رهبری: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

یکی از [[شؤون امامت]]، [[ریاست عامه]] است؛ یعنی پس از [[پیغمبر]]، یکی از کارهای مهمی که بلاتکلیف می‌ماند، [[رهبری اجتماع]] است؛ زیرا [[اجتماع]] [[زعیم]] و [[پیشوا]] لازم دارد، که این اصل را [[شیعه]] و [[سنی]] هر دو قبول دارند اما شیعه می‌گوید: پیغمبر {{صل}} در [[زمان]] حیاتش، [[مردم]] را از بلاتکلیفی بیرون آورد و [[رهبر]] پس از خود را تعیین کرد و به [[فرمان خدا]] از [[طریق وحی]] فرمود: «زمام امور [[مسلمین]] بعد از من با علی است». ولی [[اهل تسنن]] می‌گویند: [[پیامبر]]، کسی را تعیین نکرد و [[وظیفه]] خود [[مسلمانان]] بوده که رهبر خود را پس از پیغمبر تعیین کنند.

اگر مسأله [[امامت]] در همین حد بود؛ یعنی فقط در [[رهبری سیاسی]] مسلمین، محدود می‌شد ما هم که شیعه بودیم آن را مثل [[نماز]] و [[روزه]] و... جزء [[فروع دین]] قرار می‌دادیم، اما گستره این موضوع، بسیار فراتر از این مرزهاست؛ یعنی، شیعه تنها به این معنی اکتفا نمی‌کند که علی {{ع}} هم مثل سایر [[اصحاب پیغمبر]] است، منتها الیق واتقی و [[اصلح]] و [[افضل]] بوده و پیغمبر هم او را تعیین کرده است، نه، شیعه در این حد متوقف نیست بلکه برای امامت [[شؤون]] دیگری هم قائل است که اهل تسنن در مورد هیچ کس، قائل نیستند؛ نه آن‌که قائل باشند و از علی {{ع}} [[نفی]] کنند بلکه در خصوص احدی نه [[ابوبکر]] نه [[عمر]] و نه شخص دیگری [[اعتقاد]] ندارند. آن شؤون، یکی «[[مرجعیت دینی]]» است و دیگری «[[ولایت معنوی]]» که در ذیل به شرح آن می‌پردازیم.<ref>[[سید اصغر ناظم‌زاده|ناظم‌زاده، سید اصغر]]، [[تجلی امامت (کتاب)|تجلی امامت]]، ص ۳۳.</ref>

== رهبری در زیارت جامعه کبیره ==

«قادة»: جمع «[[قائد]]»، به معنای [[رهبر]]، [[پیشوا]]<ref>{{عربی|في حديث عَلِيٍّ {{ع}}: قُرَيْشٌ قَادَةٌ ذَادَةٌ. أَي يَقُودونَ الجُيُوشَ، و هو جمع قائِدٍ}} (النهایة، ج۴، ص۱۱۹).</ref> و «الأمم»: جمع «امّة»، به معنای [[جمعیت]]، گروه<ref>{{عربی|الأُمَّةُ: الجِيلُ و الجِنْسُ من كلّ حَيّ}} (لسان العرب، ج۱۲، ص۲۷).</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره - محمدی ری‌شهری (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۱۰۷.</ref>

جذب کردن چیزی و راه بردن آن به سوی [[هدف]]، مفهومی است که در واژه «[[قیادت]]»، نهفته است و به [[رهبران دینی]]، {{متن حدیث|وَ قَادَةَ الْأُمَمِ}} می‌گویند؛ زیرا راه‌های گوناگونی را فرا روی [[جوامع بشر]] می‌نهند تا آنها را در سیری شتابان، به سوی هدف، رهنمون شوند و از آنجا که راه [[سعادت]] را به [[مردمان]] نشان می‌دهند، «رهبر» نامیده می‌شوند.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره - محمدی ری‌شهری (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۱۰۷.</ref>

== انواع [[رهبری]] ==

[[سعادت انسان]]، هدف نهایی [[دین]] است و [[امامان معصوم]] {{عم}}، با توجه به نیاز مخاطبان، آنان را به سوی سعادت، [[راهنمایی]] می‌کنند. انواع [[رهبری امام]]، با راهی که او برای [[بشر]] برمی‌گزیند، [[ارتباط مستقیم]] دارد. [[امام]]، از راه‌های [[اخلاقی]]، [[علمی]] و [[باطنی]]، بشر را [[هدایت]] می‌کند و تمام موارد پیش‌گفته، مقدمه‌ای برای [[رهبری سیاسی]] اوست. بنابر این، انواع رهبری امام، عبارت است از: رهبری اخلاقی، رهبری علمی، رهبری باطنی، و رهبری سیاسی.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره - محمدی ری‌شهری (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۱۰۷.</ref>

=== [[رهبری اخلاقی]] ===

[[پیشی گرفتن]] در به انجام رساندن کارهای [[پسندیده]] و سرآمد [[کارهای نیک]] بودن، نشانه رهبری اخلاقی است. بر پایه روایتی [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: «ای [[مردم]]! به [[خدا]] [[سوگند]]، من شما را به طاعتی بر نمی‌انگیزانم، جز آنکه خود پیش از شما، به گزاردن آن بر می‌خیزم، و از گناهی باز نمی‌دارم، جز آنکه خود پیش از شما، از آن اجتناب می‌کنم»<ref>{{متن حدیث|أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي وَ اللَّهِ مَا أَحُثُّكُمْ عَلَى طَاعَةٍ إِلَّا وَ أَسْبِقُكُمْ إِلَيْهَا وَ لَا أَنْهَاكُمْ عَنْ مَعْصِيَةٍ إِلَّا وَ أَتَنَاهَى قَبْلَكُمْ عَنْهَا}}؛ نهج البلاغه، خطبه ۱۷۵.</ref>.

آنان که رهبر اخلاقی [[جامعه]] هستند، باید پیش از آنکه [[راهنمای مردم]] باشند، [[معلم]] خود باشند: «هر که خود را [[پیشوای مردم]] گردانَد، باید پیش از [[آموزش]] دیگران به آموزش خویش بپردازد و پیش از آنکه [دیگران را] با گفتار، [[ادب]] کند، باید با [[کردار]] خود، [[تربیت]] نماید»<ref>{{متن حدیث|مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً فَلْيَبْدَأْ بِتَعْلِيمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِيمِ غَيْرِهِ وَ لْيَكُنْ تَأْدِيبُهُ بِسِيرَتِهِ قَبْلَ تَأْدِيبِهِ بِلِسَانِهِ}}؛ نهج البلاغه، حکمت ۷۳.</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره - محمدی ری‌شهری (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۱۰۷.</ref>

=== [[رهبری علمی]] ===

[[برتری]] علمی امام، چنان است که زوایای پنهان [[دین]] را می‌کاود و ظاهر می‌سازد و پیرایه‌هایی را که به نام دین بر دین بسته‌اند، به کناری می‌نهد و [[آیین]] [[حقیقی]] [[اسلام]] را، بدون فزونی و [[کاستی]]، عرضه می‌نماید. [[امام صادق]] {{ع}}، در روایتی، [[فلسفه]] [[حضور امام]] در جامعه را [[پاسداری از گوهر دین]] می‌داند و می‌فرماید: «[[زمین]]، هیچ‌گاه از امام، خالی نیست، تا اگر [[مؤمنان]] چیزی را [به دین] افزودند، آنها را [از این کژروی] برگردانَد و اگر چیزی را کاستند، آن را کامل کند»<ref>{{متن حدیث|إِنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو إِلَّا وَ فِيهَا إِمَامٌ؛ كَيْمَا إِنْ زَادَ الْمُؤْمِنُونَ شَيْئاً رَدَّهُمْ وَ إِنْ نَقَصُوا شَيْئاً أَتَمَّهُ لَهُمْ}}؛ الکافی، ج۱، ص۱۷۸، ح۲.</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره - محمدی ری‌شهری (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۱۰۸.</ref>

=== [[رهبری باطنی]] ===

[[امام باقر]] {{ع}}، در روایتی، [[سوگند]] یاد کرده که نور امام در [[دل]] [[مؤمنان]]، از درخشش [[خورشید]] درخشان، افزون‌تر است<ref>الکافی، ج۱، ص۱۹۴، ح۱: {{متن حدیث|وَ اللَّهِ لَنُورُ الْإِمَامِ فِي قُلُوبِ الْمُؤْمِنِينَ أَنْوَرُ مِنَ الشَّمْسِ الْمُضِيئَةِ بِالنَّهَارِ}}.</ref>.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره - محمدی ری‌شهری (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۱۰۹.</ref>

=== [[رهبری سیاسی]] ===

در دیدگاه [[شیعه]]، [[ویژگی‌های اخلاقی]]، [[علمی]] و [[نفوذ]] [[باطنی]]، مقدمه رهبری سیاسی است و امام [[مسلمانان]]، پیش از آن‌که [[جامعه]] را از نظر [[سیاسی]] اداره کند، باید در [[دانش]] و [[اخلاق]]، سرآمد بوده، در [[تصرف]] [[دل‌ها]] توانا باشد و شیعه، با همین معیار، [[امام علی]] {{ع}} را [[جانشین]] بدون واسطه [[پیامبر]] {{صل}} می‌داند و پس از او، یازده امام [[معصوم]] را به عنوان [[رهبران]] سیاسی خود، پذیرفته است و [[فرمان]] آنها را [[فرمان خدا]] و پیامبر او می‌داند، چنانچه از [[پیامبر خدا]] {{صل}} [[روایت]] شده: «از کسی که [[خداوند]]، او را بر شما [[ولایت]] داده است، [[شنوایی]] و [[اطاعت]] داشته باشید، که او [مایه] [[نظام]] یافتن [[اسلام]] است»<ref>{{متن حدیث|اسْمَعُوا وَ أَطِيعُوا لِمَنْ وَلَّاهُ اللَّهُ الْأَمْرَ فَإِنَّهُ نِظَامُ الْإِسْلَامِ}}؛ الأمالی، مفید، ص۱۴، ح۲.</ref>.

[[شیعیان]]، پیروِ امامی هستند که خداوند، او را «[[حاکم]]» قرار داده است و چنین امامی، «نظام اسلام» است و اگر از دیگری [[پیروی]] شود، [[انسجام]] [[دین اسلام]]، گسسته می‌شود و در برابر [[بیگانگان]]، کارساز نخواهد بود.<ref>[[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[شرح زیارت جامعه کبیره - محمدی ری‌شهری (کتاب)|شرح زیارت جامعه کبیره]]، ص ۱۱۰.</ref>

== ساحت‌های رهبری ==

== منابع ==