آیه اکمال دین: تفاوت میان نسخه‌ها

۱۱٬۴۳۰ بایت اضافه‌شده ،  ‏۸ سپتامبر ۲۰۱۸
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۹: خط ۹:
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


'''آیه اکمال دین:''' در روز [[غدیر خم]]، پس از تعیین [[امام علی]]{{ع}} به عنوان [[وصی]] و جانشین [[پیامبر]] به امر پروردگار، این آیه نازل شد: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلامَ دِينًا}}﴾}}<ref>امروز دینتان را برای شما کامل ساختم و نعمتم را بر شما به تمام رساندم و اسلام را به عنوان دین برای شما پسندیدم؛ سوره مائده آیه:۳.</ref>، این آیه، پس از امر الهی به ابلاغ [[ولایت]] [[امام علی|علی]]{{ع}} که در [[آیه تبلیغ]] {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}}﴾}}<ref>سوره مائده، آیه:۶۷.</ref>؛ بیان شده، نازل شد و گواه آن است که [[نبوت]] [[پیامبر]] و اهداف دین خدا با [[امامت]] و [[ولایت]] [[امام علی|علی]]{{ع}} به تمام و کمال می‌رسد و [[اسلام]] بدون [[ولایت]] ولیّ [[معصوم]] [[خدا]]، ناقص است. به فرمودۀ [[امام صادق]]{{ع}} دربارۀ نزول آیۀ اکمال دین: کمال دین به [[ولایت]] [[امام علی|علی بن ابی طالب]]{{ع}} بود<ref>{{عربی|اندازه=120%|"وَ كَانَ‏ كَمَالُ‏ الدِّينِ‏ بِوَلَايَةِ عَلِيِ‏ بْنِ‏ أَبِي‏ طَالِبٍ‏{{ع}} ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛اصول کافی، ج ۱ ص ۲۹۰</ref>. [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} دربارۀ روز [[غدیر خم]] فرمود: "غدیر خم برترین عیدهای امّت من است، روزی است که خداوند به من فرمان داد برادرم [[امام علی|علی بن ابی طالب]] را به عنوان [[علم]] و نشانه‌ای برای امّتم نصب کنم تا به وسیلۀ او پس از من هدایت شوند و این روزی است که خداوند، دین را در آن کامل ساخت و نعمت را بر امّتم به تمام رساند و [[اسلام]] را به عنوان دین برای آنان پسندید...<ref>بحار الانوار، ج ۳۷ ص ۱۰۹</ref>. این آیه از روشن‌ترین دلایل [[امامت]] و [[وصایت]] [[امام علی|حضرت امیر]]{{ع}} است و راویان بسیار و مورّخان و مفسران نوشته‌اند که این آیه در [[روز غدیر]] و پس از داستان نصب [[امام علی|امیرالمؤمنین]] به خلافت نازل شد. در منابع شیعی این موضوع از مسلّمات است، در کتب [[اهل سنت]] و روایات عامّه نیز بسیاری از آنان به موضوع تصریح کرده‌اند. [[علامه امینی]] موارد متعددی را از کتب [[اهل سنت]] نقل می‌کند که نزول این آیه را در [[روز غدیر]] و پس از آن واقعه دانسته‌اند<ref>الغدیر، ج ۱ ص ۲۳۰، المراجعات، مراجعۀ ۱۲ و تعلیقۀ شمارۀ۶۲۷، نیز آیات الغدیر، علی الکورانی، ص ۲۳۹ تا ۲۸۴، احقاق الحق، ج ۶ ص ۳۵۳. در منابع شیعی از جمله ر. ک: بحار الأنوار، ج ۳۷ ص۱۰۸</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۳۰.</ref>
'''آیه اکمال دین:''' در روز [[غدیر خم]]، پس از تعیین [[امام علی]]{{ع}} به عنوان [[وصی]] و جانشین [[پیامبر]] به امر پروردگار، این آیه نازل شد: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلامَ دِينًا}}﴾}}<ref>امروز دینتان را برای شما کامل ساختم و نعمتم را بر شما به تمام رساندم و اسلام را به عنوان دین برای شما پسندیدم؛ سوره مائده آیه:۳.</ref>، این آیه، پس از امر الهی به ابلاغ [[ولایت]] [[امام علی|علی]]{{ع}} که در [[آیه تبلیغ]] {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}}﴾}}<ref>سوره مائده، آیه:۶۷.</ref>؛ بیان شده، نازل شد و گواه آن است که [[نبوت]] [[پیامبر]] و اهداف دین خدا با [[امامت]] و [[ولایت]] [[امام علی|علی]]{{ع}} به تمام و کمال می‌رسد و [[اسلام]] بدون [[ولایت]] ولیّ [[معصوم]] [[خدا]]، ناقص است. به فرمودۀ [[امام صادق]]{{ع}} دربارۀ نزول آیۀ اکمال دین: کمال دین به [[ولایت]] [[امام علی|علی بن ابی طالب]]{{ع}} بود<ref>{{عربی|اندازه=120%|"وَ كَانَ‏ كَمَالُ‏ الدِّينِ‏ بِوَلَايَةِ عَلِيِ‏ بْنِ‏ أَبِي‏ طَالِبٍ‏{{ع}} ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛اصول کافی، ج ۱ ص ۲۹۰</ref>. [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} دربارۀ روز [[غدیر خم]] فرمود: "غدیر خم برترین عیدهای امّت من است، روزی است که خداوند به من فرمان داد برادرم [[امام علی|علی بن ابی طالب]] را به عنوان [[علم]] و نشانه‌ای برای امّتم نصب کنم تا به وسیلۀ او پس از من هدایت شوند و این روزی است که خداوند، دین را در آن کامل ساخت و نعمت را بر امّتم به تمام رساند و [[اسلام]] را به عنوان دین برای آنان پسندید...<ref>بحار الانوار، ج ۳۷ ص ۱۰۹</ref>. این آیه از روشن‌ترین دلایل [[امامت]] و [[وصایت]] [[امام علی|حضرت امیر]]{{ع}} است و راویان بسیار و مورّخان و مفسران نوشته‌اند که این آیه در [[روز غدیر]] و پس از داستان نصب [[امام علی|امیرالمؤمنین]] به خلافت نازل شد. در منابع شیعی این موضوع از مسلّمات است، در کتب [[اهل سنت]] و روایات عامّه نیز بسیاری از آنان به موضوع تصریح کرده‌اند. [[علامه امینی]] موارد متعددی را از کتب [[اهل سنت]] نقل می‌کند که نزول این آیه را در [[روز غدیر]] و پس از آن واقعه دانسته‌اند<ref>الغدیر، ج ۱ ص ۲۳۰، المراجعات، مراجعۀ ۱۲ و تعلیقۀ شمارۀ۶۲۷، نیز آیات الغدیر، علی الکورانی، ص ۲۳۹ تا ۲۸۴، احقاق الحق، ج ۶ ص ۳۵۳. در منابع شیعی از جمله ر. ک: بحار الأنوار، ج ۳۷ ص۱۰۸</ref><ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|فرهنگ غدیر]]، ص:۳۰.</ref>.
 
*آیه اکمال، بخشی از آیه ۳ سوره مائده است که به خاطر جمله: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ}}﴾}}<ref>امروز دینتان را برای شما کامل ساختم؛ سوره مائده آیه:۳.</ref> در آن، به نام آیه اکمال دین شهرت یافته است. متن آیه چنین می‌باشد:{{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ وَمَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالأَزْلامِ ذَلِكُمْ فِسْقٌ الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُواْ مِن دِينِكُمْ فَلاَ تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الإِسْلامَ دِينًا فَمَنِ اضْطُرَّ فِي مَخْمَصَةٍ غَيْرَ مُتَجَانِفٍ لِّإِثْمٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ }}﴾}}<ref>مردار و خون و گوشت خوک و آنچه جز به نام خداوند ذبح شده باشد و مرده با خفگی و مرده با ضربه و مرده با افتادن از بلندی و مرده از شاخ زدن حیوان دیگر و آنچه درندگان نیم‌خور کرده باشند- جز آن را که (تا زنده است) ذبح کرده‌اید- و آنچه بر روی سنگ‌های مقدّس (برای بت‌ها) قربانی شود و آنچه با تیرهای بخت‌آزمایی قسمت کنید (خوردن گوشت همه اینها) بر شما حرام و آنها (همه) گناه است؛ امروز کافران از دین شما نومید شدند پس، از ایشان مهراسید و از من بهراسید! امروز دینتان را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم پس، هر که در قحطی و گرسنگی ناگزیر (از خوردن گوشت حرام) شود بی‌آنکه گراینده به گناه باشد بی‌گمان خداوند آمرزنده‌ای بخشاینده است؛ سوره مائده، آیه:۳.</ref><ref>[[مهوش السادات علوی|علوی، مهوش السادات]]؛ [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص: ۷۱ - ۷۲.</ref>.
*فریقین درباره زمان نزول این آیه تنها دو قول را مطرح کرده‌اند: بر اساس قول نخست، نزول آن در "[[حجة الوداع]]" و در روز عرفه است و بر اساس قول دوم، نزول آن در [[غدیر خم]] است. [[علامه امینی]] در کتاب "الغدیر" اسامی و گفتار شانزده نفر از دانشمندان [[اهل سنت]] را که حدیث نزول آیه در روز غدیر را نقل کرده‌اند آورده است <ref>علامه امینی، الغدیر، ص:۲۳۰.</ref>. به اجماع علمای [[شیعه]] و عقیده برخی از مفسرین [[اهل سنت]]، این آیه پس از نصب [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} توسط [[پیامبر|حضرت محمد]]{{صل}} به [[امامت]] و جانشینی پس از خود در غدیر خم نازل شده است<ref>[[مهوش السادات علوی|علوی، مهوش السادات]]؛ [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص: ۷۱ - ۷۲.</ref>.
*[[پیامبر|رسول خدا]] در باب شأن نزول این آیه فرمود: "همانا کمال دین و تمام نعمت و رضای پروردگار به اعلام جانشینی و ولایت [[امام علی|علی]]{{ع}} توسط من به شما مردم بوده" <ref>{{عربی|اندازه=120%|" إِنَ‏ كَمَالَ‏ الدِّينِ‏ وَ تَمَامَ‏ النِّعْمَةِ وَ رِضَى‏ الرَّبِ‏ بِإِرْسَالِي إِلَيْكُمْ بِالْوَلَايَةِ بَعْدِي لِعَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِب‏{{ع}}‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ بحار الانوار؛ ج۳۷، ص: ۱۱۱.</ref>. [[علامه امینی]] در الغدیر و [[میرحامد حسین]] در "عبقات الانوار" با تتبع در کتب [[اهل سنت]] شواهد بسیاری از کتب آنان در تأیید و ابات نازل شدن این آیه در شأن [[امام علی|علی]]{{ع}} آورده‌اند <ref>دانشنامه قرآن کریم، ص:۷۷.</ref><ref>[[مهوش السادات علوی|علوی، مهوش السادات]]؛ [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص: ۷۱ - ۷۲.</ref>.
*[[فیض کاشانی]] در تفسیر صافی می‌نویسد: در مجمع البیان از [[امام باقر]] و [[امام صادق]]{{عم}} نقل شده که این آیه پس از این که [[پیامبر]]{{صل}}، [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} را به هنگام بازگشت از [[غدیر خم]]، پیشوار مردم قرار داد نازل گردید و این آخرین امر واجب بود که خداوند نازل فرمود و پس از آن واجب دیگری نازل نشد. سپس در توضیح آن می‌نویسد: فرائض به ولایت کامل گردید، چون [[پیامبر]]{{صل}} همه آنچه را که خداوند از علم در نزد ایشان به ودیعه گذاشته بود به [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} انتقال داد و سپس از طریق او به ذریه‌اش یکی پس از دیگری انتقال یافت. پس هنگامی که آنها را در جای خود نشاند، مردم را از رجمع به آنها در حلال و حرام تمکن بخشید و این امر را به قیام یکی پس از دیگری استمرار داد و بدین‌گونه  دین را کامل نمود و نعمت را تمام ساخت <ref>الصافی، ج۲، ص:۱۰.</ref><ref>[[مهوش السادات علوی|علوی، مهوش السادات]]؛ [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص: ۷۱ - ۷۲.</ref>.
