صیحه آسمانی که از نشانه‌های حتمی ظهور است چیست؟ (پرسش): تفاوت میان نسخه‌ها

از مطالعه [[احادیث]] و مراجعه به کتب لغت استفاده می‌شود که سه واژه ندا، [[صیحه]] و صوت، مترادف‌اند یا دست کم در این موضوع، در یک معنا به [[کار]] رفته‌اند. [[ابن منظور]]، ندا را به صوت، و صوت را به ندا معنا کرده است <ref>لسان العرب، ج ۱۵، ص ۳۱۵ و ج ۲، ص ۵۷.</ref>. همچنین مصدر [[صیحه]] ([[صیاح]]) را "صوت"، و [[صیحه]] را "[[عذاب]]" معنا کرده است<ref>همان، ج ۲، ص ۵۲۱.</ref>.

علامت دیگر ذکر شده، "فزعه" است که به معنای [[ترس]] و وحشت آمده است. آیا فزعه، علامت دیگری غیر از ندا و [[صیحه]] است و یا همان علامت است؟ معنای لغوی فزعه با [[صیحه]]، متفاوت است؛ ولی می‌تواند لازم آن معنا باشد؛ یعنی مراد از فزغه، [[ترس]] و وحشتی است که به سبب [[صیحه]] آسمانی پدید می‌آید، اگر چه [[دلیل]] متقنی بر یکی بودن این دو علامت وجود ندارد. آنچه باعث تصور ترادف آنها می‌شود، برداشت نادرست از [[صیحه]] است که به نظر می‌رسد منشأ این اشتباه، شباهتی است که از [[احادیث]] درباره [[صیحه]] و فزعه استفاده می‌شود. برای [[مثال]]، در برخی نقل‌ها می‌خوانیم که: صدا در ماه [[رمضان]] خواهد بود<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۲۶۲ و ۲۶۷ و ۳۰۱.</ref>. از سویی، فزعه هم در ماه [[رمضان]] ذکر شده است<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۲۶۰ و ۲۶۲ باب ۱۴، ح ۸ و ۱۱.</ref>. از این رو، [[صیحه]] و فزعه را یکی تصور کرده‌اند <ref>[[سید محمد صدر|صدر، سید محمد]]، [[تاریخ الغیبة الکبری (کتاب)|تاریخ الغیبة الکبری]]، ص ۵۹۷، [[اسماعیل اسماعیلی|اسماعیلی، اسماعیل]]، [[بررسی نشانه‌های ظهور (مقاله)|بررسی نشانه‌های ظهور]]، [[چشم به راه مهدی (کتاب)|چشم به راه مهدی]]، ص ۲۸۴.</ref>. به‌ویژه که در [[حدیث]]، ماده فزع با [[صیحه]]، جمع شده است<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۲۶۷ باب ۱۴، ح ۱۷ (به نقل از آن در بحار الأنوار، ج ۵۲، ص ۲۳۴).</ref>؛ ولی به نظر می‌رسد چنین نیست و فزعه، علامتی غیر از [[صیحه]] و ندا است. گذشته از تفاوت معنای آنها با یکدیگر، [[احادیث]]، فزعه را در ماه [[رمضان]] می‌دانند، این که ندا یا [[صیحه]] در ماه [[رمضان]] باشد، قطعی نیست و همه [[اخبار]]، این مطلب را نمی‌گویند. [[دلیل]] دیگر آن که‌ در یک [[حدیث]]، ندا و فزعه به عنوان دو علامت در کنار هم ذکر شده است<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۲۸۰ باب ۱۴، ح ۴۵- ۴۷، الغیبة، طوسی، ص ۴۴۴، کمال الدین، ص ۶۸۴.</ref> که نشان می‌دهد ندا با فزعه، تفاوت دارد. ندایی که هنگام [[ظهور]] به گوش می‌رسد از دو [[ناحیه]] است: اول از [[جبرئیل]] که [[مردم]] را به [[مهدی]] {{ع}} می‌خواند و دوم از [[شیطان]] که در [[مردم]] [[تردید]] ایجاد می‌کند. برخی از این [[احادیث]] می‌گویند که ندای [[جبرئیل]] از آسمان و ندای [[ابلیس]] از سوی [[زمین]] بلند می‌شود<ref>ر.ک: ص ۲۰۷، ح ۱۲۶۸.</ref>. از [[امام صادق]] {{ع}} پرسیده شد: چگونه [[مردم]] با دیدن عجایبی مانند [[خسف بیدا]] و [[ندای آسمانی]] باز هم با [[قائم]] [[مبارزه]] می‌کنند؟ [[امام]] فرمود: "چون [[شیطان]]، آنان را رها نمی‌کند و او هم ندایی دارد"<ref>کمال الدین، ص ۶۷۹ (باب علائم، روایت هشتم).</ref>. این سخن [[امام،]] [[دلیل]] خوبی بر وجود دو فریاد از سوی دو [[قطب]] مخالف الهی و شیطانی است. در [[احادیث]] دیگری از [[امام]] پرسیده‌اند که: [[مردم]] می‌گویند دو ندا چگونه تشخیص داده می‌شود؟ که این پرسش نیز نشانگر ذهنیت [[عامه]] [[مردم]] درباره تعدد نداست؛ اما حال باید [[دید]] که این [[دعوت]] چیست؟ و مضمون دو ندا چه خواهد بود؟ از [[احادیث]] بسیاری استفاده می‌شود که ندای [[جبرئیل]] به منظور معرفی [[مهدی]] {{ع}} به [[مردم]] [[جهان]] است. مضمون برخی از [[احادیث]] این گونه است: منادی از آسمان، نام [[قائم]] {{ع}} را می‌گوید و اهل شرق و غرب آن را می‌شنوند ... [[جبرئیل]] نام [[صاحب]] الأمر و نام پدرش را می‌گوید<ref>الغیبة، نعمانی، ص ۲۷۳ باب ۴، ح ۲۹.</ref>. در جای دیگری از [[امام]] پرسیده شد: [[ندای آسمانی]] چیست؟ فرمود: "ندا کننده‌ای است که به نام و نسب [[قائم]] ندا می‌دهد"<ref>الغیبة، نعمانی، باب ۱۴، ح ۶۴.</ref>. اما [[روایات]] دیگری هست که مضمون [[ندای آسمانی]] را [[حقانیت]] [[ولایت]] [[امام علی|امیر مؤمنان علی]] {{ع}} می‌داند و این که [[شیطان]] خواهد گفت: [[حق]] با [[عثمان]] یا مردی از [[بنی امیه]] است<ref>الغیبة، نعمانی، باب ۱۴، ح ۱۵ و باب ۴، ح ۲۹، کمال الدین، ص ۶۷۸ باب علائم، ح ۴.</ref>. یا [[شیطان]] می‌گوید: فلانی مظلوم کشته شده است<ref>الإرشاد، ج ۲، ص ۳۷۱؛ الغیبة، طوسی، ص ۴۳۵.</ref>.

