برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[اسباط بن محمد در تراجم و رجال]]| پرسش مرتبط = }}
| | #تغییر_مسیر [[اسباط بن محمد قرشی]] |
| == آشنایی اجمالی ==
| |
| اسباط بن محمد<ref>ر.ک: أ. منابع [[شیعی]]: [[رجال]] الطوسی، ص۱۶۶، ش۱۹۱۶؛ منهج المقال، ج۲، ص۲۵۴، ش۴۳۲؛ [[نقد الرجال]]، ج۱، ص۱۸۸، ش۴۰۲؛ [[مجمع الرجال]]، ج۱، ص۱۸۳؛ [[جامع الرواه]]، ج۱، ص۷۹؛ طرائف المقال، ج۱، ص۴۰۲، ش۳۲۰۴؛ [[تنقیح المقال]]، ج۸، ص۴۳۶، ش۱۸۵۴؛ أعیان الشیعه، ج۳، ص۲۵۷؛ مستدرکات [[علم رجال الحدیث]]، ج۱، ص۵۳۹، ش۱۹۵۱؛ قاموس الرجال، ج۱، ص۷۲۴، ش۶۷۴؛ معجم [[رجال الحدیث]]، ج۳، ص۱۸۸، ش۱۱۰۰.
| |
| ب. منابع [[سنی]]: الطبقات الکبری، ج۶، ص۳۹۳؛ [[تاریخ]] ابن معین، ج۱، ص۱۹۹، ش۱۲۸۴؛ طبقات [[خلیفه]]، ص۲۹۳؛ التاریخ [[الکبیر]]، ج۲، ص۵۳، ش۱۶۵۷؛ معرفة الثقات، ج۱، ص۲۱۷، ش۶۳؛ الضعفاء العقیلی، ج۱، ص۱۱۹، ش۱۴۴؛ الجرح و التعدیل، ج۲، ص۳۳۲، ش۱۲۶۳؛ الثقات ([[ابن حبان]])، ج۶، ص۸۵؛ مشاهیر [[علماء]] الأمصار، ص۲۷۳، ش۱۳۷۸؛ تاریخ أسماء الثقات، ص۴۳، ش۱۰۲؛ تاریخ [[بغداد]]، ج۷، ص۴۸، ش۳۵۰۲؛ [[تهذیب الکمال]]، ج۲، ص۳۵۴، ش۳۲۰؛ الکاشف، ج۱، ص۲۳۲، ش۲۶۷؛ المغنی فی الضعفاء، ج۱، ص۱۰۳؛ [[سیر]] أعلام النبلاء، ج۹، ص۳۵۵، ش۱۱۶؛ [[تاریخ الإسلام]]، ج۱۳، ص۹۲؛ [[العبر]] فی خبر من غبر، ج۱، ص۳۳۲، [[الوافی]] بالوفیات، ج۸، ص۲۴۹؛ البدایة والنهایه، ج۱۰، ص۲۶۹؛ [[میزان]] الاعتدال، ج۱، ص۱۷۵، ش۷۱۱؛ [[تقریب]] التهذیب، ج۱، ص۷۶، ش۳۲۰؛ [[تهذیب]] التهذیب، ج۱، ص۱۸۵، ش۳۹۵؛ لسان [[المیزان]]، ج۷، ص۱۷۳، ش۲۲۶۲؛ [[شذرات الذهب]]، ج۱، ص۳۵۸؛ خلاصة تذهیب الکمال، ص۲۶.</ref> در یکی از [[اسناد]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به نقل از [[الخصال]] ذکر شده است:
| |
| | |
| {{متن حدیث|عَنْ أَسْبَاطِ بْنِ مُحَمَّدٍ بِإِسْنَادِهِ<ref>در منابع اهل سنت، واسطه‌های بین أسباط و پیامبر اکرم{{صل}} کامل ذکر شده است: {{متن حدیث|... حدثنا یحیی بن أیوب المقابری، ثنا أسباط بن محمد، عن أبی رجاء الخراسانی، عن عباد بن کثیر، عن الجریری، عن أبی نضرة، عن جابر، و أبی سعید، رضی الله عنهما قالا: قال رسول الله{{صل}}: إیاکم و الغیبة، فإن الغیبة أشد من الزنا...}}؛ (المعجم الأوسط، ج۶، ص۳۴۸، کتاب المجروحین، ج۲، ص۱۶۸).</ref> يَرْفَعُهُ إِلَى النَّبِيِّ{{صل}} أَنَّهُ قَالَ الْغِيبَةُ أَشَدُّ مِنَ الزِّنَا فَقِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ{{صل}} وَ لِمَ ذَلِكَ قَالَ صَاحِبُ الزِّنَا يَتُوبُ فَيَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِ وَ صَاحِبُ الْغِيبَةِ يَتُوبُ فَلَا يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِ حَتَّى يَكُونَ صَاحِبُهُ الَّذِي يُحِلُّهُ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱۲، ص۳۴۵ به نقل از الخصال، ج۱، ص۶۲، ح۹۰.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۷۱-۳۷۲.</ref>
