رقیه دختر امام حسین در معارف و سیره حسینی (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۳۱
، ۱۸ سپتامبر ۲۰۲۲جایگزینی متن - 'الإرشاد' به 'الارشاد'
جز (جایگزینی متن - 'تجدید' به 'تجدید') |
جز (جایگزینی متن - 'الإرشاد' به 'الارشاد') |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
=== انتساب دختری به نام رُقَیه به [[امام]] {{ع}} === | === انتساب دختری به نام رُقَیه به [[امام]] {{ع}} === | ||
منابع کهن و معتبری که [[فرزندان امام حسین]] {{ع}} را احصا کردهاند، دختری را به نام رُقیه برای ایشان، بیان نداشته و تنها دو دختر به نامهای [[فاطمه]] و سَکینه و برخی دختر سومی به نام [[زینب]]<ref> | منابع کهن و معتبری که [[فرزندان امام حسین]] {{ع}} را احصا کردهاند، دختری را به نام رُقیه برای ایشان، بیان نداشته و تنها دو دختر به نامهای [[فاطمه]] و سَکینه و برخی دختر سومی به نام [[زینب]]<ref>الارشاد، ج۲، ص۱۳۵؛ مطالب السؤول، ص۷۳.</ref> را نام بردهاند. حتی [[علامه مجلسی]] در بحارالأنوار<ref>بحار الأنوار، ج۴۵، ص۳۲۹.</ref> و [[محدث]] بزرگ معاصر، [[شیخ عباس قمی]] در نوشتارهای خود، به نام رقیه به عنوان دختر امام {{ع}} اشاره نکردهاند. ابن [[طلحه]] (م ۶۵۴ق) در کتاب مطالب السؤول<ref>مطالب السؤول، ص۷۳.</ref>، فرزندان امام حسین {{ع}} را ده تن میشمارد: شش پسر و چهار دختر. وی در معرفی [[دختران]]، تنها نام سه تن را بازگو کرده است: فاطمه، سَکینه و زینب. همین مطلب را مؤلف [[کشف]] الغُمة<ref>کشف الغمة، ج۲، ص۲۵۰.</ref> از مطالب السؤول، نقل کرده است. | ||
تا آنجا که بررسیهای ما نشان میدهد، تنها کسی که برای امام حسین {{ع}} چهار دختر با آوردن نام آنها یاد میکند، نسبشناس معروف [[قرن ششم]]، ابن فُندُق [[بیهقی]] (م۵۶۵ق) است که در لباب الأنساب، [[فرزندان]] دختر امام {{ع}} را بدین ترتیب آورده است: ۱. فاطمه، که مادرش ام [[اسحاق]] دختر طلحه بود؛ ۲. سَکینه، که مادرش رَباب، دختر [[امرؤ القیس]] بن [[عدی]] بود؛ ۳. زینب، که در [[کودکی]] درگذشت و مادرش [[شهربانو]]، دختر [[یزدگرد]] بود؛ ۴. [[ام کلثوم]]، که در کودکی درگذشت و مادرش شهربانو دختر یزدگرد بود<ref>لباب الأنساب، ج۱، ص۳۵۰.</ref>. همانطور که ملاحظه میشود، وی نیز در تبیین فرزندان دختر امام حسین {{ع}}، با اینکه تعداد آنها را چهار نفر ذکر میکند، نامی از رقیه نمیبرد؛ لکن در بیان فرزندانی که از [[نسل]] این امام {{ع}} باقی ماندهاند، مینویسد: از [[فرزندان امام حسین]] {{ع}}، جز [[زین العابدین]] {{ع}}، [[فاطمه]]، سَکینه و رُقیه، باقی نماند<ref>لباب الأنساب، ج۱، ص۳۵۵.</ref>. ممکن است گفته شود که [[رقیه]]، همان اُم کلثوم است؛ لکن این احتمال با جمله {{متن حدیث|وَلَم يَبقَ مِن أولادِهِ}} هماهنگ نیست؛ زیرا این جمله، مُشعر به آن است که رقیه، مانند فاطمه و سَکینه، بعد از جریان [[کربلا]] و [[شام]]، سالیانی را [[زندگی]] کرده است، مگر اینکه گفته شود مراد او، باقی ماندگان از [[روز عاشورا]] بوده است. گزارش دیگری که به نام رقیه اشاره دارد، آن است که در برخی نسخههای کتاب الملهوف، آمده است که [[امام حسین]] {{ع}} در [[وداع]] با [[اهل بیت]] خود، فرمود: {{متن حدیث|يَا أُخْتَاهْ يَا أُمَّ كُلْثُومٍ وَ أَنْتِ يَا زَيْنَبُ وَ أَنْتِ يَا فَاطِمَةُ وَ أَنْتِ يَا رَبَابُ انْظُرْنَ إِذَا أَنَا قُتِلْتُ فَلَا تَشْقُقْنَ عَلَيَّ جَيْباً وَ لَا تَخْمِشْنَ عَلَيَ وَجْهاً وَ لَا تَقُلْنَ هُجْراً}}<ref>الملهوف، ص۱۴۱.</ref>. خواهرم، ای [[ام کلثوم]]! و تو ای [[زینب]]! و تو ای رُقَیه! و تو ای فاطمه! و تو ای رَباب! توجه کنید که هرگاه من کشته شدم، برای من گریبان چاک مکنید و صورت، خراش ندهید و حرف نامربوط مگویید. | تا آنجا که بررسیهای ما نشان میدهد، تنها کسی که برای امام حسین {{ع}} چهار دختر با آوردن نام آنها یاد میکند، نسبشناس معروف [[قرن ششم]]، ابن فُندُق [[بیهقی]] (م۵۶۵ق) است که در لباب الأنساب، [[فرزندان]] دختر امام {{ع}} را بدین ترتیب آورده است: ۱. فاطمه، که مادرش ام [[اسحاق]] دختر طلحه بود؛ ۲. سَکینه، که مادرش رَباب، دختر [[امرؤ القیس]] بن [[عدی]] بود؛ ۳. زینب، که در [[کودکی]] درگذشت و مادرش [[شهربانو]]، دختر [[یزدگرد]] بود؛ ۴. [[ام کلثوم]]، که در کودکی درگذشت و مادرش شهربانو دختر یزدگرد بود<ref>لباب الأنساب، ج۱، ص۳۵۰.</ref>. همانطور که ملاحظه میشود، وی نیز در تبیین فرزندان دختر امام حسین {{ع}}، با اینکه تعداد آنها را چهار نفر ذکر میکند، نامی از رقیه نمیبرد؛ لکن در بیان فرزندانی که از [[نسل]] این امام {{ع}} باقی ماندهاند، مینویسد: از [[فرزندان امام حسین]] {{ع}}، جز [[زین العابدین]] {{ع}}، [[فاطمه]]، سَکینه و رُقیه، باقی نماند<ref>لباب الأنساب، ج۱، ص۳۵۵.</ref>. ممکن است گفته شود که [[رقیه]]، همان اُم کلثوم است؛ لکن این احتمال با جمله {{متن حدیث|وَلَم يَبقَ مِن أولادِهِ}} هماهنگ نیست؛ زیرا این جمله، مُشعر به آن است که رقیه، مانند فاطمه و سَکینه، بعد از جریان [[کربلا]] و [[شام]]، سالیانی را [[زندگی]] کرده است، مگر اینکه گفته شود مراد او، باقی ماندگان از [[روز عاشورا]] بوده است. گزارش دیگری که به نام رقیه اشاره دارد، آن است که در برخی نسخههای کتاب الملهوف، آمده است که [[امام حسین]] {{ع}} در [[وداع]] با [[اهل بیت]] خود، فرمود: {{متن حدیث|يَا أُخْتَاهْ يَا أُمَّ كُلْثُومٍ وَ أَنْتِ يَا زَيْنَبُ وَ أَنْتِ يَا فَاطِمَةُ وَ أَنْتِ يَا رَبَابُ انْظُرْنَ إِذَا أَنَا قُتِلْتُ فَلَا تَشْقُقْنَ عَلَيَّ جَيْباً وَ لَا تَخْمِشْنَ عَلَيَ وَجْهاً وَ لَا تَقُلْنَ هُجْراً}}<ref>الملهوف، ص۱۴۱.</ref>. خواهرم، ای [[ام کلثوم]]! و تو ای [[زینب]]! و تو ای رُقَیه! و تو ای فاطمه! و تو ای رَباب! توجه کنید که هرگاه من کشته شدم، برای من گریبان چاک مکنید و صورت، خراش ندهید و حرف نامربوط مگویید. |