←منابع
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←منابع) برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
از بیان خطیب بغدادی استفاده می‌شود که حسن بن اشناس از [[دانشمندان]] معروف [[زمان]] خود بوده که منزلش محل درس بوده و دانشمندان [[شیعی]] در آنجا از او [[کسب علم]] می‌کرده‌اند.<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|دانشنامه علمی کلمات امام حسین]]، ج۱، ص ۴۰۵.</ref> | از بیان خطیب بغدادی استفاده می‌شود که حسن بن اشناس از [[دانشمندان]] معروف [[زمان]] خود بوده که منزلش محل درس بوده و دانشمندان [[شیعی]] در آنجا از او [[کسب علم]] می‌کرده‌اند.<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|دانشنامه علمی کلمات امام حسین]]، ج۱، ص ۴۰۵.</ref> | ||
==علت نبود [[دعای عرفه]] در برخی از نسخه‌ها== | |||
به نظر می‌رسد نسخه‌هایی از «اقبال» که در آنها اصل دعای عرفه و ذیل آن نیامده در اصل کتاب «مضمار السباق» بوده که در [[اعمال]] [[ماه رمضان]] و [[فطر]] است و هنگامی که به طور جدا نشر یافته به طور [[اشتباه]] نام «اقبال» بر آن نهاده شده است. | |||
و نیز کتاب «اقبال» در خصوص اعمال [[ماه محرم]] تا [[جمادی]] [[الآخر]] نیز به طور جداگانه چاپ شده و لذا بدون دعای عرفه و ذیل آن است، همان‌گونه که در نسخه شماره ۶۳ کتابخانه مدرسه [[جعفریه]] زهان، [[تاریخ]] [[کتابت]] سده ۱۱ یا ۱۲ که به صورت ترجمه «اقبال» بوده، این گونه است<ref>جعفر حسینی اشکوری، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه مدرسه جعفریه (زهان- ایران)، ص۵۱.</ref>. همچنین نسخه شماره ۱۴۷ کتابخانه [[ملک]]، تاریخ کتابت ۱۱۱۵ ه که در آن اعمال سه [[ماه رجب]]، [[شعبان]] و [[رمضان]] آمده؛ لذا حاوی دعای عرفه نیست<ref>محمدتقی دانش پژوه و ایرج افشار، فهرست کتاب‌های خطی کتابخانه ملی ملک وابسته به آستان قدس رضوی، ج۱، ص۴۳.</ref>.<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|دانشنامه علمی کلمات امام حسین]]، ج۱، ص ۴۰۸.</ref> | |||
==مصدر ذیل دعای عرفه== | |||
مصدر اصلی دعای عرفه و ذیل آن کتاب «[[اقبال الأعمال]]» بوده و اصل اسم آن «الإقبال بالأعمال الحسنة فیما یعمل [[مرة]] فی السنة» است که بخشی از مجموعه کتاب‌های [[سید بن طاووس]] به نام [[المهمات لصلاح المتعبد و التتمات لمصباح المتهجد (کتاب)|المهمات لصلاح المتعبد و التتمات لمصباح المتهجد]] به حساب می‌آید و این کتاب حاوی دو تألیف جداگانه است؛ یکی کتاب [[الإقبال بالأعمال (کتاب)|الإقبال بالأعمال]] و دیگری کتاب [[مضمار السباق و اللحاق بصوم شهر اطلاق الارزاق عتاق الأعتاق (کتاب)|مضمار السباق و اللحاق بصوم شهر اطلاق الارزاق عتاق الأعتاق]] که در خصوص اعمال ماه رمضان و [[عید فطر]] نوشته شده و کتاب «اقبال» در اعمال باقی [[ماه‌های سال]] است و به جهت مکمل بودن یکدیگر برای اعمال [[سال]] در یک مجموعه به نام «اقبال الأعمال» چاپ شده است.<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|دانشنامه علمی کلمات امام حسین]]، ج۱، ص ۴۰۸.</ref> | |||
==دیدگاه‌ها درباره ذیل دعای عرفه== | |||
در مورد ذیل دعای عرفه که از جمله {{متن حدیث|إِلَهِي أَنَا الْفَقِيرُ فِي غِنَايَ}} شروع شده و با جمله {{متن حدیث|وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ وَحْدَهُ}} ختم می‌شود و انتساب آن به [[حضرت سید الشهداء]]{{ع}} چند نظریه وجود دارد: | |||
#'''انشاء [[حضرت]]''': بسیاری از [[علمای شیعه]] انتساب این ذیل را به [[حضرت مسلم]] دانسته و از آن جهت که متن ذیل دارای معانی بلندی است انشاء آن را از غیر [[امام]] [[معصوم]] منتفی می‌دانند و بدین جهت خود را از بحث سندی [[بی‌نیاز]] کرده‌اند. | |||
#'''عدم انشاء از حضرت''': برخی به طور جزم و قطع انتساب ذیل [[دعای عرفه]] را به حضرت سید الشهداء{{ع}} منتفی دانسته و آن را از منشآت [[صوفیه]] پنداشته‌اند ولی سخنی از انشاء کننده آن به میان نیاورده‌اند که [[علامه مجلسی]] از جمله آنان است، همان‌گونه که بعداً [[کلام]] او را نقل خواهیم کرد. | |||
#'''انتساب ذیل دعای عرفه به برخی از متصوفه''': برخی انتساب ذیل دعای عرفه را به [[امام حسین]]{{ع}} منتفی دانسته و به طور قطع آن را به [[ابن عطاء الله اسکندرانی]] از صوفی‌های [[اهل سنت]] نسبت دادند؛ زیرا این ذیل در کتاب او به نام [[الحکم العطائیة (کتاب)|الحکم العطائیة]] آمده است و از افرادی که این نظریه را داده جلال الدین همایی و به تبع او [[آیت‌الله]] [[علامه]] طهرانی است که در ادامه به ذکر کلام آنان خواهیم پرداخت. | |||
#'''تردید در انتساب''': برخی با در نظر گرفتن [[ادله]] طرفین و ملاحظه نسخه‌های متعدد از کتاب «[[اقبال الأعمال]]» که مصدر اصلی دعای عرفه است در انتساب و عدم انتساب ذیل دعای عرفه به امام حسین{{ع}} تشکیک کرده و به هیچ طرف قطع و جزم پیدا نکرده‌اند و نمونه آن محمدمهدی کرباسچی است که در رساله کارشناسی ارشد خود به بررسی ذیل دعای عرفه و [[ارتباط]] آن با امام حسین{{ع}} پرداخته است. | |||
#'''انشاء [[سید بن طاووس]]''': برخی ذیل دعای عرفه را به خود سید بن طاووس نسبت داده‌اند؛ زیرا او آن [[قدرت]] و توان [[معنوی]] بالایی داشته که می‌توانسته دعایی را انشاء نماید. این نظریه از حضرت آیت‌الله العظمی بهجت به صورت یک احتمال نقل شده است<ref>محمدحسین رخشاد، در محضر حضرت آیت‌الله العظمی بهجت، ج۲، ص۴۱۱، ش۱۲۶۸.</ref>. توجیهی که می‌توان بر این احتمال کرد این که گرچه [[سید بن طاووس]] دو نوع [[دعا]] را در کتاب «اقبال» آورده و فقط دعاهایی که در [[روایات]] به [[امامان]] نسبت داده شده را با انتساب به آنان آورده و بقیه که انشاء خود او بوده را بدون انتساب به امامان آورده ولی از آنجا که ذیل [[دعای عرفه]] در [[روز عرفه]] و بعد از قرائت اصل دعای عرفه از سوی سید بن طاووس به او از جانب [[حضرت سید الشهداء]]{{ع}} [[الهام]] شده لذا در برخی نسخه‌های کتابش در ذیل دعای عرفه آورده است.<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[دانشنامه علمی کلمات امام حسین ج۱ (کتاب)|دانشنامه علمی کلمات امام حسین]]، ج۱، ص ۴۰۹.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||