهذیب الاحکام، ج ۵، ص ۱۰۵ - ۱۰۶ و الاستبصار، ج ۲، ص ۲۱۷.</ref> و در مناسک [[حج]] این‌گونه می‌گفت: {{متن حدیث|اللَّهُمَ‌ لَبَّيْكَ‌ لَا شَرِيكَ‌ لَكَ‌ لَبَّيْكَ‌ إِنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَكَ وَ الْمُلْكَ لَا شَرِيكَ لَك‌}}<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۳۲۵؛ صحیح مسلم، ج ۴، ص ۷؛ صحیح بخاری، ج ۷، ص ۵۹ و الجعفریات، ص ۶۴.</ref>.
از [[امام باقر]] {{ع}} نیز [[روایت]] شده است: "[[رسول خدا]] {{صل}} دو رکن [[حجر الاسود]] و [[رکن یمانی]] را مسح می‌کرد و پس از مسح، آنها را می‌بوسید و صورت مبارکش را بر آنها می‌نهاد<ref>الکافی، ج ۴، ص ۴۰۸؛ تهذیب الاحکام، ج ۵، ص ۱۰۵ - ۱۰۶ و الاستبصار، ج ۲، ص ۲۱۷.</ref> و در مناسک [[حج]] این‌گونه می‌گفت: {{متن حدیث|اللَّهُمَ‌ لَبَّيْكَ‌ لَا شَرِيكَ‌ لَكَ‌ لَبَّيْكَ‌ إِنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَكَ وَ الْمُلْكَ لَا شَرِيكَ لَك‌}}<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۳۲۵؛ صحیح مسلم، ج ۴، ص ۷؛ صحیح بخاری، ج ۷، ص ۵۹ و الجعفریات، ص ۶۴.</ref>.


== تعداد [[حج]] و عمره‌های [[رسول خدا]]{{صل}} ‌==
== تعداد [[حج]] و عمره‌های [[رسول خدا]] {{صل}} ‌==
از تعداد حج‌هایی که [[پیامبر خدا]]{{صل}} [[پیش از بعثت]] و بعد آن تا زمان [[هجرت]] به جا آوردند، اطلاعی در دست نیست<ref>فتح الباری، ج ۸، ص ۸۰ و ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج ۱، ص ۱۷۱. </ref>. بسیاری از علمای [[اهل سنت]] بر این عقیده‌اند که [[رسول]] خاتم{{صل}} پس از [[بعثت]] و پیش از [[هجرت]] فقط یک بار<ref>المستدرک، ج ۳، ص ۵۵. </ref> و به [[نقلی]] دیگر، دوبار<ref>دلائل النبوه، ج ۵، ص ۴۵۴؛ فتح الباری، ج ۳، ص ۳۴۰ و المناقب، ج ۱، ص ۱۷۱.</ref> [[حج]] به جا آورده است؛ ولی آنچه را که واقدی ترجیح داده و آن را معروف دانسته، این است که [[پیامبر]]{{صل}} پس از [[بعثت]] فقط یک مرتبه [[حج]] گذارد و آن هم همان است که [[مردم]] به آن [[حجة الوداع]] می‌گویند<ref>محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج ۲، ص ۱۰۸۹. </ref>. همه سیره‌نویسان اعم از [[شیعه]] و [[سنی]]، این مسئله را قبول دارند<ref>مسند ابی‌یعلی، ج ۵، ص ۴۱۱؛ الکافی، ج ۴، ص ۲۴۵؛ تهذیب الاحکام، ج ۵، ص ۴۴۳ و فتح الباری، ج ۸، ص ۸۰.</ref>.
از تعداد حج‌هایی که [[پیامبر خدا]] {{صل}} [[پیش از بعثت]] و بعد آن تا زمان [[هجرت]] به جا آوردند، اطلاعی در دست نیست<ref>فتح الباری، ج ۸، ص ۸۰ و ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج ۱، ص ۱۷۱. </ref>. بسیاری از علمای [[اهل سنت]] بر این عقیده‌اند که [[رسول]] خاتم {{صل}} پس از [[بعثت]] و پیش از [[هجرت]] فقط یک بار<ref>المستدرک، ج ۳، ص ۵۵. </ref> و به [[نقلی]] دیگر، دوبار<ref>دلائل النبوه، ج ۵، ص ۴۵۴؛ فتح الباری، ج ۳، ص ۳۴۰ و المناقب، ج ۱، ص ۱۷۱.</ref> [[حج]] به جا آورده است؛ ولی آنچه را که واقدی ترجیح داده و آن را معروف دانسته، این است که [[پیامبر]] {{صل}} پس از [[بعثت]] فقط یک مرتبه [[حج]] گذارد و آن هم همان است که [[مردم]] به آن [[حجة الوداع]] می‌گویند<ref>محمد بن عمر واقدی، المغازی، ج ۲، ص ۱۰۸۹. </ref>. همه سیره‌نویسان اعم از [[شیعه]] و [[سنی]]، این مسئله را قبول دارند<ref>مسند ابی‌یعلی، ج ۵، ص ۴۱۱؛ الکافی، ج ۴، ص ۲۴۵؛ تهذیب الاحکام، ج ۵، ص ۴۴۳ و فتح الباری، ج ۸، ص ۸۰.</ref>.


در برخی [[روایات]] [[شیعی]] تعداد حج‌های [[رسول خدا]]{{صل}}، هفت، ده<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۳۸ و تهذیب الاحکام، ج ۵، ص ۴۴۳.</ref>، یازده<ref>تهذیب الاحکام، ج ۵، ص ۴۴۳؛ المناقب، ج ۱، ص ۱۷۶ و الکافی، ج ۴، ص ۲۴۴.</ref> و طبق [[نقلی]] بیست بار<ref>محمد بن ادریس حلی، مستطرفات السرائر، ص ۵۷۵. </ref> [[نقل]] شده است<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۵۲۵ ـ ۵۲۶.</ref>.
در برخی [[روایات]] [[شیعی]] تعداد حج‌های [[رسول خدا]] {{صل}}، هفت، ده<ref>من لا یحضره الفقیه، ج ۲، ص ۲۳۸ و تهذیب الاحکام، ج ۵، ص ۴۴۳.</ref>، یازده<ref>تهذیب الاحکام، ج ۵، ص ۴۴۳؛ المناقب، ج ۱، ص ۱۷۶ و الکافی، ج ۴، ص ۲۴۴.</ref> و طبق [[نقلی]] بیست بار<ref>محمد بن ادریس حلی، مستطرفات السرائر، ص ۵۷۵. </ref> [[نقل]] شده است<ref>[[سید علی اکبر حسینی ایمنی|حسینی ایمنی، سید علی اکبر]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص۵۲۵ ـ ۵۲۶.</ref>.


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش