←جستارهای وابسته
برچسب: پیوندهای ابهامزدایی |
|||
خط ۲۴۲: | خط ۲۴۲: | ||
با توجه به این [[واقعیت]] است که [[شیعه]] [[عقیده]] دارد از این سه گروه، تنها گروه نخست از [[ملکه عدالت]] برخوردارند و تنها آنان هستند که مدال [[افتخار]] {{متن قرآن|رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ}} را از [[خدا]] به سینه آویختهاند و اما دو گروه دیگر، از چنین امتیازی برخوردار نیستند. | با توجه به این [[واقعیت]] است که [[شیعه]] [[عقیده]] دارد از این سه گروه، تنها گروه نخست از [[ملکه عدالت]] برخوردارند و تنها آنان هستند که مدال [[افتخار]] {{متن قرآن|رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ}} را از [[خدا]] به سینه آویختهاند و اما دو گروه دیگر، از چنین امتیازی برخوردار نیستند. | ||
از این رو لازم است پیش از هر چیز، [[صحابه]] را با معیارهای [[علمی]] [[دانش]] [[رجال]] سنجید تا ناخواسته گرفتار [[جهالت]] و [[نادانی]] نشد. | از این رو لازم است پیش از هر چیز، [[صحابه]] را با معیارهای [[علمی]] [[دانش]] [[رجال]] سنجید تا ناخواسته گرفتار [[جهالت]] و [[نادانی]] نشد. | ||
'''نکته چهارم''': کسانی که به [[عدالت]] جمیع [[صحابه]] معتقدند برای [[اثبات]] ادعای خویش به آیاتی [[تمسک]] میکنند که نه تنها وافی به مقصودشان نیست، بلکه به عکس، آن [[آیات]] به خلاف ادعای آنان بیشتر دلالت دارد. | |||
مهمترین آیاتی که برای [[عدالت صحابه]] به آن [[استدلال]] شده است همان دو آیهای بود که در صفحات قبل به آنها اشاره شد؛ یعنی [[آیه ۱۰۰ سوره توبه]] که در آن صحابه با تعبیر {{متن قرآن|رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ}} مفتخر گشتهاند و [[آیه ۲۹ سوره فتح]] که با عبارت توصیفی {{متن قرآن|وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ...}} مورد [[تمجید]] [[الهی]] قرار گرفتهاند. | |||
ولی چنان که اشاره شد، قید «بإحسان» در فراز {{متن قرآن|وَالَّذِينَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسَانٍ}} و نیز «مِن» تبعیضیه در فراز {{متن قرآن|وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ}} بیانگر آن است که ویژگیهایی چون {{متن قرآن|رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ}} از آن برخی از صحابه است نه همه آنها. | |||
به علاوه اگر به فرض از این دو [[آیه]] استفاده عموم شود باز نمیتوان عدالت جمیع صحابه را از این آیات اثبات کرد؛ زیرا [[دأب]] [[قرآن]] چنین نیست که همه حرفها را یک جا بیان کند؛ بلکه چه بسا عمومات و اطلاقات را جایی و استثناها و قیدها را در جای دیگر میآورد. | |||
با مرور اجمالی به دیگر [[آیات قرآن]] به دست میآید که آیات بسیاری در قرآن وارد شده است که از عدم [[رضایت خداوند]] از برخی صحابه حکایت دارد؛ بنابراین تعبیر به {{متن قرآن|رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ}} نمیتواند برای جمیع صحابه باشد. | |||
در هر حال حداقل میتوان سه دسته آیات را در این ارتباط برشمرد که عبارتاند از: | |||
===آیات بیانگر اصناف صحابه=== | |||
بررسی آیات قرآن در موضوع صحابه نشان میدهد غیر از [[صالحان]] و [[پاکان]] از صحابه، گروههای دیگری نیز در [[اجتماع]] [[مسلمان]] در عصر [[نزول قرآن]] حضور داشتند که عبارتاند از: | |||
# [[منافقان]]: قرآن مکرر از این گروه یاد کرده است. گروهی که در صفوف [[مسلمانان]] رخنه میکنند و [[پیامبر]]{{صل}} و [[مسلمانان]] آنان را نمیشناسند: {{متن قرآن|وَمِمَّنْ حَوْلَكُمْ مِنَ الْأَعْرَابِ مُنَافِقُونَ وَمِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ مَرَدُوا عَلَى النِّفَاقِ لَا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ}}<ref>«و از پیرامونیان شما از تازیان بیاباننشین و از اهل مدینه منافقانی هستند که به دورویی خو کردهاند؛ تو آنان را نمیشناسی ما آنها را میشناسیم؛ به زودی آنان را دوبار عذاب خواهیم کرد سپس به سوی عذابی سترگ برده میشوند» سوره توبه، آیه ۱۰۱.</ref>. | |||
# [[بیماردلان]] (افراد [[ضعیف الایمان]]): [[قرآن]] در این باره میفرماید: {{متن قرآن|وَإِذْ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ مَا وَعَدَنَا اللَّهُ وَرَسُولُهُ إِلَّا غُرُورًا}}<ref>«و هنگامی که دو رویان و بیماردلان گفتند: خداوند و پیامبرش به ما جز وعده فریبنده ندادهاند؛» سوره احزاب، آیه ۱۲.</ref>. | |||
#مسلمانانی که [[ایمان]] به قلبشان [[رسوخ]] نکرده است: قرآن در این زمینه میفرماید: {{متن قرآن|قَالَتِ الْأَعْرَابُ آمَنَّا قُلْ لَمْ تُؤْمِنُوا وَلَكِنْ قُولُوا أَسْلَمْنَا وَلَمَّا يَدْخُلِ الْإِيمَانُ فِي قُلُوبِكُمْ}}<ref>«تازیهای بیاباننشین گفتند: ایمان آوردهایم بگو: ایمان نیاوردهاید بلکه بگویید: اسلام آوردهایم و هنوز ایمان در دلهایتان راه نیافته است و اگر از خداوند و پیامبرش فرمان برید از (پاداش) کردارهایتان چیزی کم نمیکند که خداوند آمرزندهای بخشاینده است» سوره حجرات، آیه ۱۴.</ref>. | |||
# [[منفعت]] طلبانی که برای [[گرفتن زکات]] ایمان آوردهاند: قرآن در این باره میفرماید: {{متن قرآن|إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ...}}<ref>«زکات، تنها از آن تهیدستان و بیچارگان و مأموران (دریافت) آنها و دلجوییشدگان و در راه (آزادی) بردگان و از آن وامداران و (هزینه) در راه خداوند و از آن در راهماندگان است که از سوی خداوند واجب گردیده است و خداوند دانایی فرزانه است» سوره توبه، آیه ۶۰.</ref>. | |||
# [[فرصت]] طلبانی که برای بازگشت به [[کفر]]، [[منتظر]] فرصت بودند: قرآن در این باره میفرماید: {{متن قرآن|وَمِنَ الْأَعْرَابِ مَنْ يَتَّخِذُ مَا يُنْفِقُ مَغْرَمًا وَيَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوَائِرَ}}<ref>«و برخی از تازیان بیاباننشین آنچه هزینه میکنند غرامت میشمارند و برای شما انتظار پیشامدها را میکشند؛ پیشامدهای بد بر (خود) آنان باد و خداوند شنوایی داناست» سوره توبه، آیه ۹۸.</ref>. | |||
یادکرد [[قرآن]] از این اصناف و گروهها بیانگر آن است که نمیتوان همه [[صحابه]] را به یک چشم نگاه کرد و همه را فوق [[جرح و تعدیل]] دانست. | |||
===[[آیات]] توبیخی عام=== | |||
در شماری از آیات، خطاها و اشتباهاتی به صورت جمعی نسبت به صحابه نسبت داده شد؛ از جمله: | |||
# [[عصیان]] و [[خطا]]: قرآن در این مورد میفرماید: {{متن قرآن|وَآخَرُونَ اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ خَلَطُوا عَمَلًا صَالِحًا وَآخَرَ سَيِّئًا}}<ref>«و دیگرانی هستند که به گناه خویش اعتراف دارند؛ کردار پسندیدهای را با کار ناپسندی دیگر آمیختهاند باشد که خداوند از آنان در گذرد که خداوند آمرزندهای بخشاینده است» سوره توبه، آیه ۱۰۲.</ref>. | |||
# [[تمرد]] از امر [[پیامبر]]{{صل}}: قرآن در این باره میفرماید: {{متن قرآن|وَلَقَدْ صَدَقَكُمُ اللَّهُ وَعْدَهُ إِذْ تَحُسُّونَهُمْ بِإِذْنِهِ حَتَّى إِذَا فَشِلْتُمْ وَتَنَازَعْتُمْ فِي الْأَمْرِ وَعَصَيْتُمْ}}<ref>«و به راستی خداوند به وعده خود وفا کرد که (در جنگ احد) به اذن وی آنان را از میان برداشتید؛ تا اینکه سست شدید و در کار (خود) به کشمکش افتادید و پس از آنکه آنچه را دوست میداشتید به شما نمایاند سرکشی کردید؛ برخی از شما این جهان را و برخی جهان واپسین را میخواستید؛ سپس شما را از (دنبال کردن) آنان روگردان کرد تا بیازمایدتان؛ و از شما در گذشت و خداوند به مؤمنان بخشش دارد» سوره آل عمران، آیه ۱۵۲.</ref>. چنانچه ملاحظه میشود این [[آیه]] درباره [[رزمندگان]] [[جنگ احد]] است که [[خداوند]] در این آیه به آنان نسبت عصیان و [[نافرمانی]] داده است، آیا با وجود این، میتوان در تعریف صحابه گفت: هر کس فقط پیامبر را هر چند برای مدت اندکی ببیند، فوق جرح و تعدیل است و کسی نباید درباره [[عدالت]] آنها [[شک]] کند؟! | |||
# [[فرار از جنگ]]: قرآن با اشاره به فرار [[مسلمانان]] در [[جنگ حنین]] میفرماید: {{متن قرآن|وَضَاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّيْتُمْ مُدْبِرِينَ}}<ref>«بیگمان خداوند در نبردهایی بسیار و در روز (جنگ) «حنین» شما را یاری کرده است؛ هنگامی که فزونیتان شما را به غرور واداشت اما هیچ سودی برای شما نداشت و زمین با گستردگیش بر شما تنگ شد سپس با پشت کردن (به دشمن) واپس گریختید» سوره توبه، آیه ۲۵.</ref>. | |||
#بهانه برای [[ترک جهاد]]: [[قرآن]] با اشاره به موضوع [[جنگ تبوک]] که در [[سال نهم هجری]] اتفاق افتاده، میفرماید: {{متن قرآن|وَيَسْتَأْذِنُ فَرِيقٌ مِنْهُمُ النَّبِيَّ يَقُولُونَ إِنَّ بُيُوتَنَا عَوْرَةٌ وَمَا هِيَ بِعَوْرَةٍ إِنْ يُرِيدُونَ إِلَّا فِرَارًا}}<ref>«و هنگامی که دستهای از ایشان گفتند: ای مردم مدینه! جای ماندن ندارید پس بازگردید و دستهای (دیگر) از آنان از پیامبر اجازه (بازگشت) میخواستند؛ میگفتند خانههای ما بیحفاظ است با آنکه بیحفاظ نبود، آنان جز سر گریز (از جنگ) نداشتند» سوره احزاب، آیه ۱۳.</ref>. | |||
