جز
جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف'
جز (جایگزینی متن - ' لیکن ' به ' لکن ') |
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف') |
||
خط ۱۶: | خط ۱۶: | ||
گفتنی است جمع و [[اجتماع]] مردم در [[روز قیامت]]، بعد از دمیدن [[اسرافیل]] {{ع}} در [[صور]] صورت میگیرد: {{متن قرآن|وَتَرَكْنَا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْنَاهُمْ جَمْعًا}}<ref>«و در آن روز آنان را وا مینهیم که در یکدیگر موج زنند و در صور دمیده میشود آنگاه آنان را یکجا گرد میآوریم» سوره کهف، آیه ۹۹.</ref>.<ref>مجمع البیان، ج ۶، ص۷۶۶؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۳، ص۱۱۲.</ref> در آن [[روز]] دیگر گریزی از این جمع نیست و همه [[آفریدگان]] از اولین و آخرین جمع خواهند شد تا میان [[اهل]] [[طاعت]] و [[معصیت]] [[داوری]] شود: {{متن قرآن|هَذَا يَوْمُ الْفَصْلِ جَمَعْنَاكُمْ وَالْأَوَّلِينَ}}<ref>«این روز داوری است که شما و پیشینیان را گرد آوردیم» سوره مرسلات، آیه ۳۸.</ref>.<ref>جامع البیان، ج ۲۹، ص۳۰۲؛ مجمع البیان، ج ۱۰، ص۶۳۴ - ۶۳۵.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ إِنَّ الْأَوَّلِينَ وَالْآخِرِينَ}}<ref>«بگو: بیگمان پیشینیان و پسینیان،» سوره واقعه، آیه ۴۹.</ref>، {{متن قرآن|لَمَجْمُوعُونَ إِلَى مِيقَاتِ يَوْمٍ مَعْلُومٍ}}<ref>«در وعدهگاه روزی شناخته گرد آورده خواهند شد» سوره واقعه، آیه ۵۰.</ref> و [[خداوند]] [[منافقان]] و [[کافران]] را همگی در [[دوزخ]] جمع میکند: {{متن قرآن|وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِهَا وَيُسْتَهْزَأُ بِهَا فَلَا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذًا مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِينَ وَالْكَافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا}}<ref>«و (خداوند) در این کتاب بر شما (پیشتر آیهای) فرو فرستاده است که چون شنیدید آیات خداوند (از سوی کسانی) انکار و ریشخند میشود با آنان منشینید تا در گفت و گویی جز آن درآیند که در آن صورت بیگمان شما (نیز) مانند آنان خواهید بود؛ به راستی خداوند همه منافقان و کافران را یک جا در دوزخ فراهم میآورد» سوره نساء، آیه ۱۴۰.</ref> و نیز آنان را که در [[دنیا]] وقتی به [[کتاب خدا]] [[دعوت]] میشدند [[تکبر]] میکردند و [[تسلیم]] نمیشدند و تحت لوای کتاب واحدی گرد نمیآمدند همه را در [[آخرت]] یکجا جمع خواهد کرد: {{متن قرآن|فَكَيْفَ إِذَا جَمَعْنَاهُمْ لِيَوْمٍ لَا رَيْبَ فِيهِ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ}}<ref>«پس، آنگاه که آنان را در روزی که تردیدی در (فرا رسیدن) آن نیست گرد آوریم و به هر کس (پاداش) آنچه انجام داده است تمام داده شود و به آنان ستمی نرود چه خواهند کرد؟» سوره آل عمران، آیه ۲۵.</ref>.<ref> المیزان، ج ۳، ص۱۲۵.</ref> البته خداوند متعالی اگر میخواست همه [[مردم]] را در دنیا بر طریق [[هدایت]] با [[اجبار]] و [[اکراه]] جمع میکرد: {{متن قرآن|وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَمَعَهُمْ عَلَى الْهُدَى}}<ref>«و اگر خداوند میخواست همه آنان را بر رهنمود (خود) گرد میآورد» سوره انعام، آیه ۳۵.</ref><ref>الکشاف، ج ۲، ص۲۰؛ المنیر، ج ۷، ص۱۸۷؛ تفسیر لاهیجی، ج ۱، ص۷۵۳.</ref>؛ لکن بر اساس [[حکمت الهی]] و [[مصلحت]] ربانی، [[آفرینش بشر]] برای [[تکامل]] بر پایه [[اختیار]] و [[آزادی اراده]] <ref>تفسیر لاهیجی، ج ۱، ص۷۵۳؛ نمونه، ج ۵، ص۲۱۵.</ref> صورت گرفته است. | گفتنی است جمع و [[اجتماع]] مردم در [[روز قیامت]]، بعد از دمیدن [[اسرافیل]] {{ع}} در [[صور]] صورت میگیرد: {{متن قرآن|وَتَرَكْنَا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ وَنُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْنَاهُمْ جَمْعًا}}<ref>«و در آن روز آنان را وا مینهیم که در یکدیگر موج زنند و در صور دمیده میشود آنگاه آنان را یکجا گرد میآوریم» سوره کهف، آیه ۹۹.</ref>.<ref>مجمع البیان، ج ۶، ص۷۶۶؛ تفسیر ابن کثیر، ج ۳، ص۱۱۲.</ref> در آن [[روز]] دیگر گریزی از این جمع نیست و همه [[آفریدگان]] از اولین و آخرین جمع خواهند شد تا میان [[اهل]] [[طاعت]] و [[معصیت]] [[داوری]] شود: {{متن قرآن|هَذَا يَوْمُ الْفَصْلِ جَمَعْنَاكُمْ وَالْأَوَّلِينَ}}<ref>«این روز داوری است که شما و پیشینیان را گرد آوردیم» سوره مرسلات، آیه ۳۸.</ref>.<ref>جامع البیان، ج ۲۹، ص۳۰۲؛ مجمع البیان، ج ۱۰، ص۶۳۴ - ۶۳۵.</ref>، {{متن قرآن|قُلْ إِنَّ الْأَوَّلِينَ وَالْآخِرِينَ}}<ref>«بگو: بیگمان پیشینیان و پسینیان،» سوره واقعه، آیه ۴۹.</ref>، {{متن قرآن|لَمَجْمُوعُونَ إِلَى مِيقَاتِ يَوْمٍ مَعْلُومٍ}}<ref>«در وعدهگاه روزی شناخته گرد آورده خواهند شد» سوره واقعه، آیه ۵۰.</ref> و [[خداوند]] [[منافقان]] و [[کافران]] را همگی در [[دوزخ]] جمع میکند: {{متن قرآن|وَقَدْ نَزَّلَ عَلَيْكُمْ فِي الْكِتَابِ أَنْ إِذَا سَمِعْتُمْ آيَاتِ اللَّهِ يُكْفَرُ بِهَا وَيُسْتَهْزَأُ بِهَا فَلَا تَقْعُدُوا مَعَهُمْ حَتَّى يَخُوضُوا فِي حَدِيثٍ غَيْرِهِ إِنَّكُمْ إِذًا مِثْلُهُمْ إِنَّ اللَّهَ جَامِعُ الْمُنَافِقِينَ وَالْكَافِرِينَ فِي جَهَنَّمَ جَمِيعًا}}<ref>«و (خداوند) در این کتاب بر شما (پیشتر آیهای) فرو فرستاده است که چون شنیدید آیات خداوند (از سوی کسانی) انکار و ریشخند میشود با آنان منشینید تا در گفت و گویی جز آن درآیند که در آن صورت بیگمان شما (نیز) مانند آنان خواهید بود؛ به راستی خداوند همه منافقان و کافران را یک جا در دوزخ فراهم میآورد» سوره نساء، آیه ۱۴۰.</ref> و نیز آنان را که در [[دنیا]] وقتی به [[کتاب خدا]] [[دعوت]] میشدند [[تکبر]] میکردند و [[تسلیم]] نمیشدند و تحت لوای کتاب واحدی گرد نمیآمدند همه را در [[آخرت]] یکجا جمع خواهد کرد: {{متن قرآن|فَكَيْفَ إِذَا جَمَعْنَاهُمْ لِيَوْمٍ لَا رَيْبَ فِيهِ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ}}<ref>«پس، آنگاه که آنان را در روزی که تردیدی در (فرا رسیدن) آن نیست گرد آوریم و به هر کس (پاداش) آنچه انجام داده است تمام داده شود و به آنان ستمی نرود چه خواهند کرد؟» سوره آل عمران، آیه ۲۵.</ref>.<ref> المیزان، ج ۳، ص۱۲۵.</ref> البته خداوند متعالی اگر میخواست همه [[مردم]] را در دنیا بر طریق [[هدایت]] با [[اجبار]] و [[اکراه]] جمع میکرد: {{متن قرآن|وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَمَعَهُمْ عَلَى الْهُدَى}}<ref>«و اگر خداوند میخواست همه آنان را بر رهنمود (خود) گرد میآورد» سوره انعام، آیه ۳۵.</ref><ref>الکشاف، ج ۲، ص۲۰؛ المنیر، ج ۷، ص۱۸۷؛ تفسیر لاهیجی، ج ۱، ص۷۵۳.</ref>؛ لکن بر اساس [[حکمت الهی]] و [[مصلحت]] ربانی، [[آفرینش بشر]] برای [[تکامل]] بر پایه [[اختیار]] و [[آزادی اراده]] <ref>تفسیر لاهیجی، ج ۱، ص۷۵۳؛ نمونه، ج ۵، ص۲۱۵.</ref> صورت گرفته است. | ||
