آیا امام عسکری از ولادت امام مهدی خبر داده است؟ (پرسش) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۰:۵۸
، ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲وظیفهٔ شمارهٔ ۳، بخش دوم
جز (جایگزینی متن - '== منبعشناسی جامع مهدویت ==↵{{منبع جامع}}↵* کتابشناسی مهدویت؛↵* مقالهشناسی مهدویت؛↵* پایاننامهشناسی مهدویت.↵{{پایان منبع جامع}}↵' به '') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات پرسش | {{جعبه اطلاعات پرسش | ||
| موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]] | | موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]] | ||
| تصویر = 7626626268.jpg | | تصویر = 7626626268.jpg | ||
| نمایه وابسته = | | نمایه وابسته = | ||
| مدخل اصلی = [[مهدویت]] | | مدخل اصلی = [[مهدویت]] | ||
| موضوعات وابسته = | | موضوعات وابسته = | ||
| پاسخدهندگان = ۳ پاسخ | | پاسخدهندگان = ۳ پاسخ | ||
}} | }} | ||
'''آیا [[امام عسکری]]{{ع}} از ولادت [[امام مهدی]]{{ع}} خبر داده است؟''' یکی از پرسشهای مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخها و دیدگاههای متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسشهای وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند. | '''آیا [[امام عسکری]] {{ع}} از ولادت [[امام مهدی]] {{ع}} خبر داده است؟''' یکی از پرسشهای مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخها و دیدگاههای متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسشهای وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند. | ||
== پاسخ نخست == | == پاسخ نخست == | ||
خط ۱۶: | خط ۱۳: | ||
حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[سید نذیر حسنی]]'''، در کتاب ''«[[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]»'' در اینباره گفته است: | حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[سید نذیر حسنی]]'''، در کتاب ''«[[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]»'' در اینباره گفته است: | ||
«[[امام حسن عسکری]] {{ع}} با [[آگاهی]] و [[درایت]] و تجربههای خود توانست حصارها و دیوارهایی که [[دشمنان]] ایشان برای پیچیده و بغرنج کردن شرایط برای ولادت [[امام مهدی|امام دوازدهم]]{{ع}} به وجود آورده بودند، درهم شکند. آنها با این محدودیتها میخواستند عرصه را بر [[امام حسن عسکری]] {{ع}} و نوزادی که باید متولد شود، تنگ کنند. [[امام]]{{ع}} با وجود این همه محدودیتها و مشکلات، [[شیعیان]] و [[خواص]] و [[یاران]] نزدیک خود را از تولد آن نوزاد [[موعود]] [[آگاه]] ساخت و اینگونه، این امر برای نسلهای آینده به اثبات رسید و جای هیچگونه [[شک]] و تردیدی در مورد تولد ایشان باقی نماند. [[ثقة الاسلام کلینی]] به [[نقل]] از [[محمد بن یحیی]]<ref>نجاشی میگوید: (ثقه- مورد اعتماد بودن، دقیقا مانند کثیر الحدیث بودن است) نک، رجال النجاشی، ص ۳۵۳، شماره ۹۴۶.</ref> از [[احمد بن اسحاق]] که در سلسله [[سند]] رازی و [[اشعری]]<ref>معجم رجال الحدیث، ج ۲، ص ۴۳.</ref> مشترک است و نام او وجود دارد و هردو آنها ثقه و مورد اعتماد و مورد اطمینانند<ref>رجال النجاشی، ص ۹۱، رقم، ۲۲۵، رجال الطوسی، ص ۳۸۳، رقم ۵۶۴۳.</ref>، از [[ابی هاشم جعفری]] (ثقه)<ref> رجال الطوسی، ص ۳۷۵، رقم ۵۵۵۳.</ref> [[نقل]] کرده است: به ابی [[محمد]] عرض کردم هیبت و [[عظمت]] شما باعث میشود من نتوانم از شما سؤال کنم، آیا اجازه میفرمایید از شما سؤال کنم. فرمود: سؤال کن. عرض کردم: سرور من! آیا شما پسری دارید؟ فرمود: آری. | «[[امام حسن عسکری]] {{ع}} با [[آگاهی]] و [[درایت]] و تجربههای خود توانست حصارها و دیوارهایی که [[دشمنان]] ایشان برای پیچیده و بغرنج کردن شرایط برای ولادت [[امام مهدی|امام دوازدهم]] {{ع}} به وجود آورده بودند، درهم شکند. آنها با این محدودیتها میخواستند عرصه را بر [[امام حسن عسکری]] {{ع}} و نوزادی که باید متولد شود، تنگ کنند. [[امام]] {{ع}} با وجود این همه محدودیتها و مشکلات، [[شیعیان]] و [[خواص]] و [[یاران]] نزدیک خود را از تولد آن نوزاد [[موعود]] [[آگاه]] ساخت و اینگونه، این امر برای نسلهای آینده به اثبات رسید و جای هیچگونه [[شک]] و تردیدی در مورد تولد ایشان باقی نماند. [[ثقة الاسلام کلینی]] به [[نقل]] از [[محمد بن یحیی]]<ref>نجاشی میگوید: (ثقه- مورد اعتماد بودن، دقیقا مانند کثیر الحدیث بودن است) نک، رجال النجاشی، ص ۳۵۳، شماره ۹۴۶.</ref> از [[احمد بن اسحاق]] که در سلسله [[سند]] رازی و [[اشعری]]<ref>معجم رجال الحدیث، ج ۲، ص ۴۳.</ref> مشترک است و نام او وجود دارد و هردو آنها ثقه و مورد اعتماد و مورد اطمینانند<ref>رجال النجاشی، ص ۹۱، رقم، ۲۲۵، رجال الطوسی، ص ۳۸۳، رقم ۵۶۴۳.</ref>، از [[ابی هاشم جعفری]] (ثقه)<ref> رجال الطوسی، ص ۳۷۵، رقم ۵۵۵۳.</ref> [[نقل]] کرده است: به ابی [[محمد]] عرض کردم هیبت و [[عظمت]] شما باعث میشود من نتوانم از شما سؤال کنم، آیا اجازه میفرمایید از شما سؤال کنم. فرمود: سؤال کن. عرض کردم: سرور من! آیا شما پسری دارید؟ فرمود: آری. | ||
[[ثقة الاسلام]] [[کلینی]] به [[نقل]] از [[علی بن محمد]]<ref>معجم رجال الحدیث، ج ۱۲، ص ۱۲۷، رقم ۸۳۸۴.</ref> (ثقه) از [[محمد بن علی بن بلال]] (ثقه)<ref>رجال الطوسی، ص ۴۰۱.</ref> میگوید: دو سال پیش از [[رحلت]] [[ابو محمد]]، همراه با ایشان در جایی بودم و ایشان، [[جانشین]] پس از خود را به من معرفی کرد. سه روز پیش از رحلتشان هم با ایشان بودم و ایشان [[جانشین]] پس از خود را به من شناساند<ref>الکافی، ج ۱، ص ۳۸۹، ح ۱.</ref>. | [[ثقة الاسلام]] [[کلینی]] به [[نقل]] از [[علی بن محمد]]<ref>معجم رجال الحدیث، ج ۱۲، ص ۱۲۷، رقم ۸۳۸۴.</ref> (ثقه) از [[محمد بن علی بن بلال]] (ثقه)<ref>رجال الطوسی، ص ۴۰۱.</ref> میگوید: دو سال پیش از [[رحلت]] [[ابو محمد]]، همراه با ایشان در جایی بودم و ایشان، [[جانشین]] پس از خود را به من معرفی کرد. سه روز پیش از رحلتشان هم با ایشان بودم و ایشان [[جانشین]] پس از خود را به من شناساند<ref>الکافی، ج ۱، ص ۳۸۹، ح ۱.</ref>. | ||
[[محمد بن عبد الجبار]] میگوید: به سرورم [[امام عسکری|حسن بن علی]] {{ع}} عرض کردم: قربانت گردم ای [[فرزند]] [[رسول خدا]]، [[دوست]] دارم بدانم پس از شما چه کسی [[امام]] و [[حجت خداوند]] بر بندگانش خواهد بود؟ [[امام]]{{ع}} فرمود: [[امام]] و [[حجت]] پس از من فرزندم است که به نام [[رسول الله]] {{صل}} نامگذاری شده است. (همنام [[رسول الله]] است)<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۳۷.</ref>. در خبری طولانی که [[شیخ طوسی]] آنرا از گروهی از [[شیعیان]] از جمله: [[علی بن بلال]]، [[احمد بن هلال]]، [[محمد بن معاویه بن حکیم]] و [[حسن بن ایوب بن نوح]] [[نقل]] کرده، آمده است که آنها همگی گفتهاند: با [[محمد]] الحسن بن [[علی]] {{ع}} [[دیدار]] کردیم تا از ایشان در مورد [[حجت]] پس از ایشان سؤال کنیم، در آن مجلس چهل نفر حضور داشتند، [[عثمان بن سعید بن عمرو العمری]] برخاست و گفت: ای [[فرزند]] [[رسول خدا]] میخواهم در مورد مسئلهای از شما سؤال کنم که شما در آن، از من آگاهتر و داناترید، [[امام]] {{ع}} به او فرمود: [[عثمان]]، بنشین پس از آن [[عثمان]] با [[خشم]] برخاست که از مجلس خارج شود، [[امام]] فرمود: هیچکس نباید از مجلس بیرون برود. به همین علت کسی از ما از مجلس بیرون نرفت. اندکی بعد، [[امام]] [[عثمان]] را صدا زد او به پا خاست و [[امام]] {{ع}} فرمود: میخواهید پاسخ سؤالی که به خاطر دانستن آن به اینجا آمدهاید، به شما بگویم؟ | [[محمد بن عبد الجبار]] میگوید: به سرورم [[امام عسکری|حسن بن علی]] {{ع}} عرض کردم: قربانت گردم ای [[فرزند]] [[رسول خدا]]، [[دوست]] دارم بدانم پس از شما چه کسی [[امام]] و [[حجت خداوند]] بر بندگانش خواهد بود؟ [[امام]] {{ع}} فرمود: [[امام]] و [[حجت]] پس از من فرزندم است که به نام [[رسول الله]] {{صل}} نامگذاری شده است. (همنام [[رسول الله]] است)<ref>اثبات الهداة، ج ۷، ص ۱۳۷.</ref>. در خبری طولانی که [[شیخ طوسی]] آنرا از گروهی از [[شیعیان]] از جمله: [[علی بن بلال]]، [[احمد بن هلال]]، [[محمد بن معاویه بن حکیم]] و [[حسن بن ایوب بن نوح]] [[نقل]] کرده، آمده است که آنها همگی گفتهاند: با [[محمد]] الحسن بن [[علی]] {{ع}} [[دیدار]] کردیم تا از ایشان در مورد [[حجت]] پس از ایشان سؤال کنیم، در آن مجلس چهل نفر حضور داشتند، [[عثمان بن سعید بن عمرو العمری]] برخاست و گفت: ای [[فرزند]] [[رسول خدا]] میخواهم در مورد مسئلهای از شما سؤال کنم که شما در آن، از من آگاهتر و داناترید، [[امام]] {{ع}} به او فرمود: [[عثمان]]، بنشین پس از آن [[عثمان]] با [[خشم]] برخاست که از مجلس خارج شود، [[امام]] فرمود: هیچکس نباید از مجلس بیرون برود. به همین علت کسی از ما از مجلس بیرون نرفت. اندکی بعد، [[امام]] [[عثمان]] را صدا زد او به پا خاست و [[امام]] {{ع}} فرمود: میخواهید پاسخ سؤالی که به خاطر دانستن آن به اینجا آمدهاید، به شما بگویم؟ | ||
حاضران گفتند: آری ای [[فرزند]] [[رسول خدا]]، [[امام]]{{ع}} فرمود: شما آمدهاید سؤال کنید [[حجت]] پس از من کیست؟ حاضران گفتند: آری. ناگاه چشم آنها به پسری افتاد که مانند تکه ماه (زیبا) بود و بسیار به [[امام]]{{ع}} شباهت داشت. پس از آن، [[امام]]{{ع}} فرمود: این [[امام]] شما پس از من است و این [[خلیفه]] و [[جانشین]] من بر شماست<ref>الغیبة، ص ۲۱۷.</ref>. | حاضران گفتند: آری ای [[فرزند]] [[رسول خدا]]، [[امام]] {{ع}} فرمود: شما آمدهاید سؤال کنید [[حجت]] پس از من کیست؟ حاضران گفتند: آری. ناگاه چشم آنها به پسری افتاد که مانند تکه ماه (زیبا) بود و بسیار به [[امام]] {{ع}} شباهت داشت. پس از آن، [[امام]] {{ع}} فرمود: این [[امام]] شما پس از من است و این [[خلیفه]] و [[جانشین]] من بر شماست<ref>الغیبة، ص ۲۱۷.</ref>. | ||
علاوه بر این، [[احادیث]] زیاد دیگری وجود دارد که در آنها [[امام حسن عسکری]] {{ع}} بر وجود فرزندش تأکید کرده یا به آن اشاره کرده است تا اینگونه ولادت و وجود ایشان به [[مردم]] و [[جامعه]] اثبات شود. در این [[احادیث]]، نوعی مراقبت و احتیاط و هوشیاری در مقابله با [[حاکمان]] به چشم میخورد که آنها خود مراقب [[امام عسکری]] {{ع}} و [[منتظر]] و مترصد تولد [[فرزند]] ایشان [[حضرت مهدی]] {{ع}} بودند و [[امام]] این نکته را با [[کلام]] خود بیان فرمودهاند: آنها میپندارند با کشتن من میتوانند مرا مقطوع النسل کنند ([[خاندان]] [[پیامبر]] را مقطوع النسل کنند) و کسی از آنها بر جای نماند<ref>الخزاز القمی، کفایة الاثر، ص ۲۰۳.</ref>»<ref>[[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۱۰۷.