| |
| | |
| ==شرح حال [[راوی]]==
| |
| در [[چهار کتاب اصلی رجال شیعه]]، تنها [[شیخ طوسی]] نام راوی را در [[کتاب الرجال]] خود در [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} با عنوان {{عربی|"أسباط بن محمد بن عمرو القرشي، مولاهم الكوفي"}}<ref>رجال الطوسی، ص۱۶۶، ش۱۹۱۶.</ref> یاد کرده است؛ ولی [[مزی]] از [[رجالیان]] بزرگ [[سنی]]، نام کامل راوی را این گونه ثبت کرده است: {{عربی|"أسباط بن محمد بن عبدالرحمن بن خالد بن ميسرة، وقيل: أسباط بن محمد بن أبي عبدالرحمن القرشي، مولاهم، أبو محمد بن أبي عمرو الكوفي، والد عبيد بن أسباط، وقيل: إنه مولى السائب بن يزيد..."}}<ref>تهذیب الکمال، ج۲، ص۳۵۴، ش۳۲۰.</ref>.
| |
| | |
| چون تمام [[رجالیان سنی]] از راوی با عنوان [[اسباط بن محمد بن عبدالرحمن]] یاد کردند، «بن عمرو» در [[رجال]] شیخ طوسی مصحّف «بن عبدالرحمن» خواهد بود.
| |
| | |
| گزارش چندانی از راوی در [[کتب رجالی]] نرسیده است؛ ولی از سخن شاگردش [[ابن عمار موصلی]] که سه هزار [[حدیث]] از او شنیدیم فهمیده می‌شود که وی از [[محدثان]] بزرگ دوران خود به شمار می‌آمده است<ref>{{عربی|قال ابن عمار الموصلی: سمعنا منه ثلاثة آلاف حدیث}}؛ (میزان الاعتدال، ج۱، ص۱۷۵، ش۷۱۱)؛ {{عربی|قال محمد بن عبدالله ابن عمار الموصلی قال لنا وکیع اسمعوا منه فسمعنا منه و کان حدیثه ثلاثة آلاف}}. (تهذیب التهذیب، ج۱، ص۱۸۵).</ref>.
| |
| | |
| وی [[اهل کوفه]] بوده و برای [[نقل حدیث]] به [[بغداد]] نیز [[مسافرت]] کرده و در دار القطن<ref>سمعانی در عنوان الدار قطنی می‌نویسد: {{عربی|هذه النسبة إلی دار القطن، و هی کانت محلة ببغداد کبیرة خربت الساعة}}؛ (الأنساب (سمعانی)، ج۲، ص۴۳۸).</ref> [[روایت]] می‌کرده و سرانجام، در [[محرم]] سال ۲۰۰ ق در [[زمان]] [[خلافت مأمون]] یا سال ۱۹۹ ق در [[روزگار]] [[أبو السرایا]]<ref>علامه تستری ذیل عنوان أبو السرایا نوشته است: {{عربی|اسمه السری بن منصور الشیبانی و هو الذی خرج أیام المأمون و دعا إلی ابن طباطبا}}؛ (قاموس الرجال، ج۱۱، ص۳۴۱).</ref> از [[دنیا]] رفته است<ref>تاریخ بغداد، ج۷، ص۵۰.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۷۲-۳۷۳.</ref>
| |
| | |
| ==[[طبقه راوی]]==
| |
| [[اسباط بن محمد قرشی]] در سال ۱۰۵ ق به [[دنیا]] آمده و در سال ۱۹۹ یا ۲۰۰ ق [[وفات]] کرده است<ref>تاریخ بغداد، ج۷، ص۵۰، ش۳۵۰۲؛ تاریخ الإسلام، ج۱۳، ص۷۵، تاریخ خلیفة بن خیاط، ص۳۸۶، تقریب التهذیب، ج۱، ص۷۶، ش۳۲۰.</ref>. | |
| | |
| [[شیخ طوسی]] نام اسباط بن محمد را در [[اصحاب امام صادق]]{{ع}} عنوان کرده؛ ولی در [[کتب حدیث]]، روایتی از آن حضرت نقل نکرده است.
