حی (اسم الهی): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف'
جز (جایگزینی متن - ' لیکن ' به ' لکن ')
جز (جایگزینی متن - 'وصف' به 'وصف')
 
خط ۱۶: خط ۱۶:
# وقتی علم و قدرت انسان و حیوان که زائد بر ذات آنهاست، حیاتشان را ثابت می‌کند، علم و [[قدرت خدا]]: {{متن قرآن|أَنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>«خداوند به هر چیزی داناست» سوره بقره، آیه ۲۳۱.</ref>؛ {{متن قرآن|ْ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«بی‌گمان خداوند بر هر کاری تواناست» سوره بقره، آیه ۲۰.</ref> که عین ذات وی‌اند، مسلّم‌تر بر حیات وی دلالت می‌کنند.<ref> اسفار، ج ۶، ص۴۱۳؛ نهایة الحکمه، ص۳۷۱.</ref>
# وقتی علم و قدرت انسان و حیوان که زائد بر ذات آنهاست، حیاتشان را ثابت می‌کند، علم و [[قدرت خدا]]: {{متن قرآن|أَنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>«خداوند به هر چیزی داناست» سوره بقره، آیه ۲۳۱.</ref>؛ {{متن قرآن|ْ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«بی‌گمان خداوند بر هر کاری تواناست» سوره بقره، آیه ۲۰.</ref> که عین ذات وی‌اند، مسلّم‌تر بر حیات وی دلالت می‌کنند.<ref> اسفار، ج ۶، ص۴۱۳؛ نهایة الحکمه، ص۳۷۱.</ref>
# خدا [[بخشنده]] علم: {{متن قرآن|َ وَيُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ}}<ref>«و خداوند به شما آموزش می‌دهد» سوره بقره، آیه ۲۸۲.</ref>، قدرت: {{متن قرآن|وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ}}<ref>«در حالی که خداوند، شما و چیزهایی را که می‌سازید آفریده است» سوره صافات، آیه ۹۶.</ref> و حیات: {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي أَحْيَاكُمْ}}<ref>«و اوست که شما را زنده گردانید» سوره حج، آیه ۶۶.</ref> به دیگران است که از [[صفات کمال]] مطلق موجودند و چون صفات یادشده در معلول خدا هست، باید در علت که خود اوست، به شکلی [[برتر]] باشد.<ref>اسفار، ج ۶، صص ۴۲۰.</ref>
# خدا [[بخشنده]] علم: {{متن قرآن|َ وَيُعَلِّمُكُمُ اللَّهُ}}<ref>«و خداوند به شما آموزش می‌دهد» سوره بقره، آیه ۲۸۲.</ref>، قدرت: {{متن قرآن|وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ}}<ref>«در حالی که خداوند، شما و چیزهایی را که می‌سازید آفریده است» سوره صافات، آیه ۹۶.</ref> و حیات: {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي أَحْيَاكُمْ}}<ref>«و اوست که شما را زنده گردانید» سوره حج، آیه ۶۶.</ref> به دیگران است که از [[صفات کمال]] مطلق موجودند و چون صفات یادشده در معلول خدا هست، باید در علت که خود اوست، به شکلی [[برتر]] باشد.<ref>اسفار، ج ۶، صص ۴۲۰.</ref>
# حیات و [[موت]] از امور متقابل‌اند که در یک چیز نمی‌گنجند و واسطه‌ای نیز میان آنها نیست، بنابراین اگر خدا حی نباشد، مانند دیگران به موت، هلاک و فنا [[وصف]] می‌گردد: {{متن قرآن|كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ}}<ref>«هر چیزی نابود شدنی است جز ذات او» سوره قصص، آیه ۸۸.</ref>، {{متن قرآن|كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ}}<ref>«هر که روی آن (زمین) است از میان رفتنی است» سوره الرحمن، آیه ۲۶.</ref>، {{متن قرآن|وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ}}<ref>«و (تنها) ذات بشکوه و کرامند پروردگارت ماندگار است» سوره الرحمن، آیه ۲۷.</ref>، در نتیجه امکان و حدوث خواهد یافت،<ref>کفایة الموحدین، ج ۱، ص۲۶۱.</ref> درحالی که او [[واجب]] الوجود بالذات است.
# حیات و [[موت]] از امور متقابل‌اند که در یک چیز نمی‌گنجند و واسطه‌ای نیز میان آنها نیست، بنابراین اگر خدا حی نباشد، مانند دیگران به موت، هلاک و فنا وصف می‌گردد: {{متن قرآن|كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ إِلَّا وَجْهَهُ}}<ref>«هر چیزی نابود شدنی است جز ذات او» سوره قصص، آیه ۸۸.</ref>، {{متن قرآن|كُلُّ مَنْ عَلَيْهَا فَانٍ}}<ref>«هر که روی آن (زمین) است از میان رفتنی است» سوره الرحمن، آیه ۲۶.</ref>، {{متن قرآن|وَيَبْقَى وَجْهُ رَبِّكَ ذُو الْجَلَالِ وَالْإِكْرَامِ}}<ref>«و (تنها) ذات بشکوه و کرامند پروردگارت ماندگار است» سوره الرحمن، آیه ۲۷.</ref>، در نتیجه امکان و حدوث خواهد یافت،<ref>کفایة الموحدین، ج ۱، ص۲۶۱.</ref> درحالی که او [[واجب]] الوجود بالذات است.