</ref>. | علاوه بر این، [[احادیث]] زیاد دیگری وجود دارد که در آنها [[امام حسن عسکری]] {{ع}} بر وجود فرزندش تأکید کرده یا به آن اشاره کرده است تا اینگونه ولادت و وجود ایشان به [[مردم]] و [[جامعه]] اثبات شود. در این [[احادیث]]، نوعی مراقبت و احتیاط و هوشیاری در مقابله با [[حاکمان]] به چشم میخورد که آنها خود مراقب [[امام عسکری]] {{ع}} و [[منتظر]] و مترصد تولد [[فرزند]] ایشان [[حضرت مهدی]] {{ع}} بودند و [[امام]] این نکته را با [[کلام]] خود بیان فرمودهاند: آنها میپندارند با کشتن من میتوانند مرا مقطوع النسل کنند ([[خاندان]] [[پیامبر]] را مقطوع النسل کنند) و کسی از آنها بر جای نماند<ref>الخزاز القمی، کفایة الاثر، ص ۲۰۳.</ref>»<ref>[[سید نذیر حسنی|حسنی، سید نذیر]]، [[مصلح کل ۱ (کتاب)|مصلح کل]]، ص۱۰۷.</ref>. | ||
خط ۴۵: | خط ۴۲: | ||
«آری، در [[روایات]] زیادی به این موضوع اشاره شده است: | «آری، در [[روایات]] زیادی به این موضوع اشاره شده است: | ||
[[موسی بن جعفر بن وهب بغدادی]] میگوید: از [[امام عسکری]] {{ع}} شنیدم که میفرمود: گویا شما را میبینم که بعد از من در [[جانشین]] من [[اختلاف]] خواهید نمود. [[آگاه]] باشید! همانا کسی که اقرار به [[امامان]] بعد از [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] کند ولی منکر فرزندم باشد، همانند کسی است که اقرار به جمیع [[انبیا]] و [[رسولان]] داشته باشد ولی [[نبوت]] [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} را [[انکار]] کند...<ref>{{عربی|كَأَنِّي بِكُمْ وَ قَدِ اخْتَلَفْتُمْ بَعْدِي فِي الْخَلَفِ مِنِّي أَمَا إِنَّ الْمُقِرَّ بِالْأَئِمَّةِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ الْمُنْكِرَ لِوَلَدِي كَمَنْ أَقَرَّ بِجَمِيعِ أَنْبِيَاءِ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ ثُمَّ أَنْكَرَ نُبُوَّةَ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ }}؛ بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۱۶۰، ح ۶</ref> | [[موسی بن جعفر بن وهب بغدادی]] میگوید: از [[امام عسکری]] {{ع}} شنیدم که میفرمود: گویا شما را میبینم که بعد از من در [[جانشین]] من [[اختلاف]] خواهید نمود. [[آگاه]] باشید! همانا کسی که اقرار به [[امامان]] بعد از [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] کند ولی منکر فرزندم باشد، همانند کسی است که اقرار به جمیع [[انبیا]] و [[رسولان]] داشته باشد ولی [[نبوت]] [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} را [[انکار]] کند...<ref>{{عربی|كَأَنِّي بِكُمْ وَ قَدِ اخْتَلَفْتُمْ بَعْدِي فِي الْخَلَفِ مِنِّي أَمَا إِنَّ الْمُقِرَّ بِالْأَئِمَّةِ بَعْدَ رَسُولِ اللَّهِ الْمُنْكِرَ لِوَلَدِي كَمَنْ أَقَرَّ بِجَمِيعِ أَنْبِيَاءِ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ ثُمَّ أَنْكَرَ نُبُوَّةَ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ }}؛ بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۱۶۰، ح ۶</ref> | ||
