آیه استخلاف: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ضمیر' به 'ضمیر'
جز (جایگزینی متن - 'سرزمین یمن' به 'سرزمین یمن')
جز (جایگزینی متن - 'ضمیر' به 'ضمیر')
خط ۱۱: خط ۱۱:


'''ارزیابی و نقد'''
'''ارزیابی و نقد'''
مبنای این [[استدلال]]، این است که مقصود از [[استخلاف]] در آیه، اعطای [[مقام خلافت الهی]] به افرادی است که آنان [[رهبری جامعه]] را بر عهده دارند و به [[تدبیر امور]] [[مردم]] [[قیام]] می‌کنند، همان‌گونه که درباره [[داوود]] [[پیامبر]] فرموده است: “ای داوود ما تو را [[جانشین]] خود در [[زمین]] قرار دادیم، پس میان مردم به [[حق]] [[داوری]] کن و از [[هوای نفس]] [[پیروی]] نکن”<ref>{{متن قرآن|يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَى}} «ای داوود! ما تو را در زمین خلیفه (خویش) کرده‌ایم پس میان مردم به درستی داوری کن و از هوا و هوس پیروی مکن» سوره ص، آیه ۲۶.</ref>. بر این اساس، مفاد آیه، آن است که [[خداوند]] به عده‌ای از [[مؤمنان]] و [[صالحان]] از [[صحابه پیامبر]] {{صل}} وعده داده است که پس از پیامبر {{صل}} آنان را [[خلیفه]] خود در زمین قرار دهد و چنان [[اقتدار]] [[سیاسی]] به آنان [[عطا]] کند که بدون هیچ‌گونه [[ترس]] و [[نگرانی]] از [[قدرت]] یا [[حکومتی]]، دین اسلام را [[اجرا]] کنند. در این‌صورت، مخاطب [[ضمیر]] “منکم”، [[صحابه]] پیامبرند و کسانی که مقام خلافت الهی به آنان اعطا می‌شود، عده‌ای از صحابه‌اند و ضمیر جمع در {{متن قرآن|لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ}} به آنان باز می‌گردد.
مبنای این [[استدلال]]، این است که مقصود از [[استخلاف]] در آیه، اعطای [[مقام خلافت الهی]] به افرادی است که آنان [[رهبری جامعه]] را بر عهده دارند و به [[تدبیر امور]] [[مردم]] [[قیام]] می‌کنند، همان‌گونه که درباره [[داوود]] [[پیامبر]] فرموده است: “ای داوود ما تو را [[جانشین]] خود در [[زمین]] قرار دادیم، پس میان مردم به [[حق]] [[داوری]] کن و از [[هوای نفس]] [[پیروی]] نکن”<ref>{{متن قرآن|يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُمْ بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَى}} «ای داوود! ما تو را در زمین خلیفه (خویش) کرده‌ایم پس میان مردم به درستی داوری کن و از هوا و هوس پیروی مکن» سوره ص، آیه ۲۶.</ref>. بر این اساس، مفاد آیه، آن است که [[خداوند]] به عده‌ای از [[مؤمنان]] و [[صالحان]] از [[صحابه پیامبر]] {{صل}} وعده داده است که پس از پیامبر {{صل}} آنان را [[خلیفه]] خود در زمین قرار دهد و چنان [[اقتدار]] [[سیاسی]] به آنان [[عطا]] کند که بدون هیچ‌گونه [[ترس]] و [[نگرانی]] از [[قدرت]] یا [[حکومتی]]، دین اسلام را [[اجرا]] کنند. در این‌صورت، مخاطب ضمیر “منکم”، [[صحابه]] پیامبرند و کسانی که مقام خلافت الهی به آنان اعطا می‌شود، عده‌ای از صحابه‌اند و ضمیر جمع در {{متن قرآن|لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ}} به آنان باز می‌گردد.


اما این مطلب با مدلول ظاهری آیه [[سازگاری]] ندارد، زیرا [[مرجع]] ضمیر جمع در {{متن قرآن|لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ}} با مرجع ضمایر جمع در جمله‌های {{متن قرآن|لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ}} و {{متن قرآن|لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا}}، و {{متن قرآن|يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا}}، یکسان است. [[بدیهی]] است این ضمایر، به خلفای سه‌گانه یا چهارگانه اختصاص ندارد، بلکه عموم [[مؤمنان]] [[صالح]] را شامل می‌شود؛ به عبارت دیگر، مفاد ظاهری [[آیه]]، این است که [[مسلمانان]] مخاطب آیه، دو گروه‌اند؛ گروهی که از [[ایمان]] [[خالص]] برخوردارند و کارهای [[شایسته]] را -که همان [[دستورهای اسلامی]] است - انجام می‌دهند و گروهی دیگر کسانی که یا از منافقان‌اند یا از مؤمنانی که در عمل به دستورهای اسلامی [[جدیت]] و اهتمام لازم را ندارند. [[خداوند]] به گروه نخست [[وعده]] داده است ناامنی‌هایی که از سوی [[کافران]] و [[منافقان]] برای آنها ایجاد می‌شود و در نتیجه شرایط مطلوب برای عمل به [[احکام اسلامی]] برای آنان فراهم نیست برطرف، و [[خلافت]] و [[وراثت زمین]] به آنان اعطا شود. همچنین از [[اقتدار]] [[سیاسی]] کافی برخوردار شوند، و [[ترس]] و [[ناامنی]] حاصل از [[رفتار]] کافران و منافقان به [[امنیت]] و [[آرامش]] خاطر بدل شود. بنابراین، کسانی که از [[خلافت الهی]] در [[زمین]] برخوردار شوند، همان کسانی‌اند که اقتدار سیاسی لازم برای آنان حاصل خواهد شد. [[دین]] آنان که مورد [[رضایت الهی]] است، استقرار کامل خواهد یافت، و آنان در کمال امنیت و آرامش خاطر و بدون ترس و [[وحشت]] از کافران و منافقان، به دستورهای [[دین اسلام]] عمل خواهند کرد.
اما این مطلب با مدلول ظاهری آیه [[سازگاری]] ندارد، زیرا [[مرجع]] ضمیر جمع در {{متن قرآن|لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ}} با مرجع ضمایر جمع در جمله‌های {{متن قرآن|لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ}} و {{متن قرآن|لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا}}، و {{متن قرآن|يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا}}، یکسان است. [[بدیهی]] است این ضمایر، به خلفای سه‌گانه یا چهارگانه اختصاص ندارد، بلکه عموم [[مؤمنان]] [[صالح]] را شامل می‌شود؛ به عبارت دیگر، مفاد ظاهری [[آیه]]، این است که [[مسلمانان]] مخاطب آیه، دو گروه‌اند؛ گروهی که از [[ایمان]] [[خالص]] برخوردارند و کارهای [[شایسته]] را -که همان [[دستورهای اسلامی]] است - انجام می‌دهند و گروهی دیگر کسانی که یا از منافقان‌اند یا از مؤمنانی که در عمل به دستورهای اسلامی [[جدیت]] و اهتمام لازم را ندارند. [[خداوند]] به گروه نخست [[وعده]] داده است ناامنی‌هایی که از سوی [[کافران]] و [[منافقان]] برای آنها ایجاد می‌شود و در نتیجه شرایط مطلوب برای عمل به [[احکام اسلامی]] برای آنان فراهم نیست برطرف، و [[خلافت]] و [[وراثت زمین]] به آنان اعطا شود. همچنین از [[اقتدار]] [[سیاسی]] کافی برخوردار شوند، و [[ترس]] و [[ناامنی]] حاصل از [[رفتار]] کافران و منافقان به [[امنیت]] و [[آرامش]] خاطر بدل شود. بنابراین، کسانی که از [[خلافت الهی]] در [[زمین]] برخوردار شوند، همان کسانی‌اند که اقتدار سیاسی لازم برای آنان حاصل خواهد شد. [[دین]] آنان که مورد [[رضایت الهی]] است، استقرار کامل خواهد یافت، و آنان در کمال امنیت و آرامش خاطر و بدون ترس و [[وحشت]] از کافران و منافقان، به دستورهای [[دین اسلام]] عمل خواهند کرد.
۲۱۸٬۲۱۰

ویرایش