تغییرمسیر به جعفر بن محمد بن حسن قربانی حذف شد
(تغییرمسیر به جعفر بن محمد بن حسن قربانی) برچسب: تغییر مسیر جدید |
(تغییرمسیر به جعفر بن محمد بن حسن قربانی حذف شد) برچسب: تغییرمسیر حذف شد |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط| موضوع مرتبط = | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = | پرسش مرتبط =}} | |||
== مقدمه == | |||
[[جعفر بن محمد بن الحسن القربانی]]<ref>ر.ک: الفهرست (ابن ندیم)، ص۳۲۴؛ طبقات المحدثین بأصبهان، ج۱، ص۸۳، ش۱۶؛ تاریخ بغداد، ج۷، ص۲۰۹، ش۳۶۶۵؛ المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، ج۱۳، ص۱۴۵، ش۲۰۹۰؛ تذکرة الحفاظ، ج۲، ص۶۹۲، ش۱۰۷۱۴؛ سیر أعلام النبلاء، ج۱۴، ص۹۶، ش۵۴؛ اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۴۲۷؛ العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۱۲۵؛ تاریخ الإسلام، ج۲۳، ص۶۰؛ البدایة و النهایه، ج۱۱، ص۱۳۷؛ الوافی بالوفیات، ج۱۱، ص۱۱۲؛ حیاة الحیوان الکبری، ج۱، ص۴۷۹؛ الأعلام (زرکلی)، ج۲، ص۱۲۷؛ ج۵، ص۱۴۳؛ معجم المؤلفین، ج۳، ص۱۴۶؛ هدیة العارفین، ج۱، ص۲۵۲.</ref>؛ در سند یک [[روایت]] [[تفسیر کنز الدقائق]] و به گزارش از [[تفسیر مجمع البیان]] واقع شده است: | |||
{{متن حدیث|عَنْ يَحْيَى بْنِ أَبِي كَثِيرٍ اَلْأَوْزَاعِيِّ أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحَسَنِ عَبْدُ اَللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ اَلْبَيْهَقِيُّ قَالَ: أَخْبَرَنَا جَدِّيَ اَلْإِمَامُ أَبُو بَكْرٍ أَحْمَدُ بْنُ اَلْحُسَيْنِ اَلْبَيْهَقِيُّ قَالَ: حَدَّثَنَا أَبُو سَعِيدٍ عَبْدُ اَلْمَلِكِ بْنُ أَبِي عُثْمَانَ اَلزَّاهِدُ قَالَ: أَخْبَرَنَا أَبُو اَلْحُسَيْنِ عَلِيُّ بْنُ بُنْدَارَ قَالَ: أَخْبَرَنَا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَسَنِ اَلْقُرْبَانِيُّ قَالَ: حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ عَبْدِ اَلرَّحْمَانِ اَلدِّمَشْقِيُّ قَالَ حَدَّثَنَا خَالِدُ بْنُ يَزِيدَ بْنِ أَبِي مَالِكٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ خَالِدِ بْنِ مَعْدَانَ عَنْ أَبِي أُمَامَةَ اَلْبَاهِلِيِّ أَنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَا مِنْ عَبْدٍ يَدْخُلُ اَلْجَنَّةَ إِلاَّ وَ يَجْلِسُ عِنْدَ رَأْسِهِ وَ عِنْدَ رِجْلَيْهِ ثِنْتَانِ مِنَ اَلْحُورِ اَلْعِينِ تُغَنِّيَانِهِ بِأَحْسَنِ صَوْتٍ سَمِعَهُ اَلْإِنْسُ وَ اَلْجِنُّ، وَ لَيْسَ بِمِزْمَارِ اَلشَّيْطَانِ، وَ لَكِنْ بِتَمْجِيدِ اَللَّهِ وَ تَقْدِيسِهِ}}<ref>تفسیر کنز الدقائق، ج۱۰، ص۱۸۰ به گزارش از مجمع البیان، ج۸، ص۴۶۷.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 474-475.</ref> | |||
==شرح حال [[راوی]]== | |||
جعفر بن محمد بن الحسن القربانی نه در [[کتب رجالی شیعه]] و [[سنی]] عنوان شده؛ نه در [[اسناد روایات]] واقع گردیده، بلکه تنها در سند همین روایت قرار گرفته؛ ولی عنوان [[جعفر بن محمد بن الحسن الفریابی]] در بعضی [[کتب رجالی اهل سنت]]، نیز در برخی اسناد روایات آنها واقع گردیده و مانند سند یاد شده از [[سلیمان بن عبدالرحمن]] <ref>{{عربی|جعفر بن محمد بن الحسن بن المستفاض، أبوبکر الفریابی... حدث بها عن... سلیمان ابن عبدالرحمن}}. (تاریخ بغداد، ج۷، ص۲۰۹، ش۳۶۶۵).</ref>، [[روایت]]، و [[ابوالحسن علی بن بندار]] از ایشان روایت کرده است<ref> علی بن بندار در اسناد مختلفی از جعفر بن محمد بن الحسن الفریابی روایت کرده است؛ از جمله در السنن الکبری، ج۲، ص۲۲؛ شعب الإیمان، ج۶، ص۲۸۵، ح۸۱۷۴ و المستدرک (حاکم النیشابوری)، ج۱، ص۵۸.</ref>، بنابراین به قرینه [[اتحاد راوی]] و مروی عنه، مراد از جعفر بن محمد بن الحسن القربانی در [[سند روایت]] [[مجمع البیان]] همین شخص است و کلمه «القربانی» [[مصحف]] «الفریابی» است. | |||
نام کامل [[راوی]] [[جعفر بن محمد بن الحسن بن المستفاض الفریابی]]<ref>{{عربی|الفریابی: بکسر الفاء و سکون الراء و فتح الیاء آخر الحروف و بعد الألف باء موحدة، هذه النسبة إلی فاریاب بلیدة بنواحی بلخ، ینسب إلیها الفریابی و الفاریابی و الفیریابی أیضاً بإثبات الیاء}} (اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۴۲۷).</ref> و کنیه‌اش «ابوبکر»<ref>اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۴۲۷.</ref> ملقب به «الفریابی الصغیر» است<ref>ر.ک: الفهرست (ابن ندیم)، ص۳۲۴. ابن ندیم، لقب الفیریابی الکبیر را برای ابو عبدالله محمد بن یوسف بن واقد الفیریابی برشمرده است. (الفهرست (ابن ندیم)، ص۳۱۹-۳۲۰).</ref>؛ و در [[اسناد روایات]] با عناوین مختلفی مانند [[ابوبکر جعفر بن محمد بن الحسن الفریابی القاضی]]<ref>التمهید (ابن عبدالبر)، ج۸، ص۲۸۶.</ref>، [[ابوبکر جعفر بن محمد بن الحسن الفریابی]]<ref>جامع بیان العلم و فضله (ابن عبدالبر)، ص۱۴۱.</ref>، [[جعفر بن محمد بن الحسن الفریابی]] <ref>السنن الکبری، ج۲، ص۲۲.</ref>، [[جعفر بن محمد الفریابی]]<ref>المستدرک (حاکم نیشابوری)، ج۱، ص۵۸ و ۲۹۰.</ref> و [[جعفر الفریابی]]<ref>السنن الکبری، ج۱، ص۳۲۹، ج۲، ص۳۰۹، ج۳، ص۱۶۲؛ ج۶، ص۱۰۷.</ref> روایت کرده است. | |||
وی از اهالی بلخ بوده<ref>هدیة العارفین، ج۱، ص۲۵۲.</ref> و برای [[کسب علم]]، به بلاد شرق و غرب، همچنین [[ماوراء النهر]] از جمله [[خراسان]]، [[عراق]]، [[حجاز]]، [[شام]]، [[مصر]] و [[الجزیره]] [[سفر]] می‌کرد و مدتی هم [[قاضی]] [[شهر]] [[دینور]]<ref>{{عربی|دینور: مدینة من أعمال الجبل قرب قرمیسین، ینسب إلیها خلق کثیر، و بین الدینور و همذان نیف و عشرون فرسخا، و من الدینور إلی شهرزور أربع مراحل، و الدینور بمقدار ثلثی همذان، و هی کثیرة الثمار و الزروع و لها میاه و مستشرف، و أهلها أجود طبعا من أهل همذان، و ینسب إلی الدینور جماعة کثیرة من أهل الأدب و الحدیث}}. (معجم البلدان، ج۲، ص۵۴۵).</ref> بود و پس از آن به [[بغداد]] رفت و در آنجا [[زندگی]] کرد و به [[کرسی]] [[حدیث]] می‌نشست و افراد فراوانی<ref>{{عربی|جعفر بن محمد بن الحسن الفریابی... العلامة الحافظ شیخ الوقت، و کان فی مجلسه نحو عشرة آلاف شخص}}. (طبقات المحدثین بأصبهان، ج۱، ص۸۳، ش۱۶).</ref> نیز به کسب [[معارف]] [[حدیثی]] از جعفر بن محمد بن الحسن الفریابی می‌پرداختند<ref>ر.ک: اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۲، ص۴۲۷؛ سیر أعلام النبلاء، ج۱۴، ص۹۶، ش۵۴.</ref>. | |||
ایشان آثار متعدد [[علمی]] داشته است؛ مانند «کتاب السنن»<ref>الفهرست (ابن ندیم)، ص۳۲۴: {{عربی|و له من الکتب: کتاب السنن یحتوی علی کتب کثیرة نحو خمسین کتابا}}.</ref>، «صفة النفاق و ذم المنافقین»، «رسالة دلائل النبوة»، «فضائل القرآن»<ref>الأعلام (زرکلی)، ج۲، ص۱۲۸.</ref> و «فضل الذکر»<ref>حیاة الحیوان الکبری، ج۱، ص۴۷۹.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 475-477.</ref> | |||
==[[طبقه راوی]]== | |||
جعفر بن محمد بن الحسن الفریابی در سال ۲۰۷ هجری [[قمری]] به [[دنیا]] آمد و در روز چهارم محرم سال ۳۰۱ هجری قمری در ۹۴ سالگی از دنیا رفت<ref>ر.ک: تاریخ بغداد، ج۷، ص۲۱۱؛ العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۱۲۵.</ref>. | |||
با توجه به سال [[وفات]] [[راوی]]، می‌‌توان او را از [[راویان طبقه هفتم]] و هشتم به شمار آورد.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 477.</ref> | |||
==[[استادان]] و [[شاگردان راوی]]== | |||
جعفر بن محمد بن الحسن الفریابی از استادان بسیاری استفاده کرده است؛ از جمله: [[هدبة بن خالد]]، [[محمد بن عبید بن حساب]]، [[عبدالأعلی بن حماد]]، [[ابی کامل الجحدری]]، [[عبید الله بن معاذ]]، [[علی بن المدینی]]، [[محمد بن بشار بندار]]، [[محمد بن المثنی بصری]]، [[عمرو بن علی البصری]]، [[منجاب بن الحارث]]، [[أبی کریب محمد بن العلاء الکوفی]]، [[الهیثم بن أیوب الطالقانی]]، [[أبی قدامة السرخسی]]، [[قتیبة بن سعید بلخی]]، [[محمد بن الحسن البلخی]]، [[إبراهیم بن عبدالله الخلال]]، [[مزاحم بن سعید مروزی]]، [[إسحاق بن راهویه المروزی]]، [[محمد بن حمید رازی]]، [[أحمد بن الفرات الرازی]]، [[یونس بن حبیب الأصبهانی]]، [[عبدالرحیم بن حبیب الفریابی]]، [[عبیدالله بن عمر القواریری]]، [[محمد بن عبدالملک بن زنجویه]]، [[عبدالله بن محمد النفیلی]]، [[حکیم بن سیف الرقی]]، [[سلیمان ابن عبدالرحمن]]، [[عبدالرحمن بن إبراهیم دمشقی]]، [[هشام بن عمار الدمشقی]]، [[یزید بن موهب الرملی]]، [[إبراهیم بن العلاء الحمصی]]، [[أحمد بن عیسی المصری]]، [[إسحاق بن موسی الأنصاری]]، [[أبی مصعب المدینی]]، [[محمد بن أبی عمر العدنی]]، [[وهب بن بقیة الواسطی]]، [[محمد بن عزیز الأبلی]]<ref>تاریخ بغداد، ج۷، ص۲۰۹، ش۳۶۶۵.</ref>. | |||
چنان‌که بسیاری از وی بهره‌های [[علمی]] بردند<ref>تاریخ بغداد، ج۷، ص۲۱۰-۲۱۱: {{عربی|لما ورد أبوبکر جعفر بن محمد الفریابی إلی بغداد، و استقبل بالطیارات و الدبادب و عد له الناس إلی شارع المنار بباب الکوفة لیسمعوا منه، فاجتمع الناس، فحزر من حضر مجلسه لسماع الحدیث، فقیل نحو ثلاثین ألفا! و کان المستملون ثلاثمائة و ستة عشر}}.</ref> که از شاگردانش شمرده می‌شوند؛ مانند [[محمد بن مخلد الدوری]]، [[أبو الحسین بن المنادی]]، [[عبدالصمد بن علی الطستی]]، [[أحمد بن سلمان النجاد]]، [[أبوبکر الشافعی]]، [[أبو علی بن الصواف]]، [[أحمد بن جعفر بن مالک القطیعی]]<ref>تاریخ بغداد، ج۷، ص۲۰۹، ش۳۶۶۵.</ref>.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 477-479.</ref> | |||
==[[مذهب]] [[راوی]]== | |||
وی از [[راویان سنی]] به شمار می‌آید و [[رجالیان سنی]] با تعبیر {{عربی|"أحد أوعیة العلم، و من أهل المعرفة و الفهم، طوف شرقا و غربا، و لقی أعلام المحدثین فی کل بلد"}}<ref>تاریخ بغداد، ج۷، ص۲۰۹، ش۳۶۶۵.</ref> از ایشان یاد کرده‌اند.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 479.</ref> | |||
==جایگاه [[حدیثی]] راوی== | |||
جایگاه حدیثی راوی، نزد رجالیان سنی بسیار بالاست، ازاین‌رو با تعبیرات {{عربی|"وکان ثقة أمینا حجة"}}<ref>تاریخ بغداد، ج۷، ص۲۰۹، ش۳۶۶۵.</ref>، {{عربی|"کان مکثرا فی الحدیث، مأمونا موثوقا به"}}<ref>تاریخ بغداد، ج۷، ص۲۱۱.</ref> و {{عربی|"ثقة متقن"}}<ref>سیر أعلام النبلاء، ج۱۴، ص۱۰۰.</ref> به [[ستایش]] وی پرداختند.<ref>[[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|رجال تفسیری]]، ج۵، ص 479.</ref> | |||
== منابع == | |||
{{منابع}} | |||
# [[پرونده: IM009729.jpg|22px]] [[عبدالله جوادی آملی|جوادی آملی، عبدالله]]، [[رجال تفسیری ج۵ (کتاب)|'''رجال تفسیری ج۵''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
== پانویس == | |||
{{پانویس}} | |||