برخی ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|فَكَيْفَ إِذَا جَمَعْنَاهُمْ لِيَوْمٍ لَا رَيْبَ فِيهِ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ}}<ref>«پس، آنگاه که آنان را در روزی که تردیدی در (فرا رسیدن) آن نیست گرد آوریم و به هر کس (پاداش) آنچه انجام داده است تمام داده شود و به آنان ستمی نرود چه خواهند کرد؟» سوره آل عمران، آیه ۲۵.</ref> گفتهاند: اسم جامع در سه مرحله [[ظهور]] مییابد: نخست در [[عالم ذر]] هنگام گرفتن [[میثاق]]. دوم در [[عالم برزخ]] بین دنیا و آخرت و سوم در [[قیامت]].<ref>رحمة من الرحمن، ج ۱، ص۴۲۸.</ref> برخی هم آیه {{متن قرآن|إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ}}<ref>«گردآوری و خواندن آن با ماست» سوره قیامه، آیه ۱۷.</ref> را با جمع مردم در [[روز قیامت]] مرتبط دانسته و در معنای آن گفتهاند: برماست که هر کس را بخواهیم در [[روز قیامت]] گرد آوریم و شرح | برخی ذیل [[آیه]] {{متن قرآن|فَكَيْفَ إِذَا جَمَعْنَاهُمْ لِيَوْمٍ لَا رَيْبَ فِيهِ وَوُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَا كَسَبَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ}}<ref>«پس، آنگاه که آنان را در روزی که تردیدی در (فرا رسیدن) آن نیست گرد آوریم و به هر کس (پاداش) آنچه انجام داده است تمام داده شود و به آنان ستمی نرود چه خواهند کرد؟» سوره آل عمران، آیه ۲۵.</ref> گفتهاند: اسم جامع در سه مرحله [[ظهور]] مییابد: نخست در [[عالم ذر]] هنگام گرفتن [[میثاق]]. دوم در [[عالم برزخ]] بین دنیا و آخرت و سوم در [[قیامت]].<ref>رحمة من الرحمن، ج ۱، ص۴۲۸.</ref> برخی هم آیه {{متن قرآن|إِنَّ عَلَيْنَا جَمْعَهُ وَقُرْآنَهُ}}<ref>«گردآوری و خواندن آن با ماست» سوره قیامه، آیه ۱۷.</ref> را با جمع مردم در [[روز قیامت]] مرتبط دانسته و در معنای آن گفتهاند: برماست که هر کس را بخواهیم در [[روز قیامت]] گرد آوریم و شرح وصف آن را به تو [[وحی]] میکنیم؛ ولی برخی [[مفسران]] [[آیه]] مزبور را از جمع [[مردم]] در روز قیامت منصرف دانسته و گفتهاند: مراد آن است که جمع آنچه بر [[پیامبر]] وحی میشود یعنی منضم ساختن اجزای آن به یکدیگر و خواندن آن بر وی بر عهده [[خداوند]] است.<ref> المیزان، ج ۲۰، ص۱۰۹.</ref> به گفته برخی دیگر بر اساس آیه {{متن قرآن|وَأَلَّفَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا مَا أَلَّفْتَ بَيْنَ قُلُوبِهِمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَيْنَهُمْ إِنَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ}}<ref>«و دلهای آنان را با هم پیوستگی داد؛ اگر همه آنچه را در زمین است میبخشیدی میان دلهای آنها پیوستگی نمیدادی اما خداوند ایشان را با هم پیوستگی داد؛ بیگمان او پیروزمندی فرزانه است» سوره انفال، آیه ۶۳.</ref> خداوند جامع [[قلوب]] [[دوستان]] است <ref>شرح اسماء الله الحسنی، رازی، ص۳۳۰.</ref>.<ref>[[رجب اکبرزاده|اکبرزاده، رجب]]، [[جامع - اکبرزاده (مقاله)|مقاله «جامع»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۹ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۹، ص۴۱۹-۴۲۲.</ref> | ||
== منابع == | == منابع == |