درباره محتوا ندا، در [[حدیث]] [[امام رضا]] {{ع}} آمده است: [[منادی آسمانی]] در فراخوان [[مردم]] به سوی او، چنان ندایی می‌دهد که همه زمینیان، آن را می‌شنوند. می‌گوید: "هان! [[حجت خدا]] نزد [[خانه خدا]] [[ظهور]] کرده است. پس، از او [[پیروی]] کنید، که [[حق]] با او و در اوست، و آن، همان سخن [[خدای جل جلاله]] است: "اگر بخواهیم، نشانه‌ای از آسمان فرود می‌آوریم که در برابرش گردن [[خم]] کنند"<ref>کمال الدین، ص ۳۷۱، ح ۵.</ref>

درباره بازتاب [[ندای آسمانی]]، [[امام علی]] {{ع}} می‌فرماید: هنگامی که [[منادی آسمانی]] ندا دهد: "[[حق]] در [[آل محمد|خاندان محمد]] است"، زمانی است که نام [[امام مهدی|مهدی]] بر سر زبان [[مردم]] می‌افتد و مشتاقش می‌شوند و به چیز دیگری نمی‌اندیشند<ref>کنزالعمال، ج ۱۴، ص ۵۸۸، ح ۳۹۶۶۵.</ref><ref>ر.ک: [[محمد محمدی ری‌شهری|محمدی ری‌شهری، محمد]]، [[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی]]، ج ۷، ص ۱۷۵–۲۰۱.</ref>»<ref>[[محمد باقری‌زاده اشعری|باقری‌زاده اشعری، محمد]]، [[از امام مهدی بیشتر بدانیم (کتاب)|از امام مهدی بیشتر بدانیم]]، ص۸۱، ۸۲.</ref>.