| |
| | |
| بر اساس مبنای طبقاتی [[آیت الله بروجردی]] از طبقه پنجم [[راویان]] شمرده می‌شود؛ ولی [[ابن حجر]] وی را در طبقه نهم قرار داده است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۷۳-۳۷۴.</ref>
| |
| | |
| ==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]==
| |
| اسباط بن محمد از کسانی مانند [[اعمش]]، [[مطرف بن طریف]]، [[ابو اسحاق شیبانی]]، [[محمد بن عجلان]] و [[ثوری]] [[روایت]] کرده که استادان وی به شمار می‌روند و اشخاصی نظیر [[عبید بن اسباط]] (پسرش)، [[اسحاق بن راهویه]]، [[احمد بن حنبل]]، [[ابن ابی‌شیبه]]، [[ابن نمیر]]، [[محمد بن مقاتل]] و [[علی بن حرب]] از او روایت کرده‌اند که از شاگردانش به شمار می‌آیند<ref>تهذیب التهذیب، ج۱، ص۱۸۵، ش۳۹۵.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۷۴.</ref>
| |
| | |
| ==[[مذهب]] [[راوی]]==
| |
| اسباط بن محمد از راویان [[سنی]] است و صرف ذکر نام او در [[رجال]] شیخ طوسی، نشانه [[شیعی]] بودنش نیست؛ زیرا موضوع رجال شیخ طوسی اعم از راویان شیعی و غیر شیعی است.
| |
| | |
| افزون بر آن، [[رجالیان سنی]] به یاد کرد نام وی در [[کتب رجالی]] خود پرداختند، بی‌آنکه به [[تشیع]] وی اشاره کرده باشند و مضامین روایاتش هم هماهنگ با باورهای [[اهل]] سنت‌اند؛ نمونه‌ها:
| |
| #{{متن حدیث|أخبرناه محمد بن الحسن بن أحمد الأهوازي، حدثنا أبوبكر أحمد بن حمدان الشيرازي، حدثنا على بن الحسين بن معدان - من أصل كتابه - حدثنا الحسن بن محمد بن الصباح، حدثنا أسباط بن محمد، حدثنا سفيان عن عبيدالله بن عمر، عن نافع، عن ابن عمر أن عمر استأذن رسول الله {{صل}} في الحج فقال: يا عمر! أشركنا في صالح دعائك ولا تنسنا}}<ref>تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۳۹۵.</ref>.
| |
| #{{متن حدیث|حدثنا محمد بن جعفر بن أعين البغدادي ثنا داود بن عمرو الضبي ثنا أسباط بن محمد عن مطرف عن أبي إسحاق عن عمرو بن الأصم قال دخلت على الحسن بن علي - رضي الله عنهما - و هو في دار عمرو بن حريث فقلت: إن ناساً يزعمون أن علياً يرجع قبل يوم القيامة فضحك وقال: سبحان الله! لو علمنا ذلك ما زوجنا نساءه ولا ساهمنا ميراثه}}<ref>المعجم الکبیر، ج۳، ص۲۶، ش۲۵۶۰.</ref>. در این [[روایت]]، [[رجعت]] [[حضرت علی]]{{ع}} که از باورهای حتمی [[شیعه]] است، رد شده است.
| |
| #{{متن حدیث|حدثنا أسباط بن محمد عن مغيرة عن إبراهيم قال: إذا ضحك الرجل في الصلاة أعاد الوضوء والصلاة}}<ref>المصنف، ج۱، ص۴۲۵، ش۳.</ref>. در این روایت، خندیدن از مبطلات [[وضو]] شمرده شده که بر خلاف [[مذهب شیعه امامیه]] است.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۷۴-۳۷۵.</ref>
| |
| | |
| ==یادآوری==
| |
| [[روایات]] متعددی از اسباط بن محمد در [[فضائل اهل بیت]]{{عم}} نقل شده که با [[سنی]] بودنش منافاتی ندارد، از جمله:
| |
| # {{متن حدیث|حَدَّثَنَا أَبُو الْحُسَيْنِ عُثْمَانُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلَّانٍ النَّبِيهُ الذَّهَبِيُّ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْحَضْرَمِيُّ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ سَالِمٍ الْأَزْدِيُّ حَدَّثَنَا أَسْبَاطُ بْنُ مُحَمَّدٍ، عَنْ عِمْرَانَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ عَطِيَّةَ، عَنْ أَبِي سَعِيدٍ الْخُدْرِيِّ قَالَ: نَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ {{متن قرآن|إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ}}<ref>جز این نیست که خداوند می‌خواهد از شما اهل بیت هر پلیدی را بزداید و شما را به شایستگی پاک گرداند سوره احزاب، آیه ۳۳.</ref> فِي النَّبِيِّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ وَ عَلِيٍّ فَأَلْقَى عَلَيْهِمُ الْكِسَاءَ وَ قَالَ: اللَّهُمَّ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَيْتِي فَأَذْهِبْ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَ طَهِّرْهُمْ تَطْهِيراً}}<ref>شواهد التنزیل، ج۲، ص۱۳۹، ش۷۷۴.</ref>.
| |
| # {{متن حدیث|حدثنا محمد بن عبدالله الحضرمي ثنا يزيد بن مهران أبو خالد ثنا أسباط بن محمد عن أبي بكر الهذلي عن الزهري قال: لما قتل الحسين بن علي{{ع}} لم يرفع حجر ببيت المقدس إلا وجد دم عبيط}}<ref>المعجم الکبیر، ج۳، ص۱۱۳، ش۲۸۳۴.</ref>.
| |
| #{{متن حدیث|حدثنا عثمان قال: حدثنا محمد بن عبد الله قال: حدثنا عبدالرحمان بن صالح قال: حدثنا أسباط بن محمد عن مسلم الملائي: عن حبة عن علي{{ع}} قال: أحبب حبيب آل محمد ما أحبهم فإذا أبغضهم فأبغضه وأبغض بغيض آل محمد ما أبغضهم فإذا أحبهم فأحبه وأنا أبشرك ببشرى}}<ref>مناقب أمیر المؤمنین{{ع}}، ج۲، ص۱۵۵، ش۶۳۲.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۷۶.</ref>
| |
| | |
| ==جایگاه [[حدیثی]] [[راوی]]==
| |
| بزرگان رجالی [[سنی]]، به [[صداقت]] و [[وثاقت]] وی [[گواهی]] دادند و بعضی هم با تعبیر {{عربی|"فيه بعض الضعف"}} و {{عربی|"ربما يهم في شيء}} و مانند آن، خواستند وثاقت او را کمرنگ نشان دهند و علت آن [[نقل روایات]] در [[فضائل اهل بیت]]{{عم}} است که به بعضی از آنها اشاره شد: {{عربی|"قال أبو زكريا: أسباط بن محمد ثقة والكوفيون يضعفونه"}}<ref>تاریخ بغداد، ج۷، ص۴۹.</ref>.
| |
| | |
| [[محمد بن سعد]]: {{عربی|"وكان ثقة صدوقاً إلا أن فيه بعض الضعف"}}<ref>الطبقات الکبری، ج۶، ص۳۹۳.</ref>.
| |
| | |
| [[یحیی بن معین]]: أسباط بن محمد ثقة<ref>تاریخ معین، ج۱، ص۱۹۹، ش۱۲۸۴.</ref>.
| |
| | |
| [[ابن ابی حاتم رازی]]: {{عربی|"سمعت أبي يقول: أسباط بن محمد صالح"}}<ref>الجرح و التعدیل، ج۲، ص۳۳۲، ش۱۲۶۳.</ref>.
| |
| | |
| [[عجلی]]: {{عربی|"أسباط بن محمد بن عبدالرحمن القرشي لا بأس به"}}<ref>معرفة الثقات، ج۱، ص۲۱۷، ش۶۳.</ref>.
| |
| | |
| [[عقیلی]]: {{عربی|"أسباط بن محمد القرشي، ربما يهم في شيء"}}<ref>ضعفاء العقیلی، ج۱، ص۱۱۹، ش۱۴۴.</ref>.
| |
| | |
| [[ابن حبان]]: او نام وی را در کتاب الثقات که به [[راویان]] [[ثقه]] اختصاص دارد، عنوان کرده است<ref>الثقات، ج۶، ص۸۵.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۳، ص ۳۷۷.</ref>
| |
| | |
| == منابع ==
| |
| {{منابع}}
| |
| # [[پرونده: IM009727.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۳ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۳''']]
| |
| {{پایان منابع}}
| |
| | |
| == پانویس ==
| |
| {{پانویس}}
| |
| | |
| [[رده:اعلام]]
| |
| [[رده:رجال تفسیری]]
| |
