بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[نشانه‌های ظهور (پرسش)]]''' قابل دسترسی هستند. | در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[نشانه‌های ظهور (پرسش)]]''' قابل دسترسی هستند. | ||
==مقدمه== | |||
*نشانه‌های ظهور<ref> نگارنده، بحث را بر اساس آنچه امروزه مشهور است پی گرفته؛ اما بر این باور است که تعریف مشهور نشانه‌های ظهور نادرست مینماید؛ چرا که بیشتر کسانی که نشانه‌های ظهور را تعریف کردهاند به رخدادهای پیش از ظهور تفسیر کردهاند، در حالی که بررسیها نشان میدهد همه نشانه‌های حتمی ظهور پس از ظهور حضرت مهدی{{ع}} رخ خواهد داد؛ از اینرو نشانه‌های قیام یا نشانه‌های مهدی موعود را مناسبتر میداند. یا اینکه گفته شود نشانه‌های ظهور به این معناست که حکایت از واقع شدن ظهور میکند</ref>، عبارت است از آن دسته از رخدادها که بر اساس پیشبینی معصومان علیهم السّلام، پیش از ظهور یا در آستانه آن، یا همزمان یا پس از ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} پدید میآید. پدید آمدن هریک از آن نشانهها نویدی از ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} و نزدیکتر شدن قیام جهانی آن حضرت است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>. | |||
*نشانه‌های ظهور از یک نگاه، به چهار دسته تقسیم میشود: | |||
#نشانههایی که با فاصله زمانی قابل توجهی پیش از ظهور رخ میدهند؛ | |||
#نشانههایی که با فاصله بسیار اندک، پیش از ظهور اتفاق میافتند "در آستانه ظهور"؛ | |||
#نشانههایی که همزمان با حادثه ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} رخ میدهند؛ | |||
#نشانههایی که با فاصلهای اندک پس از ظهور و پیش از قیام [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} اتفاق میافتند<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>. | |||
==شمار نشانهها== | |||
*در منابع دینی، انبوهی از رخدادهای طبیعی و غیرطبیعی و دگرگونیهای سیاسی- اجتماعی، از نشانه‌های ظهور شمرده شده است. | |||
*روشن است درجه اعتبار و درستی همه این نشانهها یکسان نیست، برخی در منابع معتبر آمده و از نظر سند و دلالت استوار است. بعضی نیز در کتابهای غیر معتبر و به وسیله افراد غیرموثق یاد شده است. برخی از این نشانهها، فقط نشانه ظهور است و بعضی، هم نشانه ظهور و هم نشانه برپایی قیامت میباشد. برخی نشانهها، کلی و محوری است و بعضی بیانگر مسائل ریز و جزئی است که گاه، همه آنها را میتوان در عنوان واحدی گرد آورد؛ بنابراین به طور قطع نمیتوان مشخص کرد نشانه‌های ظهور چه تعداد است. بر فرض هم که چنین کاری ممکن باشد، اهمیتی ندارد. مهم این است که فراوانی روایات، به ما اطمینان میدهد که در آستانه قیام [[امام مهدی|مهدی موعود]]{{ع}}، حوادثی رخ خواهد داد که برخی چشمگیر و فراگیرند و بعضی نه چندان مهم و قابل توجه است<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>. | |||
==انواع نشانه‌های ظهور== | |||
*نشانه‌های ظهور، گوناگون است و برشمردن همه این اقسام، نهچندان مفید است و نه لازم؛ چه آنکه بسیاری از آنها، نشانه‌های قطعی ظهور نمیباشد. افزون بر این، از نگاه سند و محتوا نیز دارای اشکال است و درستی و نادرستی آنها، خیلی روشن نیست؛ از اینرو در تقسیم نشانهها فقط به موارد ذیل بسنده میکنیم<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>: | |||
===نشانه‌های حتمی و غیر حتمی=== | |||
*میان نشانه‌های ظهور، شماری از آنها، علایم حتمی ظهور دانسته شدهاند. منظور از نشانه‌های حتمی- مقابل نشانه‌های غیر حتمی- آن است که پدیدار شدن آنها- بدون هیچ قید و شرطی- قطعی و الزامی خواهد بود؛ به گونهای که تا آنها واقع نشود، [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} ظهور و قیام نخواهد کرد. البته باید توجه کرد که حتمی یا مسلم و قطعی بودن وقوع این نشانهها، به این معنا نیست که پدید نیامدن آنها، محال است؛ بلکه به حسب فراهم بودن شرایط و نبودن بازدارندهها، پدید آمدن آنها قطعی خواهد بود. از روایات فراوانی که در میان آنها روایات صحیح نیز وجود دارد حتمی بودن نشانه‌های پنجگانه ذیل استفاده میشود: [[خروج سفیانی]]، قیام یمانی، صیحه آسمانی، قتل [[نفس زکیه]] و خسف در بیداء"<ref> {{عربی|اندازه=120%|" خَمْسٌ قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ مِنَ الْعَلَامَاتِ الصَّيْحَةُ وَ السُّفْيَانِيُ وَ الْخَسْفُ بِالْبَيْدَاءِ وَ خُرُوجُ الْيَمَانِيِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ"}}، شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۳۶، ح ۴۲۷</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>. | |||
*در برابر نشانه‌های حتمی، نشانه‌های غیر حتمی قرار دارد؛ یعنی مقید و مشروط به اموری است که در صورت تحقق آنها، پدید میآید. به عبارت دیگر، نشانه‌های غیر حتمی، شاید پدید آید و شاید بدون پیدایش آنها [[امام مهدی|امام زمان]] {{ع}} ظهور کند. | |||
*پارهای از نشانه‌های غیر حتمی از این قرار است: | |||
#مرگ و میرها، زلزلهها و جنگها و آشوبهای فراگیر؛ | |||
#خسوف و کسوف نابههنگام؛ | |||
#بارش بارانهای فراوان و ...<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>. | |||
===نشانه‌های متصل و غیر متصل=== | |||
*بر اساس روایاتی چند، شماری از نشانه‌های ظهور، متصل به آن خواهد بود؛ به گونهای که بین آنها و ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} فاصله چندانی نباشد. البته اینکه فاصله آن نشانهها تا ظهور، چه مدت و یا چند روز است، به طور دقیق روشن نیست؛ ولی قدر مسلم آن است که فاصله زیاد نیست و احتمالا، مجموعه نشانه‌های متصل به ظهور، در همان سال ظهور یا سال پیش از آن، رخ میدهد. بر این اساس تردیدی نیست که شماری از نشانه‌های ظهور، نزدیک ظهور و متصل به آن واقع میشود. در مقابل، نشانه‌های غیر متصل است که در طول تاریخ در دوران [[غیبت کبرا]] اتفاق افتاده و خواهد افتاد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>. | |||
===نشانه‌های عادی و غیرعادی=== | |||
*پدید آمدن نشانه‌های ظهور- همچون واقع شدن دیگر پدیدهها- به روال طبیعی و عادی است؛ ولی پیشگویی برخی از آنها، به گونهای در روایات بازتاب یافته که به نظر میرسد، واقع شدن آنها به طور عادی، غیرممکن مینماید و تحقق آنها به صورت غیرطبیعی در چهارچوب معجزه خواهد بود؛ برای نمونه طلوع خورشید از مغرب و صیحه آسمانی، اگر همان معنای ظاهری آنها مراد باشد، باید به گونه معجزه رخ دهد؛ زیرا پدیدار شدن چنین اموری، به طور عادی ممکن نیست. البته شاید بعضی از این نشانهها، معنای کنایی و رمزی داشته باشد و به رخدادهایی اشاره کند که پیدایی آنها به گونه عادی امکان دارد<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>. | |||
