پرش به محتوا

تفسیر علمی در علوم قرآنی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'پیش فرض‌ها' به 'پیش‌فرض‌ها'
جز (جایگزینی متن - 'متعالی' به 'متعال')
جز (جایگزینی متن - 'پیش فرض‌ها' به 'پیش‌فرض‌ها')
خط ۱۱۶: خط ۱۱۶:
از مهم‌ترین نقدهایی که متوجه تفسیر علمی شده است، [[نقد]] [[تفاسیر]] نادرستی است که بعضاً در این نوع [[تفسیر]] از قرآن، روی داده و موجب شده، مطالبی بر قرآن [[تحمیل]] گردد که [[آیه]] از آن [[بیگانه]] است. همین امر راه را برای مخالفان گشوده است تا با استناد به نمونه‌هایی از این گونه [[تفسیرها]]، تفسیر علمی را به کلی نقد کنند. <ref>تفسیر شلتوت، ص۱۳؛ التفسیر الحدیث، ج ۲، ص۱۹۱.</ref> تفسیر {{متن قرآن|غُثَاءً أَحْوَى}}<ref>سوره اعلی، آیه ۵.</ref> به زغال سنگ و تفسیر آن به اینکه در این آیه به مراحل مختلف زمین‌شناسی اشاره شده <ref>القرآن و العلم الحدیث، ص۸۱ - ۸۴.</ref> یا [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانْفُذُوا لَا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍ}}<ref>«ای گروه پریان و آدمیان! اگر از کرانه‌های آسمان‌ها و زمین می‌توانید رخنه کنید، بکنید! جز با توانمندی، نمی‌توانید رخنه کنید» سوره الرحمن، آیه ۳۳.</ref> به دعوت برای رفتن به فضا از این موارد است. <ref> ر. ک: التفسیر العلمی للقرآن، ص۴۳۴؛ التفسیر العلمی المعاصر، ص۲۰۹ - ۲۱۷.</ref> تعمیم [[روابط]] [[حاکم]] بر یک [[نظام]]، بر نظام دیگری یا برعکس، مانند تطبیق پیوندهای شیمیایی بر پیوندهای [[عاطفی]] [[انسانی]] <ref>ر. ک: جواهر القرآن، ج ۱۷، ص۳۴ - ۳۵.</ref> و تطبیق فعالیت‌های [[بدن]] با همان تعداد [[حرفه]] در [[شهر]] <ref>جواهرالقرآن، ج ۲، ص۵۴ - ۵۵.</ref> از اشکالات دیگر این گونه [[تفسیر]] است که تا حدی به خطای [[معرفت]] شناسانه [[مفسر]] بازمی گردد.
از مهم‌ترین نقدهایی که متوجه تفسیر علمی شده است، [[نقد]] [[تفاسیر]] نادرستی است که بعضاً در این نوع [[تفسیر]] از قرآن، روی داده و موجب شده، مطالبی بر قرآن [[تحمیل]] گردد که [[آیه]] از آن [[بیگانه]] است. همین امر راه را برای مخالفان گشوده است تا با استناد به نمونه‌هایی از این گونه [[تفسیرها]]، تفسیر علمی را به کلی نقد کنند. <ref>تفسیر شلتوت، ص۱۳؛ التفسیر الحدیث، ج ۲، ص۱۹۱.</ref> تفسیر {{متن قرآن|غُثَاءً أَحْوَى}}<ref>سوره اعلی، آیه ۵.</ref> به زغال سنگ و تفسیر آن به اینکه در این آیه به مراحل مختلف زمین‌شناسی اشاره شده <ref>القرآن و العلم الحدیث، ص۸۱ - ۸۴.</ref> یا [[تفسیر آیه]] {{متن قرآن|يَا مَعْشَرَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ إِنِ اسْتَطَعْتُمْ أَنْ تَنْفُذُوا مِنْ أَقْطَارِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ فَانْفُذُوا لَا تَنْفُذُونَ إِلَّا بِسُلْطَانٍ}}<ref>«ای گروه پریان و آدمیان! اگر از کرانه‌های آسمان‌ها و زمین می‌توانید رخنه کنید، بکنید! جز با توانمندی، نمی‌توانید رخنه کنید» سوره الرحمن، آیه ۳۳.</ref> به دعوت برای رفتن به فضا از این موارد است. <ref> ر. ک: التفسیر العلمی للقرآن، ص۴۳۴؛ التفسیر العلمی المعاصر، ص۲۰۹ - ۲۱۷.</ref> تعمیم [[روابط]] [[حاکم]] بر یک [[نظام]]، بر نظام دیگری یا برعکس، مانند تطبیق پیوندهای شیمیایی بر پیوندهای [[عاطفی]] [[انسانی]] <ref>ر. ک: جواهر القرآن، ج ۱۷، ص۳۴ - ۳۵.</ref> و تطبیق فعالیت‌های [[بدن]] با همان تعداد [[حرفه]] در [[شهر]] <ref>جواهرالقرآن، ج ۲، ص۵۴ - ۵۵.</ref> از اشکالات دیگر این گونه [[تفسیر]] است که تا حدی به خطای [[معرفت]] شناسانه [[مفسر]] بازمی گردد.


[[علم]] زدگی در تفسیر به گونه‌ای که [[تفسیری]] مادی از امور غیرمادی داده شود مانند تفسیر [[نور]] در [[آیه]] {{متن قرآن|اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ}}<ref>«خداوند، نور آسمان‌ها و زمین است» سوره نور، آیه ۳۵.</ref> به نور فیزیکی <ref> جواهرالقرآن، ج ۸، ص۹۲.</ref> یا تفسیر [[ملائکه]] به نیروهای طبیعی <ref>ر. ک: تفسیر المنار، ج ۱، ص۲۶۷ -۲۶۹.</ref> از دیگر نقدهای وارد بر این [[شیوه تفسیری]] است. <ref>العلوم الطبیعة فی القرآن، ص۳۷.</ref> موافقان [[تفسیر علمی]] نیز به این گونه موارد نادرست توجه و آنها را [[نقد]] کرده‌اند. <ref> ر. ک: التفسیر العلمی للقرآن، ص۱۴۵ - ۲۷۰، ۴۱۹ - ۴۴۵؛ کیف نتعامل مع القرآن، ص۳۸۲ -۳۸۵؛ زمین و آسمان و ستارگان، ص۹، ۸۵، ۱۸۷، ۱۹۲.</ref> البته همه مواردی را که تفسیر پژوهان [[خطا]] دانسته‌اند، لزوماً خطا نیستند و این [[داوری]] در پاره ای موارد مبتنی بر پیش فرض‌های [[کلامی]] مورد [[اختلاف]] بین [[عالمان]] [[مسلمان]] است <ref> اتجاهات التفسیر فی العصر الحدیث، ص۳۱۴ - ۳۱۷.</ref> و به [[درستی]] متذکر شده‌اند که صرف وجود پاره‌ای خطاها از سوی برخی افراد نباید موجب شود تا اصل این رویکرد، نادرست دانسته شود. <ref>اتجاهات التجدید، ص۶۸۶.</ref> [[اشتباه]] در هر شیوه تفسیری و از هر مفسری ممکن است روی دهد.<ref>[[شادی نفیسی|نفیسی، شادی]]، [[تفسیر علمی (مقاله)|مقاله «تفسیر علمی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>
[[علم]] زدگی در تفسیر به گونه‌ای که [[تفسیری]] مادی از امور غیرمادی داده شود مانند تفسیر [[نور]] در [[آیه]] {{متن قرآن|اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ}}<ref>«خداوند، نور آسمان‌ها و زمین است» سوره نور، آیه ۳۵.</ref> به نور فیزیکی <ref> جواهرالقرآن، ج ۸، ص۹۲.</ref> یا تفسیر [[ملائکه]] به نیروهای طبیعی <ref>ر. ک: تفسیر المنار، ج ۱، ص۲۶۷ -۲۶۹.</ref> از دیگر نقدهای وارد بر این [[شیوه تفسیری]] است. <ref>العلوم الطبیعة فی القرآن، ص۳۷.</ref> موافقان [[تفسیر علمی]] نیز به این گونه موارد نادرست توجه و آنها را [[نقد]] کرده‌اند. <ref> ر. ک: التفسیر العلمی للقرآن، ص۱۴۵ - ۲۷۰، ۴۱۹ - ۴۴۵؛ کیف نتعامل مع القرآن، ص۳۸۲ -۳۸۵؛ زمین و آسمان و ستارگان، ص۹، ۸۵، ۱۸۷، ۱۹۲.</ref> البته همه مواردی را که تفسیر پژوهان [[خطا]] دانسته‌اند، لزوماً خطا نیستند و این [[داوری]] در پاره ای موارد مبتنی بر پیش‌فرض‌های [[کلامی]] مورد [[اختلاف]] بین [[عالمان]] [[مسلمان]] است <ref> اتجاهات التفسیر فی العصر الحدیث، ص۳۱۴ - ۳۱۷.</ref> و به [[درستی]] متذکر شده‌اند که صرف وجود پاره‌ای خطاها از سوی برخی افراد نباید موجب شود تا اصل این رویکرد، نادرست دانسته شود. <ref>اتجاهات التجدید، ص۶۸۶.</ref> [[اشتباه]] در هر شیوه تفسیری و از هر مفسری ممکن است روی دهد.<ref>[[شادی نفیسی|نفیسی، شادی]]، [[تفسیر علمی (مقاله)|مقاله «تفسیر علمی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۸ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم]]، ج۸.</ref>


== [[مقبولیت]] تفسیر علمی و قاعده‌مند ساختن آن ==
== [[مقبولیت]] تفسیر علمی و قاعده‌مند ساختن آن ==
۲۱۸٬۰۹۰

ویرایش