←شیخ طوسی
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۲۰۶: | خط ۲۰۶: | ||
از منظر ایشان، [[امام]] از همه گناهان کبیره و صغیره معصوم بوده<ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان، ج۸، ص۴۲۹-۴۳۰. نیز ر. ک: همو، المبسوط، تحقیق محمدتقی کشفی، ج۳، ص۲۷۰.</ref>. نظریه‌ای که برای نخستین بار مرحوم [[شیخ طوسی]] در [[کلام شیعه]] مطرح کرده، این است که وی [[امام]] را نه تنها پیش از [[تصدی منصب امامت]]، که از آغاز [[عمر]] تا پایان [[معصوم]] می‌داند<ref>{{عربی|الامام {{ع}} معصوم من اول عمره إلی آخره فی اقواله و افعاله و تروکه...}}؛ (محمد بن حسن طوسی، الرسائل العشر، تحقیق واعظ زاده خراسانی، ص۹۸). </ref>. افزون بر آن، مرحوم شیخ طوسی، از کسانی است که [[پیامبر]] و به تبع آن، امام را از [[گناه سهوی]] نیز معصوم دانسته است<ref>{{عربی|النبی یجب ان یکون معصوما من القبایح کلها صغیرها و کبیرها قبل النبوة و بعدها علی طریق السهو و العمد وعلی کل حال}}؛ (محمد بن حسن طوسی، تمهید الاصول، تصحیح عبدالمحسن مشکوة الدینی، ص۳۲۰-۳۲۱. نیز ر. ک: همو، الاقتصاد، تحقیق حسن سعید، ص۱۶۱؛ همو، الرسائل العشر، تحقیق واعظ زاده خراسانی، ص۱۰۶). </ref>. | از منظر ایشان، [[امام]] از همه گناهان کبیره و صغیره معصوم بوده<ref>محمد بن حسن طوسی، التبیان، ج۸، ص۴۲۹-۴۳۰. نیز ر. ک: همو، المبسوط، تحقیق محمدتقی کشفی، ج۳، ص۲۷۰.</ref>. نظریه‌ای که برای نخستین بار مرحوم [[شیخ طوسی]] در [[کلام شیعه]] مطرح کرده، این است که وی [[امام]] را نه تنها پیش از [[تصدی منصب امامت]]، که از آغاز [[عمر]] تا پایان [[معصوم]] می‌داند<ref>{{عربی|الامام {{ع}} معصوم من اول عمره إلی آخره فی اقواله و افعاله و تروکه...}}؛ (محمد بن حسن طوسی، الرسائل العشر، تحقیق واعظ زاده خراسانی، ص۹۸). </ref>. افزون بر آن، مرحوم شیخ طوسی، از کسانی است که [[پیامبر]] و به تبع آن، امام را از [[گناه سهوی]] نیز معصوم دانسته است<ref>{{عربی|النبی یجب ان یکون معصوما من القبایح کلها صغیرها و کبیرها قبل النبوة و بعدها علی طریق السهو و العمد وعلی کل حال}}؛ (محمد بن حسن طوسی، تمهید الاصول، تصحیح عبدالمحسن مشکوة الدینی، ص۳۲۰-۳۲۱. نیز ر. ک: همو، الاقتصاد، تحقیق حسن سعید، ص۱۶۱؛ همو، الرسائل العشر، تحقیق واعظ زاده خراسانی، ص۱۰۶). </ref>. | ||
شیخ طوسی به طور کلی پیامبر و به تبع آن، امام را از هر عملی که موجب [[ | شیخ طوسی به طور کلی پیامبر و به تبع آن، امام را از هر عملی که موجب [[رویگردانی]] و [[نفرت]] [[مردم]] از آنان شود، اگرچه آن عمل [[قبیح]] نباشد معصوم دانسته است<ref>{{عربی|قد لا یقع من الانبیاء والمرسلین و الائمة {{عم}} ما ینفر عن قبول اقوالهم و ان لم یکن ذلک قبیحاً}}؛ (محمد بن حسن طوسی، العدة فی اصول الفقه، تحقیق محمد جواد انصاری، ج۲، ص۵۶۶-۵۶۸؛ همان، ج۱، ص۴۸).</ref>. | ||
