آفرینش در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

برخی با نفی [[خالق]] بودن غیر [[خدا]]، {{متن قرآن|أَحْسَنُ الْخالِقِين‏}} را به معنای "احسن المقدرین" و یا آن را بر اساس [[پندار]] کسانی دانسته‌اند که [[معتقد]] بودند غیر [[خدا]] هم مبدع است<ref>مفردات، ص ۲۹۶، «خلق».</ref>. برخی نیز در توجیه {{متن قرآن|أَحْسَنُ الْخالِقِين‏}} بودن [[خدا]] گفته‌اند: [[خالق]] بودن [[خدا]] مطلق است، چرا که [[افعال]] او همه از روی [[حکمت]] و صواب است؛ اما [[خالق]] بودن غیر او مطلق نیست، چون فعل آنها نامقدّر و در آن محکم و مشوّش و [[حسن]] و قبیح هست<ref>روض الجنان، ج ۱، ص ۱۵۲.</ref>. بعضی {{متن قرآن|أَحْسَنُ الْخالِقِين‏}} را به معنای "احسن‌ الصانعین" دانسته‌اند، زیرا در لغت [[عرب]] به جای صانع، [[خالق]] به کار می‌رود<ref>جامع البیان، ج ۱۸، ص ۱۶.</ref>. [[قرآن کریم]] در آیاتی به چگونگی [[آفرینش الهی]] اشاره کرده است؛ از جمله اینکه هر چیز را به صورت زوج خلق می‌کند: {{متن قرآن|وَمِن كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ}}<ref> و از هر چیز دو جفت آفریدیم باشد که پند گیرید، سوره ذاریات، آیه: 49.</ref>، همه‌چیز را محکم و متقن: {{متن قرآن|وَتَرَى الْجِبَالَ تَحْسَبُهَا جَامِدَةً وَهِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَفْعَلُونَ}}<ref> و کوه‌ها را می‌نگری، آنها را ایستا می‌پنداری با آنکه چون گذار ابر در گذرند؛ آفرینش خداوند را (بنگر) که هر چیز را استوار آفریده است؛ بی‌گمان او از آنچه انجام می‌دهید آگاه است، سوره نمل، آیه: 88.</ref>، به [[حق]]: {{متن قرآن| أَوَلَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنفُسِهِمْ مَا خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلاَّ بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ مُّسَمًّى وَإِنَّ كَثِيرًا مِّنَ النَّاسِ بِلِقَاء رَبِّهِمْ لَكَافِرُونَ}}<ref> آیا با خویش نیندیشیده‌اند که خداوند آسمان‌ها و زمین و آنچه را که در میان آن دو، است جز راستین و با سرآمدی معین نیافریده است؟ و بی‌گمان بسیاری از مردم منکر لقای پروردگار خویشند، سوره روم، آیه: 8.</ref>، هدفمند: {{متن قرآن|وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاء وَالأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا بَاطِلا ذَلِكَ ظَنُّ الَّذِينَ كَفَرُوا فَوَيْلٌ لِّلَّذِينَ كَفَرُوا مِنَ النَّارِ }}<ref> و ما آسمان و زمین و آنچه را میان آنهاست بیهوده نیافریدیم؛ این پندار کافران است پس وای از آتش (دوزخ) بر کافران!، سوره ص، آیه: 27.</ref>؛ نیز {{متن قرآن| الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللَّهَ قِيَامًا وَقُعُودًا وَعَلَىَ جُنُوبِهِمْ وَيَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ رَبَّنَا مَا خَلَقْتَ هَذَا بَاطِلاً سُبْحَانَكَ فَقِنَا عَذَابَ النَّارِ}}<ref> همان) کسان که خداوند را ایستاده و نشسته و آرمیده بر پهلو یاد می‌کنند و در آفرینش آسمان‌ها و زمین می‌اندیشند: پروردگارا! این (ها) را بیهوده نیافریده‌ای، پاکا که تویی! ما را از عذاب آتش (دوزخ) باز دار، سوره آل عمران، آیه: 191.</ref> و به اندازه: {{متن قرآن| إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ}}<ref> ما هر چیزی را به اندازه‌ای آفریده‌ایم، سوره قمر، آیه: 49.</ref> می‌آفریند و به طور کلی، [[جهان]] و موجودات را طبق [[نظام احسن]] آفریده است، چون هیچ موجودی از آن جهت که موجود و مخلوق است به [[بدی]] وصف نمی‌شود و [[خدا]] همه پدیده‌ها را [[نیکو]] آفریده است: {{متن قرآن|الَّذِي أَحْسَنَ كُلَّ شَيْءٍ خَلَقَهُ وَبَدَأَ خَلْقَ الإِنسَانِ مِن طِينٍ }}<ref> اوست که هر چه آفرید نیکو آفرید و آفرینش آدمی را از گلی آغازید، سوره سجده، آیه: 7.</ref> پیوست این [[آیه]] به آیاتی نظیر {{متن قرآن|اللَّهُ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ وَكِيلٌ }}<ref> خداوند آفریننده همه چیز است و او بر هر چیزی نگاهبان است، سوره زمر، آیه: 62.</ref> می‌نمایاند اولاً [[خلقت]] ملازم باحسن است و هر موجودی از جهت مخلوق بودنش [[نیکو]] ست و ثانیا هیچ [[زشتی]] و [[بدی]] مخلوق [[خدا]] نیست، زیرا [[شرور]] و [[زشتی‌ها]] اموری عدمی هستند و وجود خارجی ندارند. [[گناه]] و [[نافرمانی]] نیز از آن جهت که [[گناه]] و [[زشت]] و بدند مخلوق [[خدا]] نیستند، بنابراین موجودات و آفریدگان [[خدا]] همه بر اساس [[نظام احسن]] آفریده شده‌اند<ref>[[المیزان]]، ج ۱۶، ص ۲۴۹؛ [[تفسیر]] صدرالمتالهین، ج ۶، ص ۵۳ ـ ۵۴.</ref>. در زمینه کیفیت [[خلقت]]، غیر [[حق]] و آنچه [[جهان]] نامیده می‌شود، نسبت به [[خدا]] مانند سایه شخص نسبت به اوست، زیرا همان گونه که سایه بی شخص نیست، عالم نیز بی‌حق موجود نیست<ref>شرح فصوص الحکم، ص ۶۹۱.</ref>. برخی برای مطلب مذکور به [[آیه]] {{متن قرآن|أَلَمْ تَرَ إِلَى رَبِّكَ كَيْفَ مَدَّ الظِّلَّ وَلَوْ شَاء لَجَعَلَهُ سَاكِنًا ثُمَّ جَعَلْنَا الشَّمْسَ عَلَيْهِ دَلِيلا }}<ref> آیا ندیده‌ای که پروردگارت چگونه سایه را گسترانده است و اگر بخواهد آن را بی‌جنبش می‌گرداند سپس خورشید را بر آن رهنمون گرداندیم، سوره فرقان، آیه: 45.</ref> استشهاد کرده‌اند<ref>شرح فصوص الحکم، ص ۶۹۶.</ref><ref>[[ابوالفضل یغمائی|یغمائی، ابوالفضل]]، [[دائرةالمعارف قرآن کریم ج۱۲ (کتاب)|دائرةالمعارف قرآن کریم]]، ج۱۲، ص 198-200.</ref>.