بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - '# 22px '''فرهنگ شیعه'''' به '# 22px پژوهشکده تحقیقات اسلامی، '''فرهنگ شیعه'''') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{مدخل مرتبط | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = مرجئه | | موضوع مرتبط = مرجئه | ||
| عنوان مدخل = | | عنوان مدخل = مرجئه | ||
| مداخل مرتبط = | | مداخل مرتبط = [[مرجئه در کلام اسلامی]] - [[مرجئه در تاریخ اسلامی]] - [[مرجئه در معارف مهدویت]] - [[مرجئه در فقه سیاسی]] | ||
| پرسش مرتبط = | | پرسش مرتبط = | ||
}} | }} | ||
== چیستی مرجئه == | == چیستی مرجئه == | ||
"مرجئه" نام فرقه‌ای از [[فرق اسلامی]] است که در پایان نیمه اول قرن اول هجری پدید آمد<ref>ر. ک: [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۳۴.</ref>. در شرح مرجئه دو معنای متفاوت ارائه شده است: | |||
# مرجئه به معنای "تأخیر انداختن": اطلاق مرجئه بر این [[فرقه]] از آن حیث است که عمل را از نظر رتبه، از [[ایمان]] مؤخر میدانستند. | # مرجئه به معنای "تأخیر انداختن": اطلاق مرجئه بر این [[فرقه]] از آن حیث است که عمل را از نظر رتبه، از [[ایمان]] مؤخر میدانستند. | ||
# مرجئه به معنای "[[امید]] دادن": اطلاق این اسم بر این [[فرقه]] از آن جهت است که [[معتقد]] بودند [[معصیت]] به [[ایمان]] ضرر نمی‌زند و [[امید]] به [[بخشایش]] [[گناهکاران]] در [[قیامت]] هست<ref>ر. ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۳؛ [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۳۴.</ref>. | # مرجئه به معنای "[[امید]] دادن": اطلاق این اسم بر این [[فرقه]] از آن جهت است که [[معتقد]] بودند [[معصیت]] به [[ایمان]] ضرر نمی‌زند و [[امید]] به [[بخشایش]] [[گناهکاران]] در [[قیامت]] هست<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۳؛ [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۳۴.</ref>. | ||
همچنین برخی قائلند ارجاء به معنای تأخیر انداختن [[علی]] {{ع}} از درجۀ اول به رتبۀ چهارم است، که اگر به این معنا باشد، [[مرجئه]] مقابل [[شیعه]] قرار می‌‌گیرند<ref>ر.ک: [[سید حسن خمینی|خمینی، سید حسن]]، [[فرهنگ جامع فرق اسلامی (کتاب)|فرهنگ جامع فرق اسلامی]].</ref>. | |||
== [[عقاید]] مرجئه == | == [[عقاید]] مرجئه == | ||
[[مرجئه]]، از اولین فرقه‌های پدیدار شده در عالم [[اسلام]] است که بر [[ایمان]] قلبی به جای عمل با اعضا و جوارح، تأکید دارد که اگر [[انسان]] از نظر [[عقیده]] و [[ایمان]] که به حوزۀ [[قلب]] مربوط است [[مسلمان]] باشد، از جرگۀ اهل [[ایمان]] به حساب می‌‌آید و معیار [[ایمان]] را عمل نمی‌دانستند. از نظر آنان اگر [[ایمان]] درست بود، مانعی ندارد عمل [[انسان]] [[فاسد]] باشد، [[ایمان]]، کفارۀ عمل بد است. [[مرجئه]] از لحاظ تأثیر [[گناه]] بر [[ایمان]]، در نقطۀ مقابل [[خوارج]] قرار داشتند<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۳؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۷.</ref>. | |||
مهمترین مسأله در اندیشۀ ارجاء، تعریف ماهیت [[ایمان]] و در واقع ملاک و [[میزان]] [[صدق]] نام [[مسلمان]] بر افراد است. اهمیت مسألۀ [[ایمان]] و تعریف آن به اندازه ای است که برخی منابع آن را ملاک مرجئ دانستن یا ندانستن اشخاص معرفی کرده اند: "هرکس بگوید [[ایمان]] قول و عمل است و [[کاستی]] و فزونی می‌‌یابد از ارجاء خارج شده است". | |||
مسألۀ [[ایمان]] خود دارای چند فرع است که عبارت‌اند از: | |||
# پیوند [[ایمان]] و عمل: [[اهل سنت]] [[عقیده]] داشتند انجام [[اعمال]] و [[تکالیف دینی]] خود بخشی از ماهیت [[ایمان]] را تشکیل می‌‌دهد. طرفداران ارجاء چنین دخالتی را نمی‌پذیرند؛ | # پیوند [[ایمان]] و عمل: [[اهل سنت]] [[عقیده]] داشتند انجام [[اعمال]] و [[تکالیف دینی]] خود بخشی از ماهیت [[ایمان]] را تشکیل می‌‌دهد. طرفداران ارجاء چنین دخالتی را نمی‌پذیرند؛ | ||
# کاهش و افزایش [[ایمان]]: برخی [[معتقد]] بودند [[اعمال نیک]] [[ایمان]] را افزایش می‌‌دهد، [[مرجئه]] [[عقیده]] داشتند [[اعمال]] [[دینی]] بر آن نمی‌افزاید و از آن نمی‌کاهد؛ | # کاهش و افزایش [[ایمان]]: برخی [[معتقد]] بودند [[اعمال نیک]] [[ایمان]] را افزایش می‌‌دهد، [[مرجئه]] [[عقیده]] داشتند [[اعمال]] [[دینی]] بر آن نمی‌افزاید و از آن نمی‌کاهد؛ | ||
# مسألۀ استثنا در [[ایمان]] بدان معنا که آیا رواست کسی به طور مطلق بگوید من مؤمنم یا اینکه باید این سخن را که من مؤمنم با قید انشاءالله [[مقید]] سازد. در حالی که موضع عمومی [[اهل سنت]] [[لزوم]] استثنا گفتن است، [[مرجئه]] چنین قیدی را لازم نمی‌شمرند؛ | # مسألۀ استثنا در [[ایمان]] بدان معنا که آیا رواست کسی به طور مطلق بگوید من مؤمنم یا اینکه باید این سخن را که من مؤمنم با قید انشاءالله [[مقید]] سازد. در حالی که موضع عمومی [[اهل سنت]] [[لزوم]] استثنا گفتن است، [[مرجئه]] چنین قیدی را لازم نمی‌شمرند؛ | ||
# مسألۀ عدم خلود در [[آتش]] برای [[گناهکاران]]: [[مرجئه]] از آن روی که [[گناهکاران]] را نه [[کافر]] بلکه مسلمانی میدانستند که مرتکب [[خطا]] شده است، [[معتقد]] بودند چنین کسی در [[آتش]] مخلّد نمی‌شود. [[مرجئه]] افزون بر این در مباحثات [[سیاسی]] [[اجتماعی]] نیز [[خلفا]] را [[تکفیر]] نمی‌کردند | # مسألۀ عدم خلود در [[آتش]] برای [[گناهکاران]]: [[مرجئه]] از آن روی که [[گناهکاران]] را نه [[کافر]] بلکه مسلمانی میدانستند که مرتکب [[خطا]] شده است، [[معتقد]] بودند چنین کسی در [[آتش]] مخلّد نمی‌شود. [[مرجئه]] افزون بر این در مباحثات [[سیاسی]] [[اجتماعی]] نیز [[خلفا]] را [[تکفیر]] نمی‌کردند. | ||
[[مرجئه]] در درجه اول با [[خوارج]] و عقیدۀ ایشان مبنی بر اینکه هرکس [[مرتکب گناه]] شود [[کافر]] است، مخالف بوده‌اند و در مرحلۀ دوم، از زمره [[عقاید]] آنها، تنقیص [[علی]] {{ع}} است. به نظر می‌‌رسد ایشان در این [[عقیده]] از نظریات [[بنی امیه]] متأثر بوده و از ایشان [[الهام]] گرفته‌اند. تنقیص [[علی]] {{ع}} در نزد ایشان تا به آنجاست که [[مأمون]] [[خلیفه عباسی]] در هجو یکی از ایشان می‌‌گوید: "هرگاه خواستی که مُرجی (مفرد [[مرجئه]]) پیش از رسیدن مرگش بمیرد، [[نام علی]] {{ع}} را پیش او تجدید کن و بر [[نبی]] {{ع}} و آل او [[صلوات]] بفرست". از همین عبارت میتوان کیفیت ارتباط [[مرجئه]] با [[علی]] {{ع}} و [[آل محمد]] {{صل}} را دانست<ref>ر.ک: [[سید حسن خمینی|خمینی، سید حسن]]، [[فرهنگ جامع فرق اسلامی (کتاب)|فرهنگ جامع فرق اسلامی]].</ref>. | |||
در جریان [[اختلاف]] میان [[علی]] {{ع}} و [[معاویه]] کسانی ادعا کردند [[حقیقت]] بر ایشان مشتبه شده است. پس در خانه نشستند و دربارۀ امور [[جامعه]] [[قضاوت]] نکردند. اینان می‌گفتند، ما از [[عقیده باطنی]] کسی خبر نداریم و نمی‌دانیم چه کسی در [[دل]]، [[مسلمان]] و [[مؤمن]] است و چه کس، [[کافر]] و [[فاسق]]؛ زیرا همگی به ظاهر، مسلمان‌اند. پس سزاوار است [[ثواب]] و [[عقاب]] آنان را تا [[قیامت]] به تأخیر اندازیم تا [[خدا]] درباره آنان [[داوری]] کند. بدین‌سان، [[مرجئه]] در این [[دنیا]] به [[ثواب]] یا [[گناه]] [[مسلمانان]] [[حکم]] نمی‌کنند و تنها [[ایمان]] را برای [[مسلمانان]] [[کافی]] می‌دانند. | |||
فرقۀ [[مرجئه]] همچون [[خوارج]] اندک اندک از [[عقاید]] [[سیاسی]] محض رو به سوی [[عقاید]] [[کلامی]] نهاد. [[ابوحنیفه]] ـ پیشوای [[مذهب]] [[حنفی]] ـ مهمترین شخصیت این دوران بود که [[عقاید]] [[کلامی]] ویژه‌ای برای این [[فرقه]] ترتیب داد. او نوشته‌ها و مطالب منظمی دربارۀ [[عقیده]] ارجاء تدوین کرد. پس از [[ابوحنیفه]]، ابومطیع بلخی دو کتاب با عنوان [[فقه]] الابسط و العالم و المتعلم نگاشت که اساس [[کلام]] [[مرجئه]] را در خود داشتند. از آثار مهم دیگر مرجئة السواد الاعظم نوشته [[حکیم]] [[سمرقندی]] است. امروزه از فرقۀ [[مرجئه]] خبری نیست و این [[فرقه]] از میان رفته است؛ ولی رگه‌هایی از این [[تفکر]] را در قالب اباحه‌گری در دیگر فرق میتوان بازیافت<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۷.</ref>. | |||
[[اکثریت]] [[مرجئه]]، [[امامت]] را برای غیر [[قریش]] جائز نمی‌دانستند، ولی بعض آنان می‌گفتند: هرکس [[احکام]] [[قرآن]] و [[سنت]] [[رسول]] {{صل}} را برپا دارد، می‌تواند [[امام]] باشد و [[حکم]] [[امامت]] را به [[اجماع امت]] وانهاده بودند و [[معتقد]] بودند [[پیشوا]] هر چند [[گناه]] کند، مقامش باقی و اطاعتش [[واجب]] است و [[اقتدا]] کردن [[نماز]] به او صحیح است<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۴؛ [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۸؛ [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۳۴.</ref>. | |||
در مجموع [[عقاید]] [[مرجئه]] عبارت بود از: جای دادن [[مرتبت]] عمل، پس از [[ایمان]]؛ [[داوری]] نکردن دربارۀ [[سرنوشت]] [[اخروی]] فرد [[مسلمان]]؛ [[مؤمن]] دانستن هر کس که به مسلمانی [[اقرار]] ظاهری کند؛ وانهادن [[امامت]] [[امت]] به [[اجماع امت]]؛ [[حکم]] به [[امامت]] هر کس که [[اجماع]] بر [[امامت]] او حاصل آید اگر به [[کتاب و سنت]] [[آگاه]] باشد هر چند [[گناه]] کند<ref>ر. ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۸.</ref>. | |||
[[رأی]] و [[عقیده]] [[مرجئه]] به نفع دستگاه [[حاکم]] بود، یعنی موجب می‌‌شد [[مردم]] برای [[فسق]] و [[فجور]] دستگاه [[حاکم]]، اهمیت چندانی قائل نشوند و آنها را با همه تبهکاری‌ها [[اهل بهشت]] بدانند! از این‌رو پیدایش [[مرجئه]] ریشۀ [[سیاسی]] داشت، آنها [[اعمال]] [[سلاطین]] [[بنی‌امیه]] را تصحیح میکردند، [[بنی‌امیه]] هم متقابلاً آنها را مورد [[تأیید]] قرار می‌‌دادند. البته بعد از انقراض [[بنی‌امیه]]، بنی‌عباس بر اساس خصومتی که با [[بنی‌امیه]] داشتند، ریشۀ [[مرجئه]] را زدند<ref>ر.ک: [[مسلم محمدی|محمدی، مسلم]]، [[فرهنگ اصطلاحات علم کلام (کتاب)|فرهنگ اصطلاحات علم کلام]]، ص ۳۲۴؛ [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۳۴.</ref>. | |||
== انشعابات مرجئه == | == انشعابات مرجئه == | ||
فرقۀ مرجئه به فرقه‌هایی انشعاب یافت که مهمترین آنها عبارت‌اند از: | |||
# مرجئه شبیبیه: همان مرجئه خوارج‌اند که به [[جبر]] و [[قدر]] [[اعتقاد]] ندارند؛ | # مرجئه شبیبیه: همان مرجئه خوارج‌اند که به [[جبر]] و [[قدر]] [[اعتقاد]] ندارند؛ | ||
# مرجئه [[قدریه]]: [[یاران]] غیلان دمشقی‌اند که [[انسان]] را مختار می‌دانند؛ | # مرجئه [[قدریه]]: [[یاران]] غیلان دمشقی‌اند که [[انسان]] را مختار می‌دانند؛ | ||
# مرجئه جبریه یا [[جهمیه]]: به [[جبر]] معتقدند و [[مرتبت]] عمل را پس از [[ایمان]] می‌انگارند<ref>ر. ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۸.</ref>. | # مرجئه جبریه یا [[جهمیه]]: به [[جبر]] معتقدند و [[مرتبت]] عمل را پس از [[ایمان]] می‌انگارند<ref>ر. ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۸.</ref>. | ||
# مرجئۀ خالصه: فقط به ارجا قائل بودند و این صنف چند [[فرقه]] می‌‌شدند که عمده‌ترین آنها که در منابع مختلف دربارۀ آنها به [[وحدت]] نظر میتوان دست یافت، | # مرجئۀ خالصه: فقط به ارجا قائل بودند و این صنف چند [[فرقه]] می‌‌شدند که عمده‌ترین آنها که در منابع مختلف دربارۀ آنها به [[وحدت]] نظر میتوان دست یافت، عبارت‌اند از: | ||
## یونسیه: [[پیروان]] [[یونس بن عون نمیری]] که [[عقیده]] داشتند [[ایمان]] تنها [[شناخت خداوند]] و [[فروتنی]] و [[فرمانبری]] در برابر او، [[محبت]] قلبی نسبت به او و خودداری از گردن فرازی در مقابل وی است؛ | ## یونسیه: [[پیروان]] [[یونس بن عون نمیری]] که [[عقیده]] داشتند [[ایمان]] تنها [[شناخت خداوند]] و [[فروتنی]] و [[فرمانبری]] در برابر او، [[محبت]] قلبی نسبت به او و خودداری از گردن فرازی در مقابل وی است؛ | ||
## غسّانیه: [[پیروان]] [[غسان کوفی]]، [[عقیده]] داشتند [[ایمان]] همان [[شناخت]] [[خدا]] و [[پیامبران]] و [[اقرار]] به آنهاست و [[ایمان]] [[کاستی]] و فزونی نمی‌یابد و هر یک از فقره‌های [[ایمان]]، خود بخشی از [[ایمان]] را تشکیل می‌‌دهد؛ | ## غسّانیه: [[پیروان]] [[غسان کوفی]]، [[عقیده]] داشتند [[ایمان]] همان [[شناخت]] [[خدا]] و [[پیامبران]] و [[اقرار]] به آنهاست و [[ایمان]] [[کاستی]] و فزونی نمی‌یابد و هر یک از فقره‌های [[ایمان]]، خود بخشی از [[ایمان]] را تشکیل می‌‌دهد؛ | ||
## [[تومنیه]](معاذیه): [[پیروان]] [[ابومعاذ تومنی]]، [[عقیده]] داشتند [[ایمان]] نامی برای مجموعه ای از چند نکته است: [[معرفت]]، [[تصدیق]] و [[باور]]، [[محبت]] و [[اخلاص]]، و [[اقرار]] به آنچه [[پیامبر]] {{صل}} آورده است؛ | ## [[تومنیه]](معاذیه): [[پیروان]] [[ابومعاذ تومنی]]، [[عقیده]] داشتند [[ایمان]] نامی برای مجموعه ای از چند نکته است: [[معرفت]]، [[تصدیق]] و [[باور]]، [[محبت]] و [[اخلاص]]، و [[اقرار]] به آنچه [[پیامبر]] {{صل}} آورده است؛ | ||
## ثوبانیه: [[پیروان]] [[ابوثوبان مُرجی]] که [[حکم]] به ایجاب چیزهایی به [[حکم عقل]] و قبل از رسیدن [[شرع]] میکردند<ref>ر. ک: [[سید حسن خمینی|خمینی، سید حسن]]، [[فرهنگ جامع فرق اسلامی (کتاب)|فرهنگ جامع فرق اسلامی]] | ## ثوبانیه: [[پیروان]] [[ابوثوبان مُرجی]] که [[حکم]] به ایجاب چیزهایی به [[حکم عقل]] و قبل از رسیدن [[شرع]] میکردند<ref>ر. ک: [[سید حسن خمینی|خمینی، سید حسن]]، [[فرهنگ جامع فرق اسلامی (کتاب)|فرهنگ جامع فرق اسلامی]].</ref>. | ||
امروزه از [[فرقه]] مرجئه خبری نیست و این [[فرقه]] از میان رفته است؛ ولی رگه‌هایی از این [[تفکر]] را در قالب اباحه‌گری در دیگر فرق میتوان بازیافت. در [[زمان ظهور]] نیز مرجئه جزء [[سپاه سفیانی]] خواهند بود که به [[سپاه]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[هجوم]] می‌برند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۸؛ [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۳۴.</ref>. | |||
امروزه از [[فرقه]] مرجئه خبری نیست و این [[فرقه]] از میان رفته است؛ ولی رگه‌هایی از این [[تفکر]] را در قالب اباحه‌گری در دیگر فرق میتوان بازیافت. در [[زمان ظهور]] نیز مرجئه جزء [[سپاه سفیانی]] خواهند بود که به [[سپاه]] [[حضرت مهدی]] {{ع}} [[هجوم]] می‌برند<ref>ر.ک: [[فرهنگ شیعه (کتاب)|فرهنگ شیعه]]، ص ۴۰۸؛ [[مجتبی تونه‌ای|مجتبی تونه‌ای]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۶۳۴.</ref>. | |||
== مرجئه در سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان == | == مرجئه در سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان == | ||
| خط ۴۷: | خط ۵۸: | ||
