حضرت آدم در معارف و سیره رضوی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۲۳: خط ۲۳:


== تداوم [[نسل]] [[آدمیان]] ==
== تداوم [[نسل]] [[آدمیان]] ==
[[کاشف‌الغطاء]] در این باره می‌نویسد: در این زمینه دو دیدگاه وجود دارد. بر اساس یکی از آنها هر بطنی با بطن دیگر [[ازدواج]] می‌کردند که بر اساس [[شریعت]] آن زمان امری جایز بود و [[زنا]] چیزی جز [[مخالفت]] با [[قوانین]] مشروعه نیست. دیگر اینکه خداوند حوریه‌هایی را فرستاد تا [[فرزندان آدم]] با آنان ازدواج کنند و شاید مراد از آنها دو [[زن]] باشند که از نسل [[بشر]] پیشین باقی مانده بودند<ref>الفردوس الأعلی، ص۷۰.</ref>. البته بخش اخیر [[کلام]] ایشان را هیچ‌کس دنبال نکرد، اما دو دیدگاه بیان شده در متون کهن قائلانی دارد. دیدگاه اول نیز [[پیروان]] بیشتری دارد<ref>المعارف، ابن قتیبه، ص۱۸.</ref>. [[یعقوبی]] می‌نویسد: وقتی حوا، [[هابیل]] را به [[دنیا]] آورد به همراه او دختری به نام لوبذا متولد شد و هنگامی که [[هابیل]] [[چشم]] به [[جهان]] گشود خواهرش اقلیما نیز به [[دنیا]] آمد و [[آدم]] خواست تا هر یک از پسران با همزاد دیگری [[ازدواج]] کند. البته [[یعقوبی]] [[روایت]] دیگری را که مؤید دیدگاه دوم است نیز ذکر می‌کند<ref>تاریخ الیعقوبی، ج۱، ص۶.</ref>. به روایت بزنطی [[امام رضا]] {{ع}} می‌فرماید: [[حوا]] در هر زایشی دو فرزند پسر و دختر به دنیا می‌آورد و هر یک از پسران یک بطن با دختر بطن دیگر ازدواج می‌کردند، اما [[حق]] نداشتند با هم‌شکم خویش وصلت نمایند و [[تحریم]] ازدواج پس از این آمد<ref>قرب الإسناد، ص۳۶۶.</ref>. علت [[خصومت]] [[قابیل]] با هابیل شاید همین نکته بود که وی می‌خواست با قلوی خویش که زیبارو بود ازدواج کند<ref>الاحتجاج، ج۲، ص۳۱۵.</ref> و چون نتوانست، از سر [[حسادت]]<ref>الخصال، ص۹۰.</ref> به [[قتل]] برادرش هابیل روی کرد<ref>المعارف، ابن قتیبه، ص۱۷؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۴۹، ص۳۴.</ref>. برخی به [[صراحت]] بر [[حرمت]] ازدواج [[خواهر]] و [[برادر]] در همه [[ادیان]] انگشت می‌نهند و بر آن‌اند که [[خداوند]] دو حوریه به نام‌های نزله و منزله فرستاد تا [[شیث]] و یافث، دو فرزند آدم {{ع}}، با آنان ازدواج کنند و بدین گونه [[نسل]] آدم ادامه پیدا کرد<ref>علل الشرایع، ج۱، ص۲۰.</ref>. به هر حال [[داوری]] نهایی در این باب، همانند دیگر مباحث آمده نه تنها آسان نیست، بلکه ناممکن است.<ref>منابع: قرآن مجید، الاحتجاج علی أهل اللجاج، احمد بن علی طبرسی (قرن عقی)، تحقیق: سید محمد باقر خرسان، مشهد، نشر المرتضی، اول، ۱۴۰۳ق، الأخبار الطوال، احمد بن داوود دینوری (۲۸۲ق)، تحقیق: عبدالمنعم عامر، قم، الشریف الرضی، اول، ۱۳۶۸ش؛ أخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، محمد بن عبدالله ازرقی (قرن ۳ق)، تحقیق: رشدی صالح ملحس، قم، منشورات الرضی، اول، ۱۴۱۱ق؛ اختیار معرفة الرجال، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تصحیح و تعلیق: میرداماد استرآبادی، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم، مؤسسة آل البیت علیا لإحیاء التراث، اول، ۱۳۶۳ش؛ الاستذکار، یوسف بن عبدالله معروف به ابن عبدالبر (۴۶۳ قی)، تحقیق: سالم محمد عطا - محمد علی معوض، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۲۰۰۰م: البخلاء، عمر و بن بحر معروف به جاحظ (۲۵۵ق)، شرح: عباس عبد الساتر، بیروت، مکتبة الهلال، ۲۰۰۴م؛ تاریخ الطبری (تاریخ الأمم و الملوک)، محمد بن جریر طبری (۳۱۰ق)، تحقیق: محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، دوم، ۱۳۸۷ق؛ تاریخ الیعقوبی، احمد بن اسحاق معروف به یعقوبی (۲۹۲ق)، بیروت، دار صادر، بی تا: تاریخ مدینة دمشق، علی بن حسن معروف به ابن عساکر (۵۷۱ق)، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، اول، ۱۴۱۵ق، التبیان فی تفسیر القرآن، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۴۲ق: تحف العقول عن آل الرسول:این، حسن بن علی معروف به ابن شعبه حرانی (قرن ۴ق)، تحقیق و تصحیح: علی اکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، دوم، ۱۴۰۴ق؛ تفسیر القرآن المجید، محمد بن محمد معروف به شیخ مفید (۴۱۳ق)، جمع‌آوری: سید محمد علی ایازی، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، اول، ۱۴۲۴ق، التفسیر، محمد بن مسعود معروف به عیاشی (۳۲۰ق)، تحقیق و تصحیح: سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، المکتبة العلمیة الإسلامیة، اول، ۱۳۸۰ق، التوحید، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۱۳۸۱ق)، تحقیق: سیدهاشم حسینی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، اول، ۱۳۹۸ق، الخرائج و الجرائح، سعید بن هبة الله معروف به قطب الدین راوندی (۵۷۳ق)، تحقیق زیر نظر: سید محمد باقر ابطحی، قم، مدرسة الإمام المهدی کله اول، ۱۴۰۹ق، الخصال، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، اول، ۱۴۰۳ق، السنن الکبری، احمد بن شعیب معروف به نسائی (۳۰۳ق)، تحقیق: عبدالغفار سلیمان بنداری - سید حسن کسروی، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۱ق؛ شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار لها، نعمان بن محمد مغربی معروف به قاضی نعمان (۳۶۳ق)، تحقیق: محمد حسینی جلالی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، دوم، ۱۴۱۴ق، صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان، محمد بن حبان تمیمی (۳۵۴ق)، تحقیق: شعیب ارنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، دوم، ۱۴۱۴ق؛ صحیح البخاری، محمد بن اسماعیل معروف به بخاری (۲۵۶ق)، بیروت، دار الفکر، اول، ۱۴۰۱ق، الطبقات الکبری، محمد بن سعد هاشمی معروف به ابن سعد (۲۳۰ق)، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۰ق، علل الشرایع، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق: سید محماد صادق بحر العلوم، نجف، المکتبة الحیدریة، دوم، ۱۳۸۵ق؛ عمدة القاری شرح صحیح البخاری)، محمود بن احمد عینی (۸۵۵ق)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی تا، عیون أخبار الرضا محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق: حسین اعلمی، بیروت، مؤسسة الأعلمی، اول، ۱۴۰۴ق؛ الفرج بعد الشدة، محسن بن علی تنوخی (۳۸۴ق)، تحقیق: عبود شالجی، بیروت دار صادر، ۱۳۹۸ق، الفردوس الأعلی، کاشف الغطاء (۱۳۷۳ق)، تعلیق: سیا۔ محمد علی قاضی طباطبایی، قم، مکتبة فیروز آبادی، دوم، ۱۴۰۲ق، الفصول العشرة، محمد بن محمد معروف به شیخ مفید (۴۱۳ق)، تحقیق: فارس حسون، بیروت، دار المفید، دوم، ۱۴۱۴ق؛ فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، محمد عبدالرؤوف مناوی (۱۰۳۱ق)، تصحیح: أحمد عبد السلام، تحقیق: علی عبدالباری عطیه، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ق، قرب الإسناد، عبدالله بن جعفر حمیری (قرن ۳ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت لله لإحیاء التراث، قم، اول، ۱۴۱۳ق، الکافی، محمد بن یعقوب معروف به کلینی (۳۲۹ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، ۱۴۰۷ق؛ کتاب مقدس، ترجمه: پیروز سیار، تهران، نشر نی، اول، ۱۳۸۷ق؛ کمال الدین و تمام النعمة، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق و تصحیح: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، دوم، ۱۳۹۵ق؛ مجمع الزوائد و منبع الفوائد، علی بن ابی بکر هیثمی (۸۰۷ق)، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۰۸ق؛ المحاسن، احمد بن محمد برقی (۲۷۴ق)، تصحیح: سید جلال الدین حسینی ارموی، دار الکتب الإسلامیة، اول، ۱۳۷۰ق، المحبر، محمد بن حبیب بغدادی (۲۴۵قی)، حیدر آباد، مطبعة مجلس دائرة، ۱۳۶۱ق؛ المستدرک علی الصحیحین، محمد بن عبدالله معروف به حاکم نیشابوری (۴۰۵ق)، تحقیق: یوسف عبدالرحمن مرعشلی، بیروت، دار المعرفة، بی تاء المصنف، عبدالرزاق بن همام صنعانی (۲۱۱ق)، تحقیق: حبیب الرحمن اعظمی، کراچی، منشورات المجلس العلمی، بی تاء المعارف، عبدالله بن مسلم معروف به ابن قتیبه دینوری (۲۷۶ق)، تحقیق: ثروت عکاشه، قاهره، دار المعارف، بی تاء المفردات فی غریب القرآن، حسین بن محمد معروف به راغب اصفهانی (۵۰۲ق)، تهران، دفتر نشر الکتاب، دوم، ۱۴۰۴ق؛ مناقب آل أبی طالب، محمد بن علی مازندرانی معروف به ابن‌شهرآشوب (۵۸۸ق)، تحقیق: جمعی از اساتید نجفی نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۷۶ق.</ref>.<ref>[[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا واسعی]]، [[آدم - واسعی (مقاله)|مقاله «آدم»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۱، ص ۵۲.</ref>
[[کاشف‌الغطاء]] در این باره می‌نویسد: در این زمینه دو دیدگاه وجود دارد. بر اساس یکی از آنها هر بطنی با بطن دیگر [[ازدواج]] می‌کردند که بر اساس [[شریعت]] آن زمان امری جایز بود و [[زنا]] چیزی جز [[مخالفت]] با [[قوانین]] مشروعه نیست. دیگر اینکه خداوند حوریه‌هایی را فرستاد تا [[فرزندان آدم]] با آنان ازدواج کنند و شاید مراد از آنها دو [[زن]] باشند که از نسل [[بشر]] پیشین باقی مانده بودند<ref>الفردوس الأعلی، ص۷۰.</ref>. البته بخش اخیر [[کلام]] ایشان را هیچ‌کس دنبال نکرد، اما دو دیدگاه بیان شده در متون کهن قائلانی دارد. دیدگاه اول نیز [[پیروان]] بیشتری دارد<ref>المعارف، ابن قتیبه، ص۱۸.</ref>. [[یعقوبی]] می‌نویسد: وقتی حوا، [[هابیل]] را به [[دنیا]] آورد به همراه او دختری به نام لوبذا متولد شد و هنگامی که [[هابیل]] [[چشم]] به [[جهان]] گشود خواهرش اقلیما نیز به [[دنیا]] آمد و [[آدم]] خواست تا هر یک از پسران با همزاد دیگری [[ازدواج]] کند. البته [[یعقوبی]] [[روایت]] دیگری را که مؤید دیدگاه دوم است نیز ذکر می‌کند<ref>تاریخ الیعقوبی، ج۱، ص۶.</ref>. به روایت بزنطی [[امام رضا]] {{ع}} می‌فرماید: [[حوا]] در هر زایشی دو فرزند پسر و دختر به دنیا می‌آورد و هر یک از پسران یک بطن با دختر بطن دیگر ازدواج می‌کردند، اما [[حق]] نداشتند با هم‌شکم خویش وصلت نمایند و [[تحریم]] ازدواج پس از این آمد<ref>قرب الإسناد، ص۳۶۶.</ref>. علت [[خصومت]] [[قابیل]] با هابیل شاید همین نکته بود که وی می‌خواست با قلوی خویش که زیبارو بود ازدواج کند<ref>الاحتجاج، ج۲، ص۳۱۵.</ref> و چون نتوانست، از سر [[حسادت]]<ref>الخصال، ص۹۰.</ref> به [[قتل]] برادرش هابیل روی کرد<ref>المعارف، ابن قتیبه، ص۱۷؛ تاریخ مدینة دمشق، ج۴۹، ص۳۴.</ref>. برخی به [[صراحت]] بر [[حرمت]] ازدواج [[خواهر]] و [[برادر]] در همه [[ادیان]] انگشت می‌نهند و بر آن‌اند که [[خداوند]] دو حوریه به نام‌های نزله و منزله فرستاد تا [[شیث]] و یافث، دو فرزند آدم {{ع}}، با آنان ازدواج کنند و بدین گونه [[نسل]] آدم ادامه پیدا کرد<ref>علل الشرایع، ج۱، ص۲۰.</ref>. به هر حال [[داوری]] نهایی در این باب، همانند دیگر مباحث آمده نه تنها آسان نیست، بلکه ناممکن است<ref>منابع: قرآن مجید، الاحتجاج علی أهل اللجاج، احمد بن علی طبرسی (قرن عقی)، تحقیق: سید محمد باقر خرسان، مشهد، نشر المرتضی، اول، ۱۴۰۳ق، الأخبار الطوال، احمد بن داوود دینوری (۲۸۲ق)، تحقیق: عبدالمنعم عامر، قم، الشریف الرضی، اول، ۱۳۶۸ش؛ أخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار، محمد بن عبدالله ازرقی (قرن ۳ق)، تحقیق: رشدی صالح ملحس، قم، منشورات الرضی، اول، ۱۴۱۱ق؛ اختیار معرفة الرجال، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تصحیح و تعلیق: میرداماد استرآبادی، تحقیق: سید مهدی رجایی، قم، مؤسسة آل البیت علیا لإحیاء التراث، اول، ۱۳۶۳ش؛ الاستذکار، یوسف بن عبدالله معروف به ابن عبدالبر (۴۶۳ قی)، تحقیق: سالم محمد عطا - محمد علی معوض، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۲۰۰۰م: البخلاء، عمر و بن بحر معروف به جاحظ (۲۵۵ق)، شرح: عباس عبد الساتر، بیروت، مکتبة الهلال، ۲۰۰۴م؛ تاریخ الطبری (تاریخ الأمم و الملوک)، محمد بن جریر طبری (۳۱۰ق)، تحقیق: محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، دوم، ۱۳۸۷ق؛ تاریخ الیعقوبی، احمد بن اسحاق معروف به یعقوبی (۲۹۲ق)، بیروت، دار صادر، بی تا: تاریخ مدینة دمشق، علی بن حسن معروف به ابن عساکر (۵۷۱ق)، تحقیق: علی شیری، بیروت، دار الفکر، اول، ۱۴۱۵ق، التبیان فی تفسیر القرآن، محمد بن حسن معروف به شیخ طوسی (۴۶۰ق)، تحقیق: احمد حبیب قصیر عاملی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۴۲ق: تحف العقول عن آل الرسول:این، حسن بن علی معروف به ابن شعبه حرانی (قرن ۴ق)، تحقیق و تصحیح: علی اکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، دوم، ۱۴۰۴ق؛ تفسیر القرآن المجید، محمد بن محمد معروف به شیخ مفید (۴۱۳ق)، جمع‌آوری: سید محمد علی ایازی، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، اول، ۱۴۲۴ق، التفسیر، محمد بن مسعود معروف به عیاشی (۳۲۰ق)، تحقیق و تصحیح: سیدهاشم رسولی محلاتی، تهران، المکتبة العلمیة الإسلامیة، اول، ۱۳۸۰ق، التوحید، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۱۳۸۱ق)، تحقیق: سیدهاشم حسینی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، اول، ۱۳۹۸ق، الخرائج و الجرائح، سعید بن هبة الله معروف به قطب الدین راوندی (۵۷۳ق)، تحقیق زیر نظر: سید محمد باقر ابطحی، قم، مدرسة الإمام المهدی کله اول، ۱۴۰۹ق، الخصال، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، اول، ۱۴۰۳ق، السنن الکبری، احمد بن شعیب معروف به نسائی (۳۰۳ق)، تحقیق: عبدالغفار سلیمان بنداری - سید حسن کسروی، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۱ق؛ شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار لها، نعمان بن محمد مغربی معروف به قاضی نعمان (۳۶۳ق)، تحقیق: محمد حسینی جلالی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، دوم، ۱۴۱۴ق، صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان، محمد بن حبان تمیمی (۳۵۴ق)، تحقیق: شعیب ارنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، دوم، ۱۴۱۴ق؛ صحیح البخاری، محمد بن اسماعیل معروف به بخاری (۲۵۶ق)، بیروت، دار الفکر، اول، ۱۴۰۱ق، الطبقات الکبری، محمد بن سعد هاشمی معروف به ابن سعد (۲۳۰ق)، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۰ق، علل الشرایع، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق: سید محماد صادق بحر العلوم، نجف، المکتبة الحیدریة، دوم، ۱۳۸۵ق؛ عمدة القاری شرح صحیح البخاری)، محمود بن احمد عینی (۸۵۵ق)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی تا، عیون أخبار الرضا محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق: حسین اعلمی، بیروت، مؤسسة الأعلمی، اول، ۱۴۰۴ق؛ الفرج بعد الشدة، محسن بن علی تنوخی (۳۸۴ق)، تحقیق: عبود شالجی، بیروت دار صادر، ۱۳۹۸ق، الفردوس الأعلی، کاشف الغطاء (۱۳۷۳ق)، تعلیق: سیا۔ محمد علی قاضی طباطبایی، قم، مکتبة فیروز آبادی، دوم، ۱۴۰۲ق، الفصول العشرة، محمد بن محمد معروف به شیخ مفید (۴۱۳ق)، تحقیق: فارس حسون، بیروت، دار المفید، دوم، ۱۴۱۴ق؛ فیض القدیر شرح الجامع الصغیر، محمد عبدالرؤوف مناوی (۱۰۳۱ق)، تصحیح: أحمد عبد السلام، تحقیق: علی عبدالباری عطیه، بیروت، دار الکتب العلمیة، اول، ۱۴۱۵ق، قرب الإسناد، عبدالله بن جعفر حمیری (قرن ۳ق)، تحقیق و نشر: مؤسسة آل البیت لله لإحیاء التراث، قم، اول، ۱۴۱۳ق، الکافی، محمد بن یعقوب معروف به کلینی (۳۲۹ق)، تحقیق: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، ۱۴۰۷ق؛ کتاب مقدس، ترجمه: پیروز سیار، تهران، نشر نی، اول، ۱۳۸۷ق؛ کمال الدین و تمام النعمة، محمد بن علی معروف به شیخ صدوق (۳۸۱ق)، تحقیق و تصحیح: علی اکبر غفاری، تهران، دار الکتب الإسلامیة، دوم، ۱۳۹۵ق؛ مجمع الزوائد و منبع الفوائد، علی بن ابی بکر هیثمی (۸۰۷ق)، بیروت، دار الکتب العلمیة، ۱۴۰۸ق؛ المحاسن، احمد بن محمد برقی (۲۷۴ق)، تصحیح: سید جلال الدین حسینی ارموی، دار الکتب الإسلامیة، اول، ۱۳۷۰ق، المحبر، محمد بن حبیب بغدادی (۲۴۵قی)، حیدر آباد، مطبعة مجلس دائرة، ۱۳۶۱ق؛ المستدرک علی الصحیحین، محمد بن عبدالله معروف به حاکم نیشابوری (۴۰۵ق)، تحقیق: یوسف عبدالرحمن مرعشلی، بیروت، دار المعرفة، بی تاء المصنف، عبدالرزاق بن همام صنعانی (۲۱۱ق)، تحقیق: حبیب الرحمن اعظمی، کراچی، منشورات المجلس العلمی، بی تاء المعارف، عبدالله بن مسلم معروف به ابن قتیبه دینوری (۲۷۶ق)، تحقیق: ثروت عکاشه، قاهره، دار المعارف، بی تاء المفردات فی غریب القرآن، حسین بن محمد معروف به راغب اصفهانی (۵۰۲ق)، تهران، دفتر نشر الکتاب، دوم، ۱۴۰۴ق؛ مناقب آل أبی طالب، محمد بن علی مازندرانی معروف به ابن‌شهرآشوب (۵۸۸ق)، تحقیق: جمعی از اساتید نجفی نجف، المطبعة الحیدریة، ۱۳۷۶ق.</ref>.<ref>[[سید علی رضا واسعی|واسعی، سید علی رضا واسعی]]، [[آدم - واسعی (مقاله)|مقاله «آدم»]]، [[دانشنامه امام رضا ج۱ (کتاب)|دانشنامه امام رضا]]، ج۱، ص ۵۲.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
۱۱۲٬۳۴۹

ویرایش