وی امام را از [[گناهان]] [[باطنی]] و ظاهری<ref>مرحوم شیخ درباره این دو واژه توضیح نداده است؛ ولی از برهانی که در آینده از وی نقل خواهیم کرد، می‌توان حدس زد که مقصود از گناهان ظاهری، گناهان جوارحی، و مقصود از گناهان باطنی، گناهان جوانحی، مانند حسد و نفاق باشد.</ref> معصوم می‌داند<ref>محمد بن حسن طوسی، تمهید الاصول، تصحیح عبدالمحسن مشکوة الدینی، ص۳۶۱.</ref> با این توضیح روشن می‌شود که در [[اندیشه]] مرحوم [[شیخ طوسی]]، [[امام]] به طور ضروری و وجوبی از آغاز [[عمر]] تا پایان از [[گناهان]] [[سهوی]] و عمدی [[معصوم]] است.<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[عصمت امام (کتاب)|عصمت امام]]، ص ۳۶۷.</ref> | |||
دیدگاه شیخ در باب [[قلمرو عصمت]] [[معصومان]] | |||
در اندیشه مرحوم شیخ طوسی، امام {{ع}} از اشتباه در مرحله عمل به دین اگر به ارتکاب قبیح یا همان گناه سهوی بیانجامد، معصوم است؛<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[عصمت امام (کتاب)|عصمت امام]]، ص ۳۷۱.</ref> | در اندیشه مرحوم شیخ طوسی، امام {{ع}} از اشتباه در مرحله عمل به دین اگر به ارتکاب قبیح یا همان گناه سهوی بیانجامد، معصوم است؛<ref>[[محمد حسین فاریاب|فاریاب، محمد حسین]]، [[عصمت امام (کتاب)|عصمت امام]]، ص ۳۷۱.</ref> | ||
مرحوم شیخ طوسی درباره امکان قضا شدن نماز [[پیامبر]] و امام به [[صراحت]] نظریه‌ای مطرح نکرده؛ ولی در آثار خود، ناقل روایاتی است که مضمون صریح آنها، قضا شدن نماز معصوم است، که البته آنها را رد نیز ننموده است. </ref> محمد بن حسن طوسی، تهذیب الاحکام، تحقیق سیدحسن خراسان، ج۲، ص۲۹۰، ح۹۵، ص۱۰۵۸؛ محمد بن حسن طوسی، الخلاف، ج۱، ص۳۸۶</ref>. | |||
مرحوم شیخ طوسی درباره امکان قضا شدن نماز [[پیامبر]] و امام به [[صراحت]] نظریه‌ای | |||
افزون بر آن، مرحوم شیخ، در [[تفسیر]] [[ارزشمند]] خود، التبیان فی [[تفسیر القرآن]]، نظریه‌ای را به [[شیعه امامیه]] نسبت می‌دهد که نشان از [[اعتقاد]] [[راسخ]] او به لازم نبودن [[عصمت پیامبر]] و [[امام]] از قضا شدن نماز صبح است<ref>متن کامل عبارت شیخ طوسی چنین است: {{عربی|انا نقول انما لا یجوز علیهم السهو و النسیان فیما یؤدونه عن الله، فأما غیر ذلک فانه یجوز أن ینسوه أو یسهو عنه مما لم یؤد ذلک إلی الاخلال بکمال العقل، و کیف لا یجوز علیهم ذلک و هم ینامون و یمرضون و یغشی علیهم، و النوم سهو و ینسون کثیرا من متصرفاتهم أیضاً و ما جری لهم فیما مضی من الزمان، و الذی ظنه فاسد}}؛ (محمد بن حسن طوسی، التبیان، ج۴، ص۱۶۵-۱۶۶).</ref>. | افزون بر آن، مرحوم شیخ، در [[تفسیر]] [[ارزشمند]] خود، التبیان فی [[تفسیر القرآن]]، نظریه‌ای را به [[شیعه امامیه]] نسبت می‌دهد که نشان از [[اعتقاد]] [[راسخ]] او به لازم نبودن [[عصمت پیامبر]] و [[امام]] از قضا شدن نماز صبح است<ref>متن کامل عبارت شیخ طوسی چنین است: {{عربی|انا نقول انما لا یجوز علیهم السهو و النسیان فیما یؤدونه عن الله، فأما غیر ذلک فانه یجوز أن ینسوه أو یسهو عنه مما لم یؤد ذلک إلی الاخلال بکمال العقل، و کیف لا یجوز علیهم ذلک و هم ینامون و یمرضون و یغشی علیهم، و النوم سهو و ینسون کثیرا من متصرفاتهم أیضاً و ما جری لهم فیما مضی من الزمان، و الذی ظنه فاسد}}؛ (محمد بن حسن طوسی، التبیان، ج۴، ص۱۶۵-۱۶۶).</ref>. | ||
