آیات الاحکام در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۷: خط ۷:


==مقدمه==
==مقدمه==
[[آیات]] جمع [[آیه]] است که در معانی نشانه<ref>صاحب بن عباد، اسماعیل، المحیط فی اللغة، ج۱۰، ص۴۷۲؛ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۶، ص۲۲۷۵؛ ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۱۶۸.</ref> و مجموعه حروف و کلمات<ref>ابن‌اثیر، مبارک بن محمد، النهایة، ج۱، ص۸۷-۸۸.</ref> به کار رفته است. [[احکام]] نیز جمع [[حکم]]<ref>ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۲، ص۱۴۱.</ref> به معنای منع کردن<ref>ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۹۱.</ref>، [[قضاوت]] کردن<ref>فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ص۱۴۵.</ref> و [[علم]]<ref>جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۵، ص۱۹۰۱.</ref> آمده است. در [[علوم قرآنی]] و [[عرف]] [[اسلامی]]، آیه به قسمتی معین و مشخص از هر [[سوره]] [[قرآن]] گفته می‌شود<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۱۰۲؛ سیوطی، جلال‌الدین، الدر المنثور، ج۱، ص۱۴۳-۱۴۴؛ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ}} «اوست که این کتاب را بر تو فرو فرستاد؛ برخی از آن، آیات «محکم» (/ استوار/ یک رویه)‌اند، که بنیاد این کتاب‌اند و برخی دیگر (آیات) «متشابه» (/ چند رویه)‌اند؛ اما آنهایی که در دل کژی دارند، از سر آشوب و تأویل جویی، از آیات متشابه آن، پیروی می‌کنند در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش، می‌گویند: ما بدان ایمان داریم، تمام آن از نزد پروردگار ماست و جز خردمندان، کسی در یاد نمی‌گیرد» سوره آل عمران، آیه ۷.</ref> و [[حکم شرعی]] به معنای قانونی است که [[خداوند تعالی]] برای تنظیم [[حیات مادی]] و [[معنوی]] [[انسان]]، صادر کرده است<ref>بروجردی، سیدحسین، الحاشیة علی کفایة الاصول، ج۲، ص۳۷۰؛ هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، فرهنگ جامع فقه، ج۳، ص۳۴۹.</ref>.
«آیات» جمع «[[آیه]]» است که در معانی نشانه<ref>صاحب بن عباد، اسماعیل، المحیط فی اللغة، ج۱۰، ص۴۷۲؛ جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۶، ص۲۲۷۵؛ ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۱۶۸.</ref> و مجموعه حروف و کلمات<ref>ابن‌اثیر، مبارک بن محمد، النهایة، ج۱، ص۸۷-۸۸.</ref> به کار رفته است. [[احکام]] نیز جمع [[حکم]]<ref>ابن‌منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۲، ص۱۴۱.</ref> به معنای منع کردن<ref>ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، ج۲، ص۹۱.</ref>، [[قضاوت]] کردن<ref>فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ص۱۴۵.</ref> و [[علم]]<ref>جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۵، ص۱۹۰۱.</ref> آمده است. در [[علوم قرآنی]] و [[عرف]] [[اسلامی]]، آیه به قسمتی معین و مشخص از هر [[سوره]] [[قرآن]] گفته می‌شود<ref>راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ القرآن، ص۱۰۲؛ سیوطی، جلال‌الدین، الدر المنثور، ج۱، ص۱۴۳-۱۴۴؛ {{متن قرآن|هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ فَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاءَ الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاءَ تَأْوِيلِهِ وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنَا وَمَا يَذَّكَّرُ إِلَّا أُولُو الْأَلْبَابِ}} «اوست که این کتاب را بر تو فرو فرستاد؛ برخی از آن، آیات «محکم» (/ استوار/ یک رویه)‌اند، که بنیاد این کتاب‌اند و برخی دیگر (آیات) «متشابه» (/ چند رویه)‌اند؛ اما آنهایی که در دل کژی دارند، از سر آشوب و تأویل جویی، از آیات متشابه آن، پیروی می‌کنند در حالی که تأویل آن را جز خداوند نمی‌داند و استواران در دانش، می‌گویند: ما بدان ایمان داریم، تمام آن از نزد پروردگار ماست و جز خردمندان، کسی در یاد نمی‌گیرد» سوره آل عمران، آیه ۷.</ref> و [[حکم شرعی]] به معنای قانونی است که [[خداوند تعالی]] برای تنظیم [[حیات مادی]] و [[معنوی]] [[انسان]]، صادر کرده است<ref>بروجردی، سیدحسین، الحاشیة علی کفایة الاصول، ج۲، ص۳۷۰؛ هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، فرهنگ جامع فقه، ج۳، ص۳۴۹.</ref>.


در منابع پیشین تعریفی برای اصطلاح [[آیات الاحکام]] یافت نمی‌شود؛ اما برخی منابع معاصر، آن را به آیاتی که [[فقیه]] می‌تواند از آنها [[حکم شرعی]]، وضعی یا تکلیفی [[استنباط]] کند، تعریف کرده‌اند<ref>ذهبی، محمدحسین، التفسیر والمفسرون، ج۲، ص۴۳۲؛ هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، موسوعة الفقه الإسلامی، ج۲، ص۳۷.</ref>.<ref>[[خالد غفوری الحسنی|غفوری الحسنی، خالد]]، [[آیات الاحکام - غفوری (مقاله)|مقاله «آیات الاحکام»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۱]] ص ۳۷۴.</ref>
در منابع پیشین تعریفی برای اصطلاح [[آیات الاحکام]] یافت نمی‌شود؛ اما برخی منابع معاصر، آن را به آیاتی که [[فقیه]] می‌تواند از آنها [[حکم شرعی]]، وضعی یا تکلیفی [[استنباط]] کند، تعریف کرده‌اند<ref>ذهبی، محمدحسین، التفسیر والمفسرون، ج۲، ص۴۳۲؛ هاشمی شاهرودی، سیدمحمود، موسوعة الفقه الإسلامی، ج۲، ص۳۷.</ref>.<ref>[[خالد غفوری الحسنی|غفوری الحسنی، خالد]]، [[آیات الاحکام - غفوری (مقاله)|مقاله «آیات الاحکام»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام خمینی ج۱]] ص ۳۷۴.</ref>
۲۱۸٬۲۲۶

ویرایش