گفتنی است [[ادله]] دیگری نیز برای اثبات حیات خدا برشمرده‌اند که به گونه‌ای به [[ادله]] پیش گفته بر می‌گردند؛ مانند اینکه [[خدا]] به همه چیز [[دانا]]: {{متن قرآن|وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِلَّ قَوْمًا بَعْدَ إِذْ هَدَاهُمْ حَتَّى يُبَيِّنَ لَهُمْ مَا يَتَّقُونَ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>«و خداوند بر آن نیست که گروهی را پس از راهنمایی گمراه گذارد تا برای آنها روشن گرداند از چه پرهیز کنند؛ به راستی خداوند به هر چیزی داناست» سوره توبه، آیه ۱۱۵.</ref> و فاعل همه ممکنات و تمام موجودات [[جهان]] از آثار [[قدرت]] اوست: {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَمْ يَعْيَ بِخَلْقِهِنَّ بِقَادِرٍ عَلَى أَنْ يُحْيِيَ الْمَوْتَى بَلَى إِنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«آیا در نیافته‌اند که خداوندی که آسمان‌ها و زمین را آفریده است و در آفرینش آنها درمانده نشده است می‌تواند مردگان را زنده گرداند؟ چرا، بی‌گمان او بر هر کاری تواناست» سوره احقاف، آیه ۳۳.</ref> و همیشه [[علم]] و قدرت از [[حیات]] بر می‌خیزند، بنابر این او [[حیّ]] است؛<ref>النکت الاعتقادیه، ص۳۳؛ المباحث المشرقیه، ج ۲، ص۵۱۸؛ ایضاح المراد، ص۵۲ ـ ۵۳.</ref> یا اینکه چون حیات [[اشرف]] از ضدّش ([[مرگ]]) است، باید آن را برای خدا ثابت کرد. برخی به دلیل اخیر چنین اشکال کرده‌اند که شرط اتصاف خدا به امری کمالی که اشرف از نقیض خود است، آن است که از صفات عامِ وجود باشد، وگرنه محکمیْ اشرف از [[سستی]] است و حرکت، اشرف از سکون، با اینکه اتصاف خدا به [[صلابت]] و حرکت محال است<ref>اسفار، ج ۶، ص۴۱۹.</ref>.<ref>[[محمود برازنده|برازنده، محمود]]، [[حی - برازنده (مقاله)|مقاله «حی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۱، ص۴۷۶-۴۷۷.</ref>
گفتنی است [[ادله]] دیگری نیز برای اثبات حیات خدا برشمرده‌اند که به گونه‌ای به [[ادله]] پیش گفته بر می‌گردند؛ مانند اینکه [[خدا]] به همه چیز [[دانا]]: {{متن قرآن|وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِلَّ قَوْمًا بَعْدَ إِذْ هَدَاهُمْ حَتَّى يُبَيِّنَ لَهُمْ مَا يَتَّقُونَ إِنَّ اللَّهَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ}}<ref>«و خداوند بر آن نیست که گروهی را پس از راهنمایی گمراه گذارد تا برای آنها روشن گرداند از چه پرهیز کنند؛ به راستی خداوند به هر چیزی داناست» سوره توبه، آیه ۱۱۵.</ref> و فاعل همه ممکنات و تمام موجودات [[جهان]] از آثار [[قدرت]] اوست: {{متن قرآن|أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَلَمْ يَعْيَ بِخَلْقِهِنَّ بِقَادِرٍ عَلَى أَنْ يُحْيِيَ الْمَوْتَى بَلَى إِنَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ}}<ref>«آیا در نیافته‌اند که خداوندی که آسمان‌ها و زمین را آفریده است و در آفرینش آنها درمانده نشده است می‌تواند مردگان را زنده گرداند؟ چرا، بی‌گمان او بر هر کاری تواناست» سوره احقاف، آیه ۳۳.</ref> و همیشه [[علم]] و قدرت از [[حیات]] بر می‌خیزند، بنابر این او [[حیّ]] است؛<ref>النکت الاعتقادیه، ص۳۳؛ المباحث المشرقیه، ج ۲، ص۵۱۸؛ ایضاح المراد، ص۵۲ ـ ۵۳.</ref> یا اینکه چون حیات [[اشرف]] از ضدّش ([[مرگ]]) است، باید آن را برای خدا ثابت کرد. برخی به دلیل اخیر چنین اشکال کرده‌اند که شرط اتصاف خدا به امری کمالی که اشرف از نقیض خود است، آن است که از صفات عامِ وجود باشد، وگرنه محکمیْ اشرف از [[سستی]] است و حرکت، اشرف از سکون، با اینکه اتصاف خدا به [[صلابت]] و حرکت محال است<ref>اسفار، ج ۶، ص۴۱۹.</ref>.<ref>[[محمود برازنده|برازنده، محمود]]، [[حی - برازنده (مقاله)|مقاله «حی»]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۱ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۱، ص۴۷۶-۴۷۷.</ref>
۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش