جز
جایگزینی متن - 'جمع آوری' به 'جمع‌آوری'
جز (جایگزینی متن - 'پیش فرض‌ها' به 'پیش‌فرض‌ها') |
جز (جایگزینی متن - 'جمع آوری' به 'جمع‌آوری') |
||
| خط ۱۲۱: | خط ۱۲۱: | ||
به رغم اختلاف نظر در تفسیر علمی، [[دست]] کم بخشی از آن را عموم [[مفسران]] پذیرفته‌اند؛ از یک سو عموماً از آن درمواردی که به [[فهم]] بهتر و عمیق‌تر [[آیات]] کمک می‌‌کند، بهره برده‌اند <ref>ر. ک: کیف نتعامل مع القرآن، ص۳۸۶ - ۳۹۵.</ref> و از سوی دیگر مهم‌ترین ثمره آن، یعنی [[اعجاز علمی]] را حداقل در عدم [[تعارض]] [[آموزه‌های قرآنی]] با [[علوم]] جدید و اینکه با یافته [[علمی]] امروز بهتر و روشن‌تر از باورهای پیشینیان [[تفسیر]] می‌‌شوند، پذیرفته‌اند <ref> الفکر الدینی فی مواجهة العصر، ص۴۲۳.</ref> و افرادی مانند [[سیدقطب]] که نقدهایی را بر آن وارد ساخته‌اند، عملاً بدان می‌‌پردازند و در موارد گوناگون با [[افتخار]] از اعجاز علمی آن سخن می‌‌گویند. <ref>فی ظلال القرآن، ج ۶، ص۳۸۷۸؛ ج ۴، ص۲۴۵۸.</ref> توجه به این نکته قوت [[تفسیر علمی]]، در کنار درنظر گرفتن معایب و [[مشکلات]] آن از جمله اشتباهاتی که بعضاً بدان درغلتیده‌اند یا چالشی که در نتیجه [[تحول]] یافته‌های علمی، بدان [[مبتلا]] می‌‌گردد، موجب شده است تا با بیان قواعدی برای تفسیر علمی بکوشند ضوابطی را تعیین کنند که [[استواری]] تفسیر علمی را موجب گردد، در عین آنکه کمترین پیامد منفی و [[اشتباه]] را درپی داشته باشد. | به رغم اختلاف نظر در تفسیر علمی، [[دست]] کم بخشی از آن را عموم [[مفسران]] پذیرفته‌اند؛ از یک سو عموماً از آن درمواردی که به [[فهم]] بهتر و عمیق‌تر [[آیات]] کمک می‌‌کند، بهره برده‌اند <ref>ر. ک: کیف نتعامل مع القرآن، ص۳۸۶ - ۳۹۵.</ref> و از سوی دیگر مهم‌ترین ثمره آن، یعنی [[اعجاز علمی]] را حداقل در عدم [[تعارض]] [[آموزه‌های قرآنی]] با [[علوم]] جدید و اینکه با یافته [[علمی]] امروز بهتر و روشن‌تر از باورهای پیشینیان [[تفسیر]] می‌‌شوند، پذیرفته‌اند <ref> الفکر الدینی فی مواجهة العصر، ص۴۲۳.</ref> و افرادی مانند [[سیدقطب]] که نقدهایی را بر آن وارد ساخته‌اند، عملاً بدان می‌‌پردازند و در موارد گوناگون با [[افتخار]] از اعجاز علمی آن سخن می‌‌گویند. <ref>فی ظلال القرآن، ج ۶، ص۳۸۷۸؛ ج ۴، ص۲۴۵۸.</ref> توجه به این نکته قوت [[تفسیر علمی]]، در کنار درنظر گرفتن معایب و [[مشکلات]] آن از جمله اشتباهاتی که بعضاً بدان درغلتیده‌اند یا چالشی که در نتیجه [[تحول]] یافته‌های علمی، بدان [[مبتلا]] می‌‌گردد، موجب شده است تا با بیان قواعدی برای تفسیر علمی بکوشند ضوابطی را تعیین کنند که [[استواری]] تفسیر علمی را موجب گردد، در عین آنکه کمترین پیامد منفی و [[اشتباه]] را درپی داشته باشد. | ||
به نظر می‌‌رسد از نظر عموم [[مفسران]] و قرآن‌پژوهان، تفسیر علمی در صورت رعایت برخی [[قواعد]]، پذیرفته است. <ref>اصول التفسیر و قواعده، ص۲۲۱، ۲۲۴.</ref> در شمار این قواعد [[اتفاق نظر]] وجود ندارد و دو Nurbaki. PP<ref> ۱۴,۱۵.</ref>، سه <ref>ر. ک: زمین و آسمان و ستارگان، ص۶ - ۹؛ کیف نتعامل مع القرآن، ص۳۸۲ - ۳۸۳.</ref>، ۴ <ref>اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، ج ۲، ص۶۰۴.</ref>، ۵ <ref>التفسیر العلمی للقرآن، ص۴۸۹ - ۴۹۰.</ref> و حتی ۱۰ <ref>الاشارات العلمیة فی الآیات الکونیه، ص۲۸۴ - ۲۹۱؛ اصول التفسیر و قواعده، ص۲۲۴.</ref> مورد را بیان کرده‌اند. به نظر می‌‌رسد، مهم‌ترین شروط یاد شده، دو شرط اصلی‌اند که اولی، رعایت قواعد[[فهم]] زبانی است که توجه به معنای لغت، رعایت [[ظواهر آیات]] و توجه به [[سیاق]] است و شرط دوم ناظر به موضوعات علمی است که معتبر باشد و برخی مواردی که مطرح شده‌اند، چندان [[ضرورت]] ندارند؛ مانند برخورداری از [[علم موهبتی]] [[الهی]] و آشنایی با [[تفاسیر]] مختلف، در حالی که اشاره کردن به برخی دیگر، گرچه در هر [[تفسیری]] لازم اما یادآوری آن مفید است؛ مانند [[پرهیز]] از [[زیاده روی]] در بحث [[علمی]] و خروج از چارچوب [[آیه]] با توجه به [[هدف]] [[هدایتی]] [[قرآن]] از آن آیه و نیز | به نظر می‌‌رسد از نظر عموم [[مفسران]] و قرآن‌پژوهان، تفسیر علمی در صورت رعایت برخی [[قواعد]]، پذیرفته است. <ref>اصول التفسیر و قواعده، ص۲۲۱، ۲۲۴.</ref> در شمار این قواعد [[اتفاق نظر]] وجود ندارد و دو Nurbaki. PP<ref> ۱۴,۱۵.</ref>، سه <ref>ر. ک: زمین و آسمان و ستارگان، ص۶ - ۹؛ کیف نتعامل مع القرآن، ص۳۸۲ - ۳۸۳.</ref>، ۴ <ref>اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، ج ۲، ص۶۰۴.</ref>، ۵ <ref>التفسیر العلمی للقرآن، ص۴۸۹ - ۴۹۰.</ref> و حتی ۱۰ <ref>الاشارات العلمیة فی الآیات الکونیه، ص۲۸۴ - ۲۹۱؛ اصول التفسیر و قواعده، ص۲۲۴.</ref> مورد را بیان کرده‌اند. به نظر می‌‌رسد، مهم‌ترین شروط یاد شده، دو شرط اصلی‌اند که اولی، رعایت قواعد[[فهم]] زبانی است که توجه به معنای لغت، رعایت [[ظواهر آیات]] و توجه به [[سیاق]] است و شرط دوم ناظر به موضوعات علمی است که معتبر باشد و برخی مواردی که مطرح شده‌اند، چندان [[ضرورت]] ندارند؛ مانند برخورداری از [[علم موهبتی]] [[الهی]] و آشنایی با [[تفاسیر]] مختلف، در حالی که اشاره کردن به برخی دیگر، گرچه در هر [[تفسیری]] لازم اما یادآوری آن مفید است؛ مانند [[پرهیز]] از [[زیاده روی]] در بحث [[علمی]] و خروج از چارچوب [[آیه]] با توجه به [[هدف]] [[هدایتی]] [[قرآن]] از آن آیه و نیز جمع‌آوری همه [[آیات]] در یک موضوع و سپس [[تفسیر]] آن. در عین حال برخی در [[مقام]] تفسیر از [[احادیث]] نیز بهره گرفته و کوشیده‌اند تا با جزئیاتی که در [[روایات]] بیان شده، تفسیری دقیق‌تر از آیه ارائه دهند. <ref>التفسیر العلمی للقرآن، ص۴۸۳ - ۴۸۴.</ref> نکته جالب آنکه غنیم شیوه و [[قواعد تفسیر]] علمی را در ۲۱ تفسیر [[شناسایی]] کرده است و کوشیده مواردی را که وضع کرده عملا رعایت کند. <ref> الاشارات العلمیة فی القرآن، ص۲۵۵ - ۲۸۳.</ref> در اینجا تنها به دو قاعده اصلی که یکی ناظر به [[شیوه تفسیری]] و دومی ناظر به نوع مطالب علمی مورد استفاده است، بسنده می‌‌شود.<ref>[[شادی نفیسی|نفیسی، شادی]]، [[تفسیر علمی (مقاله)|مقاله «تفسیر علمی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref> | ||
=== رعایت [[قواعد]] [[فهم]] زبانی و رعایت ظاهر آیات === | === رعایت [[قواعد]] [[فهم]] زبانی و رعایت ظاهر آیات === | ||
[[پای بندی]] به ظاهر آیات، مراجعه به معنای لغوی [[عصر نزول]] و رعایت قواعد زبانی در [[فهم]] [[کلامی]] و انصراف از [[حقیقت]] به مجاز، مهم‌ترین شرطی است که برای اعتبار هر تفسیری از قرآن، از جمله [[تفسیر علمی]] لازم است. <ref>دراسات فی اصول تفسیر القرآن، ص۱۵۱؛ اصول التفسیر و قواعده، ص۲۲۴؛ اتجاهات التجدید، ۶۷۶ - ۶۸۲.</ref> [[عبدالرزاق نوفل]] که خود از طرفداران تفسیر علمی است شیوه کسانی را که بدون توجه به [[سیاق آیات]] به تفسیر علمی پرداخته‌اند، [[نقد]] کرده است. <ref>التفسیر العلمی للقرآن، ص۲۱۰.</ref> برخی از معاصران آورده‌اند که اهل علم فراتر از معانی ظاهری، معانی دقیق دیگری را می‌‌یابند که از نص صریح یا از اشارات و رموز قرآن دریافت می‌‌شوند<ref>التفسیر العلمی للآیات الکونیه، ص۵ - ۶؛ الاشارات العلمیة فی القرآن، ص۶۰.</ref>.<ref>[[شادی نفیسی|نفیسی، شادی]]، [[تفسیر علمی (مقاله)|مقاله «تفسیر علمی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref> | [[پای بندی]] به ظاهر آیات، مراجعه به معنای لغوی [[عصر نزول]] و رعایت قواعد زبانی در [[فهم]] [[کلامی]] و انصراف از [[حقیقت]] به مجاز، مهم‌ترین شرطی است که برای اعتبار هر تفسیری از قرآن، از جمله [[تفسیر علمی]] لازم است. <ref>دراسات فی اصول تفسیر القرآن، ص۱۵۱؛ اصول التفسیر و قواعده، ص۲۲۴؛ اتجاهات التجدید، ۶۷۶ - ۶۸۲.</ref> [[عبدالرزاق نوفل]] که خود از طرفداران تفسیر علمی است شیوه کسانی را که بدون توجه به [[سیاق آیات]] به تفسیر علمی پرداخته‌اند، [[نقد]] کرده است. <ref>التفسیر العلمی للقرآن، ص۲۱۰.</ref> برخی از معاصران آورده‌اند که اهل علم فراتر از معانی ظاهری، معانی دقیق دیگری را می‌‌یابند که از نص صریح یا از اشارات و رموز قرآن دریافت می‌‌شوند<ref>التفسیر العلمی للآیات الکونیه، ص۵ - ۶؛ الاشارات العلمیة فی القرآن، ص۶۰.</ref>.<ref>[[شادی نفیسی|نفیسی، شادی]]، [[تفسیر علمی (مقاله)|مقاله «تفسیر علمی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref> | ||