امام عسکری در تاریخ اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

== مقدمه ==

چنین به نظر می‌رسد که امام هادی {{ع}} [[فرزندی]] به نام [[محمد]] با [[کنیه]] [[ابوجعفر]]<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۲۷. قبر او در عراق با عنوان سیدمحمد مشهور است.</ref> داشته است که برخی از [[شیعیان]] او را [[امام]] می‌دانستند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۲۶.</ref> و همان داستان [[اسماعیل]] و [[موسی بن جعفر]] {{ع}} با اختلافی اندک درباره این دو [[برادر]] تکرار شده است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۲۷.</ref>. حضرت به برخی [[یاران]] خود، فرزندش [[حسن]] را که بزرگ‌تر از ابوجعفر بود، به عنوان [[جانشین]] خویش معرفی می‌کند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۲۷.</ref>. بعد از درگذشت [[محمد بن علی]] [[عسکری]] در [[زمان]] حضرت، امام هادی {{ع}}<ref>شیخ طوسی، الغیبة للحجه، ص۸۲.</ref> [[امامت]] [[حضرت عسکری]] {{ع}} را آشکارا بیان می‌کند. گفته شده امام هادی {{ع}} چهار ماه قبل از درگذشت خود ایشان را به عنوان [[جانشین]] خویش معرفی کرده است<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۲۵.</ref>. البته حضرت [[برادر]] دیگری به نام [[جعفر]] داشت<ref>شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۴۷۶.</ref> که بعد از [[امام عسکری]] {{ع}} [[مدعی امامت]] بود. کسانی که [[حضرت عسکری]] {{ع}} را دیده‌اند، به [[تجلیل]] از [[خلق و خوی]] حضرت پرداخته‌اند؛ از جمله آنان [[احمد بن عبیدالله خاقان]] است. با اینکه وی [[ناصبی]] متعصبی بود، در جلسه‌ای گفت: من در سرّمن [[رأی]] کسی را ندیدیم و نشناختم از [[علویان]] که مانند [[حسن بن علی بن محمد ابن الرضا]] {{ع}}، در [[منش]]، [[وقار]]، [[عفاف]]، [[زیرکی]] و [[نجابت]] و [[کرم]] در میان [[اهل]] بیتش و [[بنی هاشم]] [[یکتا]] باشد. آنان او را بر کسانی که در سن، بالاتر از او و دارای [[منزلت]] بودند، و بر [[فرماندهان]] و [[وزرا]] و تمام [[مردم]]، مقدم می‌داشتند؛ آنگاه جریانی را برای [[اثبات]] سخن خود [[نقل]] می‌کند<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۰۳؛ شیخ مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، ج۲، ص۳۲۱: {{عربی|مَا رَأَيْتُ وَ لَا عَرَفْتُ بِسُرَّمَنْ‏رَأَى مِنَ الْعَلَوِيَّةِ مِثْلَ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ الرِّضَا فِي هَدْيِهِ وَ سُكُونِهِ وَ عَفَافِهِ وَ نُبْلِهِ وَ كِبْرَتِهِ عِنْدَ أَهْلِ بَيْتِهِ وَ بَنِي هَاشِمٍ كَافَّةً وَ تَقْدِيمِهِمْ إِيَّاهُ عَلَى ذَوِي السِّنِّ مِنْهُمْ وَ الْخَطَرِ وَ كَذَلِكَ كَانَتْ حَالُهُ عِنْدَ الْقُوَّادِ وَ الْوُزَرَاءِ وَ عَامَّةِ النَّاسِ}}.</ref><ref>[[علی اکبر ذاکری|اکبر ذاکری، علی]]، [[درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|درآمدی بر سیره معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص ۲۸۶.</ref>

[[امام عسکری]] {{ع}} اگرچه بسیار [[جوان]] بود، ولی به دلیل موقعیت بلند [[علمی]] و [[اخلاقی]]، به ویژه [[رهبری]] شیعیان و [[اعتقاد]] بی‌شائبه آنان به امام و [[احترام]] بی‌چون و چرای [[مردم]] از وی، [[شهرت]] فراوانی پیدا کرده بود. نیز به دلیل آنکه مورد توجه [[عام و خاص]] بود، [[حاکمیت]] [[عباسی]] جز در مواردی چند، در ظاهر [[رفتار]] احترام آمیزی از خود نسبت به آن حضرت نشان می‌داد.

شب هنگام نزد پدرم رفتم... و از وی پرسیدم: ای پدر! آن شخص که امروز آن همه اجلال و احترامش نمودی، چه کسی بود که حتی پدر و مادرت را فدای او می‌کردی؟ گفت: او ابن‌الرضا، [[امام]] رافضیان بود؛ آنگاه ساکت شد. چند لحظه بعد سکوتش را [[شکست]] و ادامه داد: فرزندم اگر روزی [[خلافت]] از دست [[بنی‌عباس]] بیرون رود، در میان بنی‌هاشم، جز او کسی [[شایستگی]] [[تصدی]] آن را ندارد. او به سبب فضل، صیانت نفس، [[زهد]]، [[عبادت]] و [[اخلاق نیکو]] سزاوار [[مقام خلافت]] است. اگر پدر او را دیده بودی مردی بزرگوار، [[عاقل]]، [[نیکوکار]] و [[فاضل]] بود. با شنیدن این سخنان [[آتش]] [[خشم]] سرتاسر وجودم را فرا گرفت. در عین حال [[حس]] کنجکاویم برای شناختن او برانگیخته شد. از هر کس از بنی‌هاشم، منشیان، [[قضات]]، [[فقها]]، حتی مردم عادی که درباره وی سؤال می‌کردم او را در نزد آنان در نهایت جلالت و [[بزرگواری]] و مقدم بر سایر افراد [[اهل بیت]] {{ع}} می‌یافتم. همه می‌گفتند: او [[امام]] رافضیان است. از آن پس اهمیت وی پیش من رو به فزونی گذاشت؛ زیرا [[دوست]] و [[دشمن]] او را به [[نیکی]] می‌ستودند<ref>بحارالانوار، ج۵۰، ص۳۲۵؛ الکافی، ج۱، ص۵۰۵؛ الغیبة، ص۱۳۱-۱۳۲؛ کمال الدین، ج۱، ص۴۰-۴۱؛ اعلام الوری، ص۳۵۷-۳۵۹؛ الارشاد، ص۳۳۸-۳۴۰؛ کشف الغمه، ج۱، ص۴۰۷.</ref>.

[[روایات]] زیادی درباره [[بازداشت امام]] [[عسکری]] {{ع}} وجود دارد که البته از جهانی با یکدیگر ناسازگارند. علت این امر، افزون بر آنکه می‌تواند اشاره به تعدد بازداشت‌های آن حضرت باشد، [[اشتباه]] مردم در نام [[خلفا]] نیز هست. با گردآوری تمام گزارش‌های مربوط و مقایسه آنها با یکدیگر، [[امید]] دست‌یابی به [[واقعیت]] امر بیشتر می‌شود.

معتز که از خلفای سختگیر [[عباسی]] بود در سال ۲۵۲ به [[خلافت]] رسید. گزارش شده است که در همین سال شماری از [[شیعیان]]، از جمله [[ابوهاشم جعفری]] در [[زندان]] بوده است. [[خطیب]] [[بغدادی]] از قول ابن‌عرفه علت بازداشت وی را چنین بیان می‌کند: سخنانی از او شنیده شد که سبب زندانی شدن وی گردید<ref>به نقل از: شوشتری، قاموس الرجال، ج۴، ص۵۹، سمعانی به اشتباه ۲۴۲ آورده است.</ref>.

==[[امام عسکری]]{{ع}}==

===ولادت===

به نظر می‌رسد قول برخی منابع که به ولادت ایشان به [[سال ۲۳۱ق]]، در [[سامرا]] اشاره کرده‌اند<ref>فتّال نیشابوری، روضة الواعظین، ص۵۶۵؛ سبط ابن جوزی، تذکرة الخواص، ص۳۲۴.</ref>، درست نباشد؛ زیرا کمترین [[زمان]] سال احضار [[امام هادی]]{{ع}} به سامرا، [[سال ۲۳۳ق]]، گفته شده، در حالی که [[امام حسن عسکری]]{{ع}} بنا بر مشهور پیش از این [[تاریخ]] به دنیا آمده است و ولادت ایشان در [[زمان حضور امام]] [[هادی]]{{ع}} در مدینه بوده است. افزون بر آنکه احتمال تصحیف یا [[اشتباه]] در برخی از این اعداد و تاریخ‌ها نیز وجود دارد. چنان‌که با توجه به [[شهرت]] تاریخ [[شهادت امام حسن عسکری]]{{ع}} در هشتم ربیع الاول<ref>زیرا در بیشتر منابع، تاریخ شهادت امام حسن عسکری{{ع}} هشتم ربیع الاول ثبت شده است.</ref>، بعید نیست که هشتم ربیع الاول که در برخی منابع آمده است<ref>طبرسی، تاج الموالید، ص۱۰۵.</ref>، به [[اشتباه]] برای ولادت ایشان نقل شده باشد.<ref>پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، [[تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ (کتاب)|تاریخ اسلام بخش دوم ج۲]] ص ۲۱۹.</ref>