*قبل از آیه اکمال، آیه ابلاغ نازل شده بود که فرمان گماشتن [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} به جانشینی خدا بود: {{عربی|اندازه=150%|﴿{{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لاَ يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ}}﴾}}<ref> ای پیامبر! آنچه را از پروردگارت به سوی تو فرو فرستاده شده است برسان و اگر نکنی پیام او را نرسانده‌ای؛ و خداوند تو را از (گزند) مردم در پناه می‌گیرد، خداوند گروه کافران را راهنمایی نمی‌کند؛ سوره مائده، آیه: ۶۷.</ref>. برخی از مفسران سنی از قبیل [[طبری]]، [[سیوطی]]، [[طنطاوی]] و [[آلوسی]] با [[شیعه]] هم نظرند که آیه مذکور در شأن [[امام علی]]{{ع}} نازل شده است <ref>جامع البیان، ج۶، ص: ۱۹۸؛ الدر المنثور، ج۲، ص:۲۹۸؛ المنار، ج۶، ص: ۴۶۳؛ روح المعانی، ج۶، ص:۱۶۸.</ref>. بر اساس گزارش [[شیخ صدوق]] در کتاب امالی، [[پیامبر]]{{صل}} درباره این آیه به [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} فرمود:" اگر آنچه به من امر شد از [[ولایت]] تو، که به مردم ابلاغ کنم را انجام نمی‌دادم، موجب حبط عملم می‌شود<ref>{{عربی|اندازه=120%|" لَوْ لَمْ‏ أُبَلِّغْ‏ مَا أُمِرْتُ‏ بِهِ‏ مِنْ‏ وَلَايَتِكَ‏ لَحَبِطَ عَمَلِي‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}؛ نور الثقلین، ج۱، ص:۶۵۴.</ref>. [[واحدی]] از مفسرین [[اهل سنت]] در "اسباب النزول" با سند خود از [[ابی سعید خدری]] از اصحاب [[رسول الله]]{{صل}} می‌گوید: این آیه در روز غدیر در مورد [[امام علی| علی بن ابی طالب]]{{ع}} نازل شد <ref>اساب النزول، ص:۱۰۶.</ref>. [[ابن ابی حاتم رازی]] از مفسرین [[اهل سنت]] در کتاب "تفسیر القرآن العظیم" و [[سیوطی]] در تفسیر "الدر المنثور" نیز این روایت را ذکر کرده‌اند <ref>تفسیر القرآن العظیم، ج۴، ص:۱۱۷۲؛ الدر المنثور، ج۲، ص:۲۹۸.</ref>. در "شواهد التنزیل" این دو روایت نیز ذکر شده است: به اسناد خود از [[حذیفة بن یمان نقل می‌کند: این آیه در مورد [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} است. وقتی آیه نازل شد، [[پیامبر]]{{صل}} دنبال او فرستاد. سپس دستش را بلند کرده و فرمود: {{عربی|اندازه=150%|" مَنْ‏ كُنْتُ‏ مَوْلَاهُ‏ فَعَلِيٌ‏ مَوْلَاهُ‏ اللَّهُمَ‏ وَالِ‏ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ ‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏‏"}}. [[عبدالله بن أبی أوفی]] گوید: در روز غدیر خم از [[رسول الله]]{{صل}} شنیدم که این آیه را قرائت می‌کند و دست [[امام علی|حضرت علی]]{{ع}} را بلند نمود و فرمود: "آگاه باشید که هرکس که من مولای او هستم، علی مولای اوست... خداوندا، تو شاهد باش" <ref>شواهد التنزیل، ج۱، ص:۲۵۲ و ج۲، ص:۳۹۱.</ref><ref>[[مهوش السادات علوی|علوی، مهوش السادات]]؛ [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|دانشنامه معاصر قرآن کریم]]، ص: ۷۱ - ۷۲.</ref>.
== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==


==منابع==
==منابع==
* [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']].
* [[پرونده:1368987.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ غدیر (کتاب)|'''فرهنگ غدیر''']].
 
* [[پرونده:10524027.jpg|22px]] [[مهوش السادات علوی|علوی، مهوش السادات]]، [[دانشنامه معاصر قرآن کریم (کتاب)|'''دانشنامه معاصر قرآن کریم''']].
==پانویس==
==پانویس==
{{یادآوری پانویس}}
{{یادآوری پانویس}}
۱۱۵٬۱۶۹

ویرایش