== عقیده مرجئه درباره امامت == | == عقیده مرجئه درباره امامت == | ||
از [[روایات]] متعددی استفاده می‌شود که برخی [[مرجئه]] از کسانی بودند که در قول به [[امامت امیر مؤمنان]] [[علی]] {{ع}} مانند [[شیعه]] [[معتقد]] نبودند. در روایتی [[امیر مؤمنان]] {{ع}} می‌فرماید: مرجئه در [[قیامت]] [[کور]] [[محشور]] می‌شوند؛ زیرا [[امام]] آنان نابیناست<ref>{{متن حدیث|يُحْشَرُ الْمُرْجِئَةُ عُمْيَاناً وَ إِمَامُهُمْ أَعْمَى...}}؛ شیخ صدوق، علل الشرائع، ص۶۰۲؛ همو، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص۲۰۸.</ref>. در روایتی که [[موسی بن جعفر]] {{ع}} بین [[تقلید]] مرجئه و تقلید شیعه تفاوت قایل شده، به همین نکته اشاره می‌کند. [[محمد بن عبیده]] گوید: [[حضرت]] [[ابوالحسن]] {{ع}} به من فرمود: ای محمد، تقلید شما محکم‌تر است یا تقلید مرجئه؟ (آنها که پس از [[پیغمبر]] {{صل}} [[ابوبکر]] را مقدم و علی {{ع}} را مؤخر داشتند) عرض کردم ما تقلید کردیم، آنها هم تقلید کردند. فرمود: این را از تو نپرسیدم. محمد گوید: من جوابی بیشتر از این نداشتم. امام فرمود: مرجئه مردی را که [[اطاعت]] [[واجب]] نبود، به [[خلافت]] [[نصب]] کردند و تقلیدش کردند و شما مردی را نصب کردید و اطاعتش را لازم دانستید و تقلیدش نکردید؛ پس تقلید آنها از شما محکم‌تر است (چون علی {{ع}} از اصحابش گله‌مند بود که از حضرت اطاعات نمی‌کنند و [[یاران]] [[معاویه]] از وی اطاعت میکردند)<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۳؛ همان، (ترجمۀ سیدجواد مصطفوی)، ج۱، ص۶۸.</ref>. در واقع این گروه از مرجئه خود را طرفدار [[اهل بیت]] {{عم}} معرفی میکردند، ولی [[معتقدات]] اهل بیت {{عم}} را نداشتند و از [[عقیده]] [[خالص]] شیعه دور بودند | از [[روایات]] متعددی استفاده می‌شود که برخی [[مرجئه]] از کسانی بودند که در قول به [[امامت امیر مؤمنان]] [[علی]] {{ع}} مانند [[شیعه]] [[معتقد]] نبودند. در روایتی [[امیر مؤمنان]] {{ع}} می‌فرماید: مرجئه در [[قیامت]] [[کور]] [[محشور]] می‌شوند؛ زیرا [[امام]] آنان نابیناست<ref>{{متن حدیث|يُحْشَرُ الْمُرْجِئَةُ عُمْيَاناً وَ إِمَامُهُمْ أَعْمَى...}}؛ شیخ صدوق، علل الشرائع، ص۶۰۲؛ همو، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص۲۰۸.</ref>. در روایتی که [[موسی بن جعفر]] {{ع}} بین [[تقلید]] مرجئه و تقلید شیعه تفاوت قایل شده، به همین نکته اشاره می‌کند. [[محمد بن عبیده]] گوید: [[حضرت]] [[ابوالحسن]] {{ع}} به من فرمود: ای محمد، تقلید شما محکم‌تر است یا تقلید مرجئه؟ (آنها که پس از [[پیغمبر]] {{صل}} [[ابوبکر]] را مقدم و علی {{ع}} را مؤخر داشتند) عرض کردم ما تقلید کردیم، آنها هم تقلید کردند. فرمود: این را از تو نپرسیدم. محمد گوید: من جوابی بیشتر از این نداشتم. امام فرمود: مرجئه مردی را که [[اطاعت]] [[واجب]] نبود، به [[خلافت]] [[نصب]] کردند و تقلیدش کردند و شما مردی را نصب کردید و اطاعتش را لازم دانستید و تقