ام‌الکتاب در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۱۹: خط ۱۹:
ترکیب "امّ الکتاب" در [[قرآن کریم]] در دو معنای متفاوت به‌کار رفته است:
ترکیب "امّ الکتاب" در [[قرآن کریم]] در دو معنای متفاوت به‌کار رفته است:
# '''[[آیات محکم]]:''' در آیۀ ۷ [[سوره آل‌عمران]] با تقسیم [[آیات قرآن]] به [[محکم و متشابه]]، بر آیات محکم "اُمّ‌الکتاب" اطلاق شده است: {{متن قرآن|هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ}}<ref>اوست که این کتاب را بر تو فرو فرستاد؛ برخی از آن، آیات استواراند، که بنیاد این کتاب‌اند و برخی دیگر آیات چند رویه‌اند؛ سوره آل عمران، آیه ۷.</ref>، [[مفسران]] در توجیه نام‌گذاری آیات محکم به [[اُمّ الکتاب]] وجوهی را بیان کرده‌اند، مانند اینکه چون آیات محکم، مطلوب اصلی است و مراد آنها نیز روشن و همچنین [[مرجع]] [[تفسیر]] [[آیات متشابه]] است<ref>التفسیرالکبیر، ج۷، ص۱۷۲؛ التحقیق، ج۱، ص۱۳۷؛ روض‌الجنان، ج‌۴، ص‌۱۷۴.</ref>. این نظر از [[شهرت]] بیشتری میان [[مفسران]] برخوردار است.  
# '''[[آیات محکم]]:''' در آیۀ ۷ [[سوره آل‌عمران]] با تقسیم [[آیات قرآن]] به [[محکم و متشابه]]، بر آیات محکم "اُمّ‌الکتاب" اطلاق شده است: {{متن قرآن|هُوَ الَّذِيَ أَنزَلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ مِنْهُ آيَاتٌ مُّحْكَمَاتٌ هُنَّ أُمُّ الْكِتَابِ وَأُخَرُ مُتَشَابِهَاتٌ}}<ref>اوست که این کتاب را بر تو فرو فرستاد؛ برخی از آن، آیات استواراند، که بنیاد این کتاب‌اند و برخی دیگر آیات چند رویه‌اند؛ سوره آل عمران، آیه ۷.</ref>، [[مفسران]] در توجیه نام‌گذاری آیات محکم به [[اُمّ الکتاب]] وجوهی را بیان کرده‌اند، مانند اینکه چون آیات محکم، مطلوب اصلی است و مراد آنها نیز روشن و همچنین [[مرجع]] [[تفسیر]] [[آیات متشابه]] است<ref>التفسیرالکبیر، ج۷، ص۱۷۲؛ التحقیق، ج۱، ص۱۳۷؛ روض‌الجنان، ج‌۴، ص‌۱۷۴.</ref>. این نظر از [[شهرت]] بیشتری میان [[مفسران]] برخوردار است.  
# '''[[لوح محفوظ]]:''' [[آیه]] ۳۹ [[سوره رعد]] [[خبر]] می‌دهد که اُمّ‌الکتاب نزد [[خداوند]] است: {{متن قرآن|يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاء وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ}}<ref>خداوند هر چه را بخواهد از لوح محفوظ پاک می‌کند و یا در آن می‌نویسد و لوح محفوظ نزد اوست؛ سوره رعد، آیه ۳۹.</ref> و آیه ۴ [[سوره زخرف]] خبر می‌دهد که [[قرآن]] در [[اُمّ الکتاب]] نزد خداوند، بلند مرتبه و [[استوار]] است: {{متن قرآن|وَإِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ}}<ref>و بی‌گمان آن نزد ما در اصل کتاب، فرازمندی فرزانه است؛ سوره زخرف، آیه ۴.</ref>. مفسران متأخر اُمّ الکتاب در این دو آیه را به اصل و اساس کتاب معنا کرده و با استناد به [[آیات]] ۲۱ ـ ۲۲ [[سوره بروج]]: {{متن قرآن|بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَّجِيدٌ فِي لَوْحٍ مَّحْفُوظٍ}}<ref>و بی‌گمان آن نزد ما در اصل کتاب، فرازمندی فرزانه است؛ سوره بروج، آیه ۲۱ - ۲۲.</ref>، مراد از آن را لوح محفوظ که هیچ‌گونه [[تغییر]] و تبدیل به آن راه ندارد دانسته‌اند<ref>الکشاف، ج۲، ص۵۳۴؛ مجمع‌البیان، ج۹، ص۶۰؛ روح‌المعانی، مج ۸، ج ۱۳، ص۲۴۵؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج ۴، ص۱۳۲.</ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[ام الکتاب (مقاله)|ام الکتاب]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۴]]، ص۳۸۱ ـ ۳۸۲.</ref>
# '''[[لوح محفوظ]]:''' [[آیه]] ۳۹ [[سوره رعد]] خبر می‌دهد که اُمّ‌الکتاب نزد [[خداوند]] است: {{متن قرآن|يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاء وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ}}<ref>خداوند هر چه را بخواهد از لوح محفوظ پاک می‌کند و یا در آن می‌نویسد و لوح محفوظ نزد اوست؛ سوره رعد، آیه ۳۹.</ref> و آیه ۴ [[سوره زخرف]] خبر می‌دهد که [[قرآن]] در [[اُمّ الکتاب]] نزد خداوند، بلند مرتبه و [[استوار]] است: {{متن قرآن|وَإِنَّهُ فِي أُمِّ الْكِتَابِ لَدَيْنَا لَعَلِيٌّ حَكِيمٌ}}<ref>و بی‌گمان آن نزد ما در اصل کتاب، فرازمندی فرزانه است؛ سوره زخرف، آیه ۴.</ref>. مفسران متأخر اُمّ الکتاب در این دو آیه را به اصل و اساس کتاب معنا کرده و با استناد به [[آیات]] ۲۱ ـ ۲۲ [[سوره بروج]]: {{متن قرآن|بَلْ هُوَ قُرْآنٌ مَّجِيدٌ فِي لَوْحٍ مَّحْفُوظٍ}}<ref>و بی‌گمان آن نزد ما در اصل کتاب، فرازمندی فرزانه است؛ سوره بروج، آیه ۲۱ - ۲۲.</ref>، مراد از آن را لوح محفوظ که هیچ‌گونه [[تغییر]] و تبدیل به آن راه ندارد دانسته‌اند<ref>الکشاف، ج۲، ص۵۳۴؛ مجمع‌البیان، ج۹، ص۶۰؛ روح‌المعانی، مج ۸، ج ۱۳، ص۲۴۵؛ تفسیر ابن‌کثیر، ج ۴، ص۱۳۲.</ref>.<ref>[[سید محمود دشتی|دشتی، سید محمود]]، [[ام الکتاب (مقاله)|ام الکتاب]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۴]]، ص۳۸۱ ـ ۳۸۲.</ref>


== تحلیل کاربرد "اُمّ‌الکتاب" در آیات‌==
== تحلیل کاربرد "اُمّ‌الکتاب" در آیات‌==
۱۰۷٬۱۸۸

ویرایش