# [[خیانت]] در موضوع آمیزش در [[ماه رمضان]]: قرآن به موضوع خیانت عدهای از [[صحابه]] اشاره میکند که در شبهای ماه رمضان، برخی از [[محرمات]] را مرتکب شده بودند؛ ولی [[خداوند]] آن را به رخ کشیده، فرمود: {{متن قرآن|عَلِمَ اللَّهُ أَنَّكُمْ كُنْتُمْ تَخْتَانُونَ أَنْفُسَكُمْ}}<ref>«خداوند معلوم داشت که شما با خود نادرستی میورزیدید» سوره بقره، آیه ۱۸۷.</ref>. | |||
# [[دنیاطلبی]] در موضوع [[جنگ احد]]: قرآن به دنیاطلبی برخی از صحابه در جنگ احد اشاره کرده، میفرماید: {{متن قرآن|مِنْكُمْ مَنْ يُرِيدُ الدُّنْيَا}}<ref>«برخی از شما این جهان را و برخی جهان واپسین را میخواستید» سوره آل عمران، آیه ۱۵۲.</ref>. | |||
#تنها گذاشتن [[پیامبر]]{{صل}} در حال [[خطبه]] [[نماز جمعه]] و رفتن به سراغ [[تجارت]]: قرآن در این مورد میفرماید: {{متن قرآن|وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا}}<ref>«و چون داد و ستد یا سرگرمییی ببینند، بدان سو شتاب میآورند و تو را ایستاده رها میکنند؛ بگو: آنچه نزد خداوند است از سرگرمی و داد و ستد، نکوتر است و خداوند بهترین روزیدهندگان است» سوره جمعه، آیه ۱۱.</ref>. | |||
#ناهمسانی [[قلب]] و زبان: قرآن میفرماید: {{متن قرآن|سَيَقُولُ لَكَ الْمُخَلَّفُونَ مِنَ الْأَعْرَابِ شَغَلَتْنَا أَمْوَالُنَا وَأَهْلُونَا فَاسْتَغْفِرْ لَنَا يَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِمْ مَا لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ}}<ref>«جهادگریزان از تازیهای بادیهنشین به زودی به تو خواهند گفت که داراییها و خانوادههای ما، ما را مشغول داشت (و همراه شما نیامدیم) پس برای ما (از خداوند) آمرزش بخواه! به زبان، چیزی را میگویند که در دل ندارند؛ بگو: اگر خداوند بر آن باشد که زیانی یا سودی» سوره فتح، آیه ۱۱.</ref>. | |||
#ناهمسانی گفتار و [[کردار]]: [[قرآن]] به [[مسلمانان]] خطاب کرده، میفرماید: {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ تَقُولُونَ مَا لَا تَفْعَلُونَ}}<ref>«ای مؤمنان! چرا چیزی میگویید که (خود) انجام نمیدهید؟» سوره صف، آیه ۲.</ref>. | |||
# [[منت نهادن]] برای [[اسلام آوردن]]: قرآن با اشاره به این مطلب میفرماید: {{متن قرآن|يَمُنُّونَ عَلَيْكَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لَا تَمُنُّوا عَلَيَّ إِسْلَامَكُمْ بَلِ اللَّهُ يَمُنُّ عَلَيْكُمْ أَنْ هَدَاكُمْ لِلْإِيمَانِ إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ}}<ref>«بر تو منّت مینهند که اسلام آوردهاند؛ بگو: برای اسلامتان بر من منّت ننهید، بلکه این خداوند است که بر شما منّت مینهد که شما را به ایمان رهنمون شده است، اگر راست میگویید» سوره حجرات، آیه ۱۷.</ref>. | |||
#چشم چرانی در [[نماز جماعت]]: برخی در [[شأن نزول آیه]] {{متن قرآن|وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَقْدِمِينَ مِنْكُمْ وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَأْخِرِينَ}}<ref>«و به یقین پیشینیان شما را میشناسیم و بیگمان پسینیان شما را نیز میشناسیم» سوره حجر، آیه ۲۴.</ref> [[روایت]] کردهاند که زنی [[زیبا]] در نماز جماعت [[پیامبر]]{{صل}} حاضر میشد، برخی از [[صحابه]] برای آنکه چشمشان به آن [[زن]] نیفتد خود را به صف اول میرساندند؛ ولی برخی هم به عکس برای چشمچرانی خود را به آخر صف میرساندند تا بتوانند در حال [[رکوع]] از زیر دستان خود به آن زن بنگرند، که این [[آیه]] در [[توبیخ]] آنها نازل شد<ref>المستدرک علی الصحیحین، ج۲، ص۳۵۳؛ سنن الکبری، ج۳، ص۹۸: {{متن حدیث|عن ابن عباس قال: كانت تصلي خلف رسول الله أمرأة حسناء من أحسن الناس و كان بعض القوم يستقدم في الصف الأول لأن لا يراها و يستأخر بعضهم حتى يكون في الصف المؤخر فإذا ركع، قال: هكذا، و نظر من تحت إبطه وجافي يديه، فأنزل الله عز و جل في شأنهما: {{متن قرآن|وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَقْدِمِينَ مِنْكُمْ وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَأْخِرِينَ}}}}، آنگاه حاکم میافزاید: {{عربی|هذا حديث صحيح الإسناد و لم يخرجاه}}. </ref>. | |||
===[[آیات]] توبیخی خاص=== | |||
شماری از آیات به صورت خاص در [[توبیخ]] برخی از اشخاص معلوم از [[صحابه]] نازل شده است؛ از جمله: | |||
# [[ولید بن عقبه]]، همان کسی که بعدها از طرف [[عثمان]] [[والی کوفه]] شد و به حالت مستی [[نماز صبح]] را چهار رکعت خواند، ایشان در [[زمان پیامبر]]{{صل}} درباره قبیلهای به [[دروغ]] گزارشی داد که [[خداوند]] در [[آیه]] {{متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ}}<ref>«ای مؤمنان! اگر بزهکاری برایتان خبری آورد بررسی کنید مبادا نادانسته به گروهی زیان رسانید، آنگاه از آنچه کردهاید پشیمان گردید» سوره حجرات، آیه ۶.</ref> وی را [[فاسق]] خواند<ref>تفسیر عبدالرزاق، ج۳، ص۲۳۱.</ref>. | |||
# [[عبدالله بن ابی سرح]]، [[والی]] عثمان در [[مصر]]، کسی که [[پیامبر]]{{صل}} خونش را [[مباح]] شمرد، آیه ۹۳ [[سوره انعام]] درباره وی نازل شد. در آن آیه آمده است: {{متن قرآن|مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَوْ قَالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَلَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْءٌ}}<ref>«ستمگرتر از کسی که بر خداوند دروغی بندد کیست یا گوید به من وحی شده است در حالی که هیچچیز به او وحی نشده است و (یا) آن کس که گوید: به زودی مانند آنچه خداوند فرو فرستاده است، فرو خواهم فرستاد؛ و کاش هنگامی را میدیدی که ستمگران در سختیهای مرگند و فرشتگان دست گشودهاند که: جانهایتان را بسپارید! امروز به سبب آنچه ناحق درباره خداوند میگفتید و از آیات او سر برمیتافتید با عذاب خوارساز کیفر داده میشوید» سوره انعام، آیه ۹۳.</ref>. | |||
# [[ثعلبة بن حاطب]]، همان [[صحابی]] که همیشه در [[نماز جماعت]] پیامبر{{صل}} حاضر بود؛ ولی با [[اصرار]]، از پیامبر{{صل}} خواست تا [[دعا]] کند خداوند [[مال]] بسیار به وی دهد و چون مالش بسیار شد همه چیز را فراموش کرد، حتی حاضر به [[پرداخت زکات]] نشد، تا آنکه [[آیه]] ذیل دربارهاش نازل شد: {{متن قرآن|وَمِنْهُمْ مَنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ * فَلَمَّا آتَاهُمْ مِنْ فَضْلِهِ بَخِلُوا بِهِ وَتَوَلَّوْا وَهُمْ مُعْرِضُونَ}}<ref>«و از ایشان کسانی هستند که با خداوند پیمان بستند که اگر از بخشش خود به ما ارزانی دارد ما بیچون و چرا زکات خواهیم داد و بیگمان از شایستگان خواهیم بود * و چون (خداوند) از بخشش خود به آنان ارزانی داشت تنگچشمی ورزیدند و با رویگردانی بازگشتند» سوره توبه، آیه ۷۵-۷۶.</ref> | |||
#سه تن از متخلفان از [[جنگ تبوک]] که [[مسلمانان]] به [[دستور پیامبر]]{{صل}} با آنان [[قطع رابطه]] کردند و این آیه درباره آنان نازل شد: {{متن قرآن|وَعَلَى الثَّلَاثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا حَتَّى إِذَا ضَاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِمَا رَحُبَتْ وَضَاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ}}<ref>«و نیز بر آن سه تن که (از رفتن به جنگ تبوک) واپس نهاده شدند تا آنگاه که زمین با همه فراخنایش بر آنان تنگ آمد و جانشان به لب رسید و دریافتند که پناهگاهی از خداوند جز به سوی خود او نیست؛ آنگاه (خداوند) بر ایشان بخشایش آورد تا توبه کنند که خداوند بسیار توب» سوره توبه، آیه ۱۱۸.</ref>. | |||
این موارد تنها بخشی از آیاتی است که درباره [[صحابه]] نازل شده است. بیگمان اگر در موضوع دیگری غیر از این موضوع (صحابه) تنها یک آیه خاص نازل میشد، کافی بود عمومیت عام را تخصیص بزند؛ ولی چون موضوع موضوع صحابه است، از این رو با وجود این همه آیه خاص، عمومیت ادعای {{متن قرآن|رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ}} از دیدگاه برخیها همچنان غیرقابل خدشه است!! | |||
نکته پنجم: مدعیان [[عدالت]] جمیع صحابه، افزون بر [[آیات قرآن]]، به [[روایات]] نیز [[تمسک]] کردهاند. از جمله، آنان از [[قول پیامبر اکرم]]{{صل}} نقل میکنند که فرمود: {{متن حدیث|أَصْحَابِي كَالنُّجُومِ بِأَيِّهِمْ اقْتَدَيْتُمْ اهْتَدَيْتُمْ}}؛ «اصحابم همانند ستارگاناند به هر یک [[اقتدا]] کنید [[هدایت]] میشوید»<ref>عمده الباری، ج۱۰، ص۲۰۲؛ مسند عبد بن حمید، ص۲۵۱. </ref>. | |||
و فرمود: {{متن حدیث|الله الله في أصحابي لاتتخذوهم غرضا من بعدي، من أحبهم فبحبي أحبهم و من أبغضهم فيبغضي أبغضهم}}؛ «[[خدا]] را خدا را درباره اصحابم، آنان را پس از من مورد [[هجوم]] قرار ندهید، هر کس آنان را [[دوست]] بدارد من آنان را دوست داشته و هر کس آنان را [[دشمن]] بدارد من آنان را دشمن بدارم»<ref>مسند احمد، ج۵، ص۵۴؛ سنن الترمذی، ج۵، ص۳۸۵.</ref>. | |||
همچنین فرمود: {{متن حدیث|لا تسبوا أصحابي فلو أن أحدكم أنفق مثل أحد ذهبا ما بلغ مد أحدهم و لا نصفه}}؛ «به اصحابم [[دشنام]] ندهید اگر شما به اندازه [[کوه]] [[احد]] از [[طلا]] [[انفاق]] کنید برابر با انفاق یک مد یا نصف مد یکی از آنها نخواهد بود» | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == |