غصب در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۱۱ دسامبر ۲۰۲۳
خط ۱۵۴: خط ۱۵۴:


== علل و عوامل غصب ==
== علل و عوامل غصب ==
در [[آیات قرآنی]] و [[روایات]] علل و عواملی برای غصب بیان شده است که از جمله آنها عبارتند از:
در [[آیات قرآنی]] و [[روایات]] علل و عواملی برای غصب بیان شده است که از جمله آنها عبارت‌اند از:
# '''[[طمع]]:''' یکی از عمده‌ترین و اصلی‌ترین عوامل، غصب و تصرّف نا [[حقّ]] [[اموال]] دیگران، طمع است. طمع در اصطلاح [[قرآنی]] به معنای توقع داشتن و حریص بودن در اموال و [[زندگی]] [[مردم]] بی وجود [[استحقاق]] نسبت به آن است<ref>نگاه کنید: [[علامه طباطبایی]]، ترجمه [[المیزان]]، ج‏۱، ص۳۴۴.</ref>. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌فرماید: "شما را از افتادن در بند [[طمع]] هشدار می‌دهم که [[قلب]] را به [[حرص]] شدید [[آلوده]] می‌کند و [[مُهر]] [[عشق به دنیا]] را به قلب می‌زند، طمع کلید هر گناهی است و ریشه هر اشتباهی است و از بین برنده هر عمل خوبی است"<ref>{{متن حدیث|ایّاکُمْ وَاسْتِشْعارَ الطَّمَعِ فَانَّهُ یَشُوبُ الْقَلْبَ شِدَّهُ الْحِرْصِ وَیَخْتِمُ عَلیَ الْقُلُوبِ بِطابِعِ حُبِّ الدُّنْیا، وَهُوَ مِفْتاحُ کُلِّ سَیِّئَهٍ وَرَأْسُ کُلِّ خَطیئَهٍ وَسَبَبُ احْباطِ کُلِّ حَسَنَهٍ}}؛ [[ابن فهد]] حلّی، عده الداعی و نجاح الساعی، ص۳۱۳.</ref>.
# '''[[طمع]]:''' یکی از عمده‌ترین و اصلی‌ترین عوامل، غصب و تصرّف ناحقّ [[اموال]] دیگران، طمع است. طمع در اصطلاح [[قرآنی]] به معنای توقع داشتن و حریص بودن در اموال و [[زندگی]] [[مردم]] بی وجود [[استحقاق]] نسبت به آن است<ref>نگاه کنید: [[علامه طباطبایی]]، ترجمه [[المیزان]]، ج‏۱، ص۳۴۴.</ref>. [[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌فرماید: "شما را از افتادن در بند [[طمع]] هشدار می‌دهم که [[قلب]] را به [[حرص]] شدید [[آلوده]] می‌کند و [[مُهر]] [[عشق به دنیا]] را به قلب می‌زند، طمع کلید هر گناهی است و ریشه هر اشتباهی است و از بین برنده هر عمل خوبی است"<ref>{{متن حدیث|ایّاکُمْ وَاسْتِشْعارَ الطَّمَعِ فَانَّهُ یَشُوبُ الْقَلْبَ شِدَّهُ الْحِرْصِ وَیَخْتِمُ عَلیَ الْقُلُوبِ بِطابِعِ حُبِّ الدُّنْیا، وَهُوَ مِفْتاحُ کُلِّ سَیِّئَهٍ وَرَأْسُ کُلِّ خَطیئَهٍ وَسَبَبُ احْباطِ کُلِّ حَسَنَهٍ}}؛ [[ابن فهد]] حلّی، عده الداعی و نجاح الساعی، ص۳۱۳.</ref>.
# '''اختلاط:''' یکی دیگر از عوامل موثر در غصب، اختلاط [[اموال]] به شکل مشارکتی است که خود موجب می‌‌شود تا امکان غصب و تصرفات بی [[رضایت]] [[شریک]] فراهم شود. {{متن قرآن|إِذْ دَخَلُوا عَلَى دَاوُودَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ قَالُوا لَا تَخَفْ خَصْمَانِ بَغَى بَعْضُنَا عَلَى بَعْضٍ فَاحْكُمْ بَيْنَنَا بِالْحَقِّ وَلَا تُشْطِطْ وَاهْدِنَا إِلَى سَوَاءِ الصِّرَاطِ}}<ref>«آنگاه که بر داود وارد شدند و او از ایشان ترسید؛ گفتند: نترس! ما دو داد خواهیم که یکی بر دیگری ستم کرده است، میان ما به درستی داوری کن و ستم مکن و ما را به راه میانه راهنما باش!» سوره ص، آیه ۲۲.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّ هَذَا أَخِي لَهُ تِسْعٌ وَتِسْعُونَ نَعْجَةً وَلِيَ نَعْجَةٌ وَاحِدَةٌ فَقَالَ أَكْفِلْنِيهَا وَعَزَّنِي فِي الْخِطَابِ}}<ref>«این برادر من است که نود و نه میش دارد و من یک میش دارم، و می‌گوید آن را (هم) به من واگذار و در گفتار بر من چیرگی دارد» سوره ص، آیه ۲۳.</ref>؛ {{متن قرآن|قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ إِلَى نِعَاجِهِ وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْخُلَطَاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَقَلِيلٌ مَا هُمْ وَظَنَّ دَاوُودُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَخَرَّ رَاكِعًا وَأَنَابَ}}<ref>«(داود) گفت: بی‌گمان او با خواستن میش تو برای افزودن به میش‌های خویش، به تو ستم کرده است و بسیاری از همکاران بر یکدیگر ستم روا می‌دارند جز آنان که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند و آنان اندکند؛ و داود دانست که ما او را آزموده‌ایم و از پروردگار» سوره ص، آیه ۲۴.</ref>.
# '''اختلاط:''' یکی دیگر از عوامل موثر در غصب، اختلاط [[اموال]] به شکل مشارکتی است که خود موجب می‌‌شود تا امکان غصب و تصرفات بی [[رضایت]] [[شریک]] فراهم شود. {{متن قرآن|إِذْ دَخَلُوا عَلَى دَاوُودَ فَفَزِعَ مِنْهُمْ قَالُوا لَا تَخَفْ خَصْمَانِ بَغَى بَعْضُنَا عَلَى بَعْضٍ فَاحْكُمْ بَيْنَنَا بِالْحَقِّ وَلَا تُشْطِطْ وَاهْدِنَا إِلَى سَوَاءِ الصِّرَاطِ}}<ref>«آنگاه که بر داود وارد شدند و او از ایشان ترسید؛ گفتند: نترس! ما دو داد خواهیم که یکی بر دیگری ستم کرده است، میان ما به درستی داوری کن و ستم مکن و ما را به راه میانه راهنما باش!» سوره ص، آیه ۲۲.</ref>؛ {{متن قرآن|إِنَّ هَذَا أَخِي لَهُ تِسْعٌ وَتِسْعُونَ نَعْجَةً وَلِيَ نَعْجَةٌ وَاحِدَةٌ فَقَالَ أَكْفِلْنِيهَا وَعَزَّنِي فِي الْخِطَابِ}}<ref>«این برادر من است که نود و نه میش دارد و من یک میش دارم، و می‌گوید آن را (هم) به من واگذار و در گفتار بر من چیرگی دارد» سوره ص، آیه ۲۳.</ref>؛ {{متن قرآن|قَالَ لَقَدْ ظَلَمَكَ بِسُؤَالِ نَعْجَتِكَ إِلَى نِعَاجِهِ وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ الْخُلَطَاءِ لَيَبْغِي بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ وَقَلِيلٌ مَا هُمْ وَظَنَّ دَاوُودُ أَنَّمَا فَتَنَّاهُ فَاسْتَغْفَرَ رَبَّهُ وَخَرَّ رَاكِعًا وَأَنَابَ}}<ref>«(داود) گفت: بی‌گمان او با خواستن میش تو برای افزودن به میش‌های خویش، به تو ستم کرده است و بسیاری از همکاران بر یکدیگر ستم روا می‌دارند جز آنان که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته کرده‌اند و آنان اندکند؛ و داود دانست که ما او را آزموده‌ایم و از پروردگار» سوره ص، آیه ۲۴.</ref>.
# '''[[دنیا‌طلبی]]:''' چنان که گذشت دنیا‌طلبی و [[دنیا خواهی]] مهم ترین عامل در رفتارهای [[زشت]] و [[بدی]] چون [[حرام]] [[خواری]] و [[باطل]] خواری است. این افراد بیش‌تر از آنکه به [[آخرت]] [[ایمان]] داشته باشند به [[دنیا]] و به ویژه [[مال]] و پسر [[گرایش]] دارند و همه هستی خویش را در این [[راه]] مصروف می‌‌دارند. {{متن قرآن|وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلًا لَمًّا}}<ref>«و میراث (خود و یتیمان) را یکجا می‌خورید،» سوره فجر، آیه ۱۹.</ref>، {{متن قرآن|وَتُحِبُّونَ الْمَالَ حُبًّا جَمًّا}}<ref>«و دارایی را بسیار دوست می‌دارید،» سوره فجر، آیه ۲۰.</ref>.
# '''[[دنیا‌طلبی]]:''' چنان که گذشت دنیا‌طلبی و [[دنیا خواهی]] مهم ترین عامل در رفتارهای [[زشت]] و [[بدی]] چون [[حرام]] [[خواری]] و [[باطل]] خواری است. این افراد بیش‌تر از آنکه به [[آخرت]] [[ایمان]] داشته باشند به [[دنیا]] و به ویژه [[مال]] و پسر [[گرایش]] دارند و همه هستی خویش را در این [[راه]] مصروف می‌‌دارند. {{متن قرآن|وَتَأْكُلُونَ التُّرَاثَ أَكْلًا لَمًّا}}<ref>«و میراث (خود و یتیمان) را یکجا می‌خورید،» سوره فجر، آیه ۱۹.</ref>، {{متن قرآن|وَتُحِبُّونَ الْمَالَ حُبًّا جَمًّا}}<ref>«و دارایی را بسیار دوست می‌دارید،» سوره فجر، آیه ۲۰.</ref>.
۱۰۸٬۶۵۴

ویرایش