مرجئه: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۵ اوت ۲۰۲۲
جز
خط ۶: خط ۶:
# مرجئه به معنای "تأخیر انداختن": اطلاق مرجئه بر این [[فرقه]] از آن حیث است که عمل را از نظر رتبه، از [[ایمان]] مؤخر می‌دانستند.
# مرجئه به معنای "تأخیر انداختن": اطلاق مرجئه بر این [[فرقه]] از آن حیث است که عمل را از نظر رتبه، از [[ایمان]] مؤخر می‌دانستند.
# مرجئه به معنای "[[امید]] دادن": اطلاق این اسم بر این فرقه از آن جهت است که [[معتقد]] بودند [[معصیت]] به ایمان ضرر نمی‌زند و امید به [[بخشایش]] [[گناهکاران]] در [[قیامت]] هست<ref>ر. ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۳؛ مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای، موعودنامه (کتاب)|موعودنامه، ص۶۳۴.</ref>.
# مرجئه به معنای "[[امید]] دادن": اطلاق این اسم بر این فرقه از آن جهت است که [[معتقد]] بودند [[معصیت]] به ایمان ضرر نمی‌زند و امید به [[بخشایش]] [[گناهکاران]] در [[قیامت]] هست<ref>ر. ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۳؛ مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای، موعودنامه (کتاب)|موعودنامه، ص۶۳۴.</ref>.
* همچنین برخی قائلند ارجاء به معنای تأخیر انداختن [[علی]] {{ع}} از درجۀ اول به رتبۀ چهارم است، که اگر به این معنا باشد، [[مرجئه]] مقابل [[شیعه]] قرار می‌‌گیرند<ref>ر. ک: [[سید حسن خمینی|خمینی، سید حسن]]، [[فرهنگ جامع فرق اسلامی (کتاب)|فرهنگ جامع فرق اسلامی]]، ص؟ ؟؟</ref>.
* همچنین برخی قائلند ارجاء به معنای تأخیر انداختن [[علی]] {{ع}} از درجۀ اول به رتبۀ چهارم است، که اگر به این معنا باشد، [[مرجئه]] مقابل [[شیعه]] قرار می‌‌گیرند<ref>ر. ک: [[سید حسن خمینی|خمینی، سید حسن]]، [[فرهنگ جامع فرق اسلامی (کتاب)|فرهنگ جامع فرق اسلامی]]، ص؟؟ ؟</ref>.


== [[عقاید]] مرجئه ==
== [[عقاید]] مرجئه ==
* مرجئه، از اولین فرقه‌های پدیدار شده در عالم [[اسلام]] است که بر ایمان قلبی به جای عمل با اعضا و جوارح، تأکید دارد یعنی اگر [[انسان]] از نظر [[عقیده]] و ایمان که به حوزۀ [[قلب]] مربوط است، [[مسلمان]] باشد، از جرگۀ اهل ایمان به حساب می‌‌آید و معیار ایمان را عمل نمی‌دانستند. از نظر آنان اگر ایمان درست بود، مانعی ندارد عمل انسان [[فاسد]] باشد، ایمان، کفارۀ عمل بد است. مرجئه از لحاظ تأثیر [[گناه]] بر ایمان، در نقطۀ مقابل [[خوارج]] قرار داشتند<ref>ر. ک: مسلم محمدی|محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۳؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۷؛ سید حسن خمینی|خمینی، سید حسن، فرهنگ جامع فرق اسلامی (کتاب)|فرهنگ جامع فرق اسلامی، ص؟ ؟؟.</ref>.
* مرجئه، از اولین فرقه‌های پدیدار شده در عالم [[اسلام]] است که بر ایمان قلبی به جای عمل با اعضا و جوارح، تأکید دارد یعنی اگر [[انسان]] از نظر [[عقیده]] و ایمان که به حوزۀ [[قلب]] مربوط است، [[مسلمان]] باشد، از جرگۀ اهل ایمان به حساب می‌‌آید و معیار ایمان را عمل نمی‌دانستند. از نظر آنان اگر ایمان درست بود، مانعی ندارد عمل انسان [[فاسد]] باشد، ایمان، کفارۀ عمل بد است. مرجئه از لحاظ تأثیر [[گناه]] بر ایمان، در نقطۀ مقابل [[خوارج]] قرار داشتند<ref>ر. ک: مسلم محمدی|محمدی، مسلم، فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام، ص ۳۲۳؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۷؛ سید حسن خمینی|خمینی، سید حسن، فرهنگ جامع فرق اسلامی (کتاب)|فرهنگ جامع فرق اسلامی، ص؟؟ ؟.</ref>.
* مرجئه در درجۀ اول با خوارج و عقیدۀ ایشان مبنی بر اینکه هرکس [[مرتکب گناه]] شود [[کافر]] است، مخالف بودند و در مرحلۀ دوم، از زمرۀ عقاید آنها، تنقیص علی {{ع}} است که در این عقیده از نظریات [[بنی امیه]] متأثر بوده و از آنها [[الهام]] گرفته‌اند و می‌‌گفتند: [[خدا]]، [[علی]] {{ع}} و [[عثمان]] را به سعی شان جزا می‌‌دهد و نمی‌دانیم کدام از این دو بر [[حق]] بودند<ref>ر. ک: [[سید حسن خمینی|خمینی، سید حسن]]، [[فرهنگ جامع فرق اسلامی (کتاب)|فرهنگ جامع فرق اسلامی]]، ص؟ ؟؟</ref>.
* مرجئه در درجۀ اول با خوارج و عقیدۀ ایشان مبنی بر اینکه هرکس [[مرتکب گناه]] شود [[کافر]] است، مخالف بودند و در مرحلۀ دوم، از زمرۀ عقاید آنها، تنقیص علی {{ع}} است که در این عقیده از نظریات [[بنی امیه]] متأثر بوده و از آنها [[الهام]] گرفته‌اند و می‌‌گفتند: [[خدا]]، [[علی]] {{ع}} و [[عثمان]] را به سعی شان جزا می‌‌دهد و نمی‌دانیم کدام از این دو بر [[حق]] بودند<ref>ر. ک: [[سید حسن خمینی|خمینی، سید حسن]]، [[فرهنگ جامع فرق اسلامی (کتاب)|فرهنگ جامع فرق اسلامی]]، ص؟؟ ؟</ref>.
* در جریان [[اختلاف]] میان علی {{ع}} و [[معاویه]] کسانی ادعا کردند [[حقیقت]] برایشان مشتبه شده است، لذا در خانه نشستند و دربارۀ امور [[جامعه]] [[قضاوت]] نکردند. اینان می‌گفتند، ما از عقیدۀ [[باطنی]] کسی خبر نداریم و نمی‌دانیم چه کسی در [[دل]]، [[مسلمان]] و [[مؤمن]] است و چه کسی [[کافر]] و [[فاسق]]؛ زیرا همگی به ظاهر، مسلمان‌اند. پس سزاوار است [[ثواب]] و [[عقاب]] آنان را تا [[قیامت]] به تأخیر اندازیم تا خدا دربارۀ آنان [[داوری]] کند. بدین‌سان، مرجئه در این [[دنیا]] به ثواب یا [[گناه]] [[مسلمانان]] [[حکم]] نمی‌کنند و تنها [[ایمان]] را برای مسلمانان [[کافی]] می‌دانند<ref>ر. ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۷.</ref>.
* در جریان [[اختلاف]] میان علی {{ع}} و [[معاویه]] کسانی ادعا کردند [[حقیقت]] برایشان مشتبه شده است، لذا در خانه نشستند و دربارۀ امور [[جامعه]] [[قضاوت]] نکردند. اینان می‌گفتند، ما از عقیدۀ [[باطنی]] کسی خبر نداریم و نمی‌دانیم چه کسی در [[دل]]، [[مسلمان]] و [[مؤمن]] است و چه کسی [[کافر]] و [[فاسق]]؛ زیرا همگی به ظاهر، مسلمان‌اند. پس سزاوار است [[ثواب]] و [[عقاب]] آنان را تا [[قیامت]] به تأخیر اندازیم تا خدا دربارۀ آنان [[داوری]] کند. بدین‌سان، مرجئه در این [[دنیا]] به ثواب یا [[گناه]] [[مسلمانان]] [[حکم]] نمی‌کنند و تنها [[ایمان]] را برای مسلمانان [[کافی]] می‌دانند<ref>ر. ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۷.</ref>.
* ابومحمد [[حسن]] بن [[محمد]] بن حنیفه از نخستین کسانی بود که این نظریه را مطرح نمود. فرقۀ مرجئه همچون [[خوارج]] اندک اندک از [[عقاید]] [[سیاسی]] محض رو به سوی عقاید [[کلامی]] نهاد. [[ابوحنیفه]] ـ پیشوای [[مذهب]] [[حنفی]] ـ مهم‌ترین شخصیت این دوران بود که عقاید کلامی ویژه‌ای برای این [[فرقه]] ترتیب داد. او نوشته‌ها و مطالب منظمی دربارۀ عقیدۀ ارجاء تدوین کرد. پس از ابوحنیفه، ابومطیع بلخی دو کتاب با عنوان‌ [[فقه]] الابسط و العالم و المتعلم‌ نگاشت که اساس [[کلام]] مرجئه را در خود داشتند. از آثار مهم دیگر مرجئة السواد الاعظم‌ نوشته [[حکیم]] [[سمرقندی]] است<ref>ر. ک: فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه، ص ۴۰۷.</ref>.
* ابومحمد [[حسن]] بن [[محمد]] بن حنیفه از نخستین کسانی بود که این نظریه را مطرح نمود. فرقۀ مرجئه همچون [[خوارج]] اندک اندک از [[عقاید]] [[سیاسی]] محض رو به سوی عقاید [[کلامی]] نهاد. [[ابوحنیفه]] ـ پیشوای [[مذهب]] [[حنفی]] ـ مهم‌ترین شخصیت این دوران بود که عقاید کلامی ویژه‌ای برای این [[فرقه]] ترتیب داد. او نوشته‌ها و مطالب منظمی دربارۀ عقیدۀ ارجاء تدوین کرد. پس از ابوحنیفه، ابومطیع بلخی دو کتاب با عنوان‌ [[فقه]] الابسط و العالم و المتعلم‌ نگاشت که اساس [[کلام]] مرجئه را در خود داشتند. از آثار مهم دیگر مرجئة السواد الاعظم‌ نوشته [[حکیم]] [[سمرقندی]] است<ref>ر. ک: فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه، ص ۴۰۷.</ref>.
خط ۲۶: خط ۲۶:
## غسّانیه: پیروان غسّان کوفی، عقیده داشتند ایمان همان [[شناخت]] [[خدا]] و [[پیامبران]] و [[اقرار]] به آنهاست و [[ایمان]] [[کاستی]] و فزونی نمی‌یابد و هر یک از فقره‌های ایمان، خود بخشی از ایمان را تشکیل می‌‌دهد؛
## غسّانیه: پیروان غسّان کوفی، عقیده داشتند ایمان همان [[شناخت]] [[خدا]] و [[پیامبران]] و [[اقرار]] به آنهاست و [[ایمان]] [[کاستی]] و فزونی نمی‌یابد و هر یک از فقره‌های ایمان، خود بخشی از ایمان را تشکیل می‌‌دهد؛
## [[تومنیه]](معاذیه): [[پیروان]] ابومعاذ تومنی، [[عقیده]] داشتند ایمان نامی برای مجموعه ای از چند نکته است: [[معرفت]]، [[تصدیق]] و [[باور]]، [[محبت]] و [[اخلاص]]، و اقرار به آنچه [[پیامبر]] {{صل}} آورده است؛
## [[تومنیه]](معاذیه): [[پیروان]] ابومعاذ تومنی، [[عقیده]] داشتند ایمان نامی برای مجموعه ای از چند نکته است: [[معرفت]]، [[تصدیق]] و [[باور]]، [[محبت]] و [[اخلاص]]، و اقرار به آنچه [[پیامبر]] {{صل}} آورده است؛
## ثوبانیه: پیروان ابوثوبان مُرجی که [[حکم]] به ایجاب چیزهایی به [[حکم عقل]] و قبل از رسیدن [[شرع]] می‌‌کردند<ref>ر. ک: [[سید حسن خمینی|خمینی، سید حسن]]، [[فرهنگ جامع فرق اسلامی (کتاب)|فرهنگ جامع فرق اسلامی]]، ص؟ ؟؟</ref>.  
## ثوبانیه: پیروان ابوثوبان مُرجی که [[حکم]] به ایجاب چیزهایی به [[حکم عقل]] و قبل از رسیدن [[شرع]] می‌‌کردند<ref>ر. ک: [[سید حسن خمینی|خمینی، سید حسن]]، [[فرهنگ جامع فرق اسلامی (کتاب)|فرهنگ جامع فرق اسلامی]]، ص؟؟ ؟</ref>.  
* امروزه از [[فرقه]] مرجئه خبری نیست و این فرقه از میان رفته است؛ ولی رگه‌هایی از این [[تفکر]] را در قالب اباحه‌گری در دیگر فرق می‌توان بازیافت. در [[زمان ظهور]] نیز مرجئه جزء [[سپاه سفیانی]] خواهند بود که به [[سپاه]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[هجوم]] می‌برند<ref>ر. ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۸؛ [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۳۴.</ref>.
* امروزه از [[فرقه]] مرجئه خبری نیست و این فرقه از میان رفته است؛ ولی رگه‌هایی از این [[تفکر]] را در قالب اباحه‌گری در دیگر فرق می‌توان بازیافت. در [[زمان ظهور]] نیز مرجئه جزء [[سپاه سفیانی]] خواهند بود که به [[سپاه]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[هجوم]] می‌برند<ref>ر. ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۸؛ [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۳۴.</ref>.


۱۱۸٬۲۸۱

ویرایش