*در پایان، گفتنی است در منابع روایی حدیثهای فراوانی درباره نشانه‌های ظهور وجود دارد. اسناد این روایات، بیشتر ضعیف و غیر قابل اعتماد است. از نگاه دلالت نیز، هماهنگی و انسجام لازم بین آنها نیست و پارهای از آنها دگرگون و دستخوش تغییراتی شدهاند<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>. | |||
*اینک با انبوهی از روایات صحیح و غیر صحیح در زمینه نشانه‌های ظهور، روبهرو هستیم که دست کم، شماری از آنها از آفت جعل و تحریف مصون نمانده است. بدبختانه کتابهایی نیز وجود دارد که در آنها از سر جهل یا به عمد، به این امر دامن زده شده است. البته برخی با گردآوری این روایات، خواستهاند اصل آنها محفوظ بماند و نیز بنمایانند که همگان، در اصل ظهور [[امام مهدی|مهدی]]{{ع}} اتفاق نظر دارند؛ بنابراین التزام به درستی همه این روایات مشکل است و در بررسی نشانه‌های ظهور، احتمال جعل و تحریف و دسیسههای دستهای پنهان سیاست را نباید نادیده گرفت<ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>. | |||
*ناگفته نماند وجود مواردی از جعل و تحریف، در نشانه‌های ظهور یا وجود مدعیان دروغین هیچگاه دلیل نمیشود همه روایات از اعتبار بیفتد یا اصل همه نشانهها زیر سؤال برود؛ زیرا دستهای از این نشانهها مسلّم و قطعی است. همچنین وجود پارهای اشکالات و ضعفها در نشانه‌های ظهور و احتمال تحریف و تغییر در آنها از سوی دشمنان یا ادعاهای واهی برخی شیادان درباره اصل مهدویت، هیچگاه به اصل مهدویت و اعتقاد به ظهور [[امام مهدی|قائم]]{{ع}} آسیبی نمیرساند؛ زیرا اعتقاد به مهدویت و ظهور [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}} مورد اتفاق فریقین است و با تواتر ثابت شده است و هرگز خدشهای در آن وارد نمیگردد<ref> جمعی از نویسندگان، چشمبهراه مهدی عجّل اللّه تعالی فرجه الشریف، ص ۲۵۸</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>. | |||
*از آنجا که در منابع دینی، قیام [[امام مهدی|حضرت مهدی]]{{ع}}، یکی از نشانه‌های برپایی قیامت شمرده شده است؛ پارهای از نشانه‌های ظهور، نشانه‌های قیامت نیز شمرده میشود. [[امام علی]]{{ع}} در این باره فرمود: "[[پیامبر گرامی اسلام]]{{صل}} فرمود: به ناگزیر ده چیز پیش از برپایی قیامت خواهد بود: [[سفیانی]]، [[دجال]]، دود، دابه، خروج [[امام مهدی|قائم]]{{ع}}، طلوع خورشید از مغرب خود، فرود آمدن [[حضرت عیسی]]{{ع}}، فرورفتن در مشرق و فرورفتن در جزیرة العرب و آتشی که از قعر عدن بیرون خواهد آمد، تا مردم را به سوی محشر سوق دهد" <ref> شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۴۳۶، ح ۴۲۶</ref><ref>[[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]،[[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|فرهنگ‌نامه مهدویت]]، ص: ۴۴۵ - ۴۴۸.</ref>. | |||
==واژه‌شناسی لغوی == | ==واژه‌شناسی لغوی == | ||
| خط ۱۵۵: | خط ۱۸۳: | ||
*[[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی ج۷]] | *[[دانشنامهٔ امام مهدی ج۷ (کتاب)|دانشنامهٔ امام مهدی ج۷]] | ||
*[[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]] | *[[درسنامه مهدویت ج۳ (کتاب)|درسنامه مهدویت ج۳]] | ||
* [[پرونده:134491.jpg|22px]] [[خدامراد سلیمیان|سلیمیان، خدامراد]]، [[فرهنگ‌نامه مهدویت (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مهدویت''']]. | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||