[[عثمان بن سعید عمری]] میگوید: از [[امام عسکری]] {{ع}} سؤال شد در حالی که من نزد او بودم درباره روایتی که از آباء او [[نقل]] شده که [[زمین]] خالی از [[حجت]] [[خدا]] بر خلقش تا [[روز قیامت]] نخواهد بود. و همانا کسی که بمیرد و [[امام مهدی|امام زمان]] خود را نشناخته باشد به [[مرگ]] جاهلیّت از [[دنیا]] رفته است؟ [[حضرت]] فرمود: این [[حق]] است، همان گونه که روز [[حق]] است. به [[حضرت]] عرض شد: ای [[فرزند]] [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]! [[حجت]] و [[امام]] بعد از شما کیست؟ فرمود: فرزندم [[محمد]] [[امام]] و [[حجّت]] بعد از من است. هرکس بمیرد در حالی که او را نشناخته باشد به [[مرگ]] جاهلیّت از [[دنیا]] رفته است...<ref>{{عربی| إِنَّ هَذَا حَقٌّ كَمَا أَنَّ النَّهَارَ حَقٌّ فَقِيلَ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَنِ الْحُجَّةُ وَ الْإِمَامُ بَعْدَكَ فَقَالَ ابْنِي مُحَمَّدٌ وَ هُوَ الْإِمَامُ وَ الْحُجَّةُ بَعْدِي مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْهُ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة}}؛ بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۱۶۰، ح ۷.</ref> | [[عثمان بن سعید عمری]] میگوید: از [[امام عسکری]] {{ع}} سؤال شد در حالی که من نزد او بودم درباره روایتی که از آباء او [[نقل]] شده که [[زمین]] خالی از [[حجت]] [[خدا]] بر خلقش تا [[روز قیامت]] نخواهد بود. و همانا کسی که بمیرد و [[امام مهدی|امام زمان]] خود را نشناخته باشد به [[مرگ]] جاهلیّت از [[دنیا]] رفته است؟ [[حضرت]] فرمود: این [[حق]] است، همان گونه که روز [[حق]] است. به [[حضرت]] عرض شد: ای [[فرزند]] [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]! [[حجت]] و [[امام]] بعد از شما کیست؟ فرمود: فرزندم [[محمد]] [[امام]] و [[حجّت]] بعد از من است. هرکس بمیرد در حالی که او را نشناخته باشد به [[مرگ]] جاهلیّت از [[دنیا]] رفته است...<ref>{{عربی| إِنَّ هَذَا حَقٌّ كَمَا أَنَّ النَّهَارَ حَقٌّ فَقِيلَ لَهُ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَنِ الْحُجَّةُ وَ الْإِمَامُ بَعْدَكَ فَقَالَ ابْنِي مُحَمَّدٌ وَ هُوَ الْإِمَامُ وَ الْحُجَّةُ بَعْدِي مَنْ مَاتَ وَ لَمْ يَعْرِفْهُ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة}}؛ بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۱۶۰، ح ۷.</ref> | ||
[[احمد بن اسحاق]] میگوید: از [[امام عسکری|امام حسن عسکری]] {{ع}} شنیدم که میفرمود: [[ستایش]] مخصوص خداوندی است که مرا از [[دنیا]] خارج نکرد تا اینکه [[جانشین]] بعد از مرا به من نشان داد. او شبیهترین [[مردم]] به [[پیامبر خاتم|رسول خدا]]{{صل}} از حیث [[خلقت]] و [[اخلاق]] است...<ref>{{عربی|الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يُخْرِجْنِي مِنَ الدُّنْيَا حَتَّى أَرَانِيَ الْخَلَفَ مِنْ بَعْدِي ما أَشْبَهَ النَّاسِ بِرَسُولِ اللَّهِ ص خَلْقاً وَ خُلُقا}}؛ کمال الدین، ص ۴۰۸، ح ۷؛ بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۱۶۱، ح ۹</ref>»<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۱۹۵.</ref>. | [[احمد بن اسحاق]] میگوید: از [[امام عسکری|امام حسن عسکری]] {{ع}} شنیدم که میفرمود: [[ستایش]] مخصوص خداوندی است که مرا از [[دنیا]] خارج نکرد تا اینکه [[جانشین]] بعد از مرا به من نشان داد. او شبیهترین [[مردم]] به [[پیامبر خاتم|رسول خدا]] {{صل}} از حیث [[خلقت]] و [[اخلاق]] است...<ref>{{عربی|الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي لَمْ يُخْرِجْنِي مِنَ الدُّنْيَا حَتَّى أَرَانِيَ الْخَلَفَ مِنْ بَعْدِي ما أَشْبَهَ النَّاسِ بِرَسُولِ اللَّهِ ص خَلْقاً وَ خُلُقا}}؛ کمال الدین، ص ۴۰۸، ح ۷؛ بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۱۶۱، ح ۹</ref>»<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص ۱۹۵.</ref>. | ||
}} | }} | ||
== پانویس == | == پانویس == |