مرحوم [[شیخ طوسی]]، [[روایت]] مربوط به اشتباه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در رکعات نماز را چندین بار با مضمون‌های مختلف نقل کرده است؛ به گونه‌ای که شاید نتوان شمار این [[روایات]] را در آثار هیچ یک از [[متکلمان]] پنج قرن نخست به این اندازه یافت.<ref>ر.ک: محمد بن حسن شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، تحقیق سید حسن خرسان، ج۲، ح۲۶، ص۳۴۶؛ همو، الاستبصار، ج۱، ح۱۶، ص۳۶۹ و ح۴، ص۳۷۰؛ محمد بن حسن شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، تحقیق سید حسن خرسان، ج۲، ح۴-۵، ص۳۷۰-۳۷۱ و ح۴۹، ص۳۵۲</ref> با این حال شگفت آنکه او در آثار [[کلامی]] خود، درباره سهو النبی و الامام، نظریه‌ای مطرح نمی‌کند و در کتاب‌های فقهی خود سهوالنبی {{صل}} را بر اساس [[دلایل]] قاطع و محکم، غیر قابل قبول می‌شمارد؛ ولی در کتاب [[تفسیری]] خود عبارتی را مطرح می‌کند که نشان [[اعتقاد]] به لازم نبودن [[عصمت پیامبران]] از سهو و اشتباه در نماز است: {{عربی|انا نقول انما لا یجوز علیهم السهو و النسیان فیما یؤدونه عن الله، فأما غیر ذلک فانه یجوز أن ینسوه أو یسهو عنه مما لم یؤد ذلک إلی الاخلال بکمال العقل}}<ref>محمد بن حسن شیخ طوسی، التبیان، ج۴، ص۱۶۴-۱۶۵.</ref>. | |||
مرحوم [[شیخ طوسی]]، [[روایت]] مربوط به اشتباه [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در رکعات نماز را چندین بار با مضمون‌های مختلف نقل کرده است؛ به گونه‌ای که شاید نتوان شمار این [[روایات]] را در آثار هیچ یک از [[متکلمان]] پنج قرن نخست به این اندازه یافت.<ref>ر.ک: محمد بن حسن شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، تحقیق سید حسن خرسان، ج۲، ح۲۶، ص۳۴۶؛ همو، الاستبصار، ج۱، ح۱۶، ص۳۶۹ و ح۴، | |||
شگفت آنکه | |||
درباره اینکه [[امام]] {{ع}} از [[اشتباه]] و فراموشی در امور عادی [[زندگی]] [[معصوم]] است یا نه، دو دسته عبارت به ظاهر [[متعارض]] از ایشان به چشم می‌خورد<ref>{{عربی|نبینا محمد {{صل}} معصوم - من اول عمره إلی آخره، فی اقواله و افعاله و تروکه و تقریراته - عن الخطأ والسهو والنسیان}}؛ محمد بن حسن شیخ طوسی، الرسائل العشر، تحقیق واعظ زاده خراسانی، ص۹۷. نیز ر. ک: همو، التبیان، ج۳، ص۲۵۳؛ محمد بن حسن شیخ طوسی، تمهید الاصول، تصحیح عبدالحسین مشکوة الدینی، ص۳۶۶. نیز ر. ک: همو، تلخیص الشافی، ج۱، ص۲۵۲؛ محمد بن حسن شیخ طوسی، التبیان، ج۴، ص۱۶۵-۱۶۱. نیز ر. ک: همان، ج۷، ص۶۸</ref>. | درباره اینکه [[امام]] {{ع}} از [[اشتباه]] و فراموشی در امور عادی [[زندگی]] [[معصوم]] است یا نه، دو دسته عبارت به ظاهر [[متعارض]] از ایشان به چشم می‌خورد<ref>{{عربی|نبینا محمد {{صل}} معصوم - من اول عمره إلی آخره، فی اقواله و افعاله و تروکه و تقریراته - عن الخطأ والسهو والنسیان}}؛ محمد بن حسن شیخ طوسی، الرسائل العشر، تحقیق واعظ زاده خراسانی، ص۹۷. نیز ر. ک: همو، التبیان، ج۳، ص۲۵۳؛ محمد بن حسن شیخ طوسی، تمهید الاصول، تصحیح عبدالحسین مشکوة الدینی، ص۳۶۶. نیز ر. ک: همو، تلخیص الشافی، ج۱، ص۲۵۲؛ محمد بن حسن شیخ طوسی، التبیان، ج۴، ص۱۶۵-۱۶۱. نیز ر. ک: همان، ج۷، ص۶۸</ref>. | ||