انحراف در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

انحراف در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۵ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۲۳

۶٬۹۴۴ بایت اضافه‌شده ، ‏۱۵ اکتبر ۲۰۲۲

←‏منابع

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۲٬۲۶۷

ویرایش

@@ خط ۱۸: / خط ۱۸: @@
 معنای [[جامعه شناختی]] انحراف تا حدی جدید و متفاوت است<ref>راک، پل، کجروی، ترجمه اسماعیل اسفندیاری، ص۲۶۶.</ref> و [[جامعه شناسان]] درباره تعریف دقیق آن، توافق نظر ندارند<ref>راک، پل، کجروی، ترجمه اسماعیل اسفندیاری، ص۲۶۹.</ref> و علل متفاوتی را برای آن در نظر گرفته‌اند.<ref>[[نجمه خوشدل|خوشدل، نجمه]]، [[انحراف (مقاله)| مقاله «انحراف»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۳۴۸.</ref>
+==ماهیت و معیار انحراف==
+[[انسان]] به [[حکم عقل]] و [[اختیار]] که او را بر سایر موجودات [[برتری]] می‌دهد، [[استعداد]] [[تکامل]] و استعداد انحراف را توأمان دارد. از جمله ویژگی‌های [[بشر]] [[افراط]] و [[تفریط]] است و انحراف نتیجه خارج شدن از حد [[تعادل]] و [[جهالت]] انسان است<ref>مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۱۹، ص۱۰۹-۱۱۱.</ref>؛‌ یعنی انسان در عین حال که می‌تواند راه [[پیشرفت]] و [[ترقی]] را طی کند، می‌تواند در اثر [[خودخواهی]] و [[هواپرستی]]، راه انحراف و [[سقوط]] را در پیش بگیرد<ref>مجموعه آثار استاد شهید مطهری، ج۲۱، ص۴۱ -۴۲.</ref>. [[تاریخ]] [[روابط اجتماعی]] [[بشر]] [[گواهی]] می‌دهد که تا سال‌ها، مقررات و آیین‌های [[دینی]]، معیاری برای سنجش [[رفتار]] انسان‌های پیرو بوده و هرچه برخلاف آن بود، [[انحراف]] شمرده می‌شد<ref>شیخاوندی، داور، جامعه‌شناسی انحرافات و مسائل جامعتی ایران، ص۲۷.</ref>. [[جامعه شناسان]] نیز یکی از عناصر عمده در شکل دادن به معنای انحراف و [[کج‌روی]] کنش‌ها را [[میزان]] سازگار بودن یک رفتار با [[فرهنگ]] و [[نظام ارزشی]] [[حاکم]] بر [[جامعه]] می‌دانند<ref>سلیمی، علی و محمد داوری، جامعه‌شناسی کج‌روی، ص۱۵۷.</ref>.
+[[قرآن کریم]]، معیار انحراف را [[سرپیچی]] از [[دستورهای الهی]] و دورشدن از مسیر [[بندگی]] و کمال [[واقعی]] می‌داند. در [[قرآن]]، علاوه بر [[کج‌رفتاری]]، کج‌باوری و [[کج‌اندیشی]] نیز انحراف خوانده شده است<ref>صدر، سیدموسی، قرآن و پدیده انحراف در جامعه، ص۱۷.</ref>. [[صراط مستقیم]] که در [[معارف دینی]] از مو باریک‌تر از [[شمشیر]] تیزتر<ref>صدوق، محمد بن علی، الامالی، ص۱۷۷.</ref> و به عنوان راه روشن<ref>شبر، عبدالله، الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، ج۵، ص۲۱۷.</ref>، میانه و به دور از [[افراط]] و [[تفریط]]<ref>نهج البلاغه، خ۱۶ ص۳۴.</ref> معرفی شده است، همان آئین [[خداپرستی]]، [[دین حق]] و [[پایبندی]] به دستورهای الهی است<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۷۵.</ref>. این راه، رو به بالا و نزدیک‌ترین راه به سوی [[خداوند]] است<ref>طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۲۸.</ref>. کسی که در این راه قدم نگذارد، [[گمراه]] و [[منحرف]] به شمار می‌آید<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۷۹.</ref> و این [[گمراهی]]، به خود او لطمه می‌زند<ref>سبا، ۵۰.</ref>.
+از نظر [[دانشمندان]] [[علم اخلاق]] نیز خروج از حد و راه میانه و [[اعتدال]] و [[زیاده‌روی]] یا کوتاهی در برآوردن خواسته نیروهای درونی [[انسان]]، باعث انحراف می‌شود<ref>نراقی، ملااحمد، معراج السعاده، ص۷۹.</ref>. با این حال، از نظر [[جامعه‌شناسی]] ماهیت انحراف و کج‌روی، پیچیده‌تر از آن است که بتوان درباره آن نظر قاطعی داشت و جامعه شناسان هنگام بحث از انحراف و کج‌روی، معنای [[واحدی]] را قصد نمی‌کنند<ref>راک، پل، کجروی، ترجمه اسماعیل اسفندیاری، ص۲۶۹.</ref>. به طور کلی اگر [[رفتاری]] با انتظارات مشترک [[جامعه]] یا یک گروه سازگار نباشد و بیشتر افراد، آن را [[ناپسند]] تلقی کنند، [[کج‌روی]] [[اجتماعی]] با [[انحراف]] تلقی می‌شود<ref>میری، سید حسین، مطالعات انحرافات و کج‌روی‌های اجتماعی، ص۱۳۳.</ref>. البته از نگاه [[جامعه‌شناسی]]، معیار ارزیابی یک [[رفتار]]، نوع رابطه آن با [[هنجارها]] و [[قواعد]] [[زندگی اجتماعی]] است؛ اعم از اینکه آن هنجارها در ذات خود خوب باشند یا بد. از همین رو، برخی از [[جامعه‌شناسان]] انحراف را به دو شاخه مثبت و منفی تقسیم کرده‌اند<ref>صدر، سیدموسی، قرآن و پدیده انحراف در جامعه، ص۱۶؛ حیدرنسب، نادر و علی بخشی، انحراف چیست؟ منحرف کیست؟، ص۲۳ -۲۴.</ref>. در انحراف مثبت، فرد با اطلاع و [[آگاهی]] کامل، حدود و ارزش‌های [[حاکم]] بر جامعه را زیر پا می‌گذارد و خود [[ارزش]] و اعتباری نو که [[برتر]] از ارزش‌های پیشین است، می‌آفریند؛ ولی در انحراف منفی، فرد یا گروهی از [[نظام]] [[ارزش‌های جامعه]] [[تجاوز]] می‌کند و نظامی می‌آفریند که از نظام پیشین و [[هنجار]] حاکم [[پست‌تر]] است<ref>صدر، سید موسی، قرآن و پدیده انحراف در جامعه، ص۱۶؛ شیخاوندی، داور، جامعه‌شناسی انحرافات و مسائل جامعتی ایران، ص۴۰.</ref>. از همین رو تعریف [[دینی]] و [[اخلاقی]] از انحراف کاملاً مترادف با تعاریف [[حقوقی]] و جامعه‌شناسی نیست و از منظر [[دین و اخلاق]]، معیار تعیین رفتار نه [[قانون]] حاکم بلکه [[وجدان]] و [[تکلیف الهی]] است؛ با رفتارهای هنجارشکنانه از نظر قانون اجتماعی که از نظر [[اخلاق]] و [[قرآن]]، کج‌روی و انحراف نیست و برعکس<ref>صدر، سیدموسی، قرآن و پدیده انحراف در جامعه، ص۱۶ – ۱۷.</ref>.<ref>[[نجمه خوشدل|خوشدل، نجمه]]، [[انحراف (مقاله)| مقاله «انحراف»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۲]] ص ۳۴۸.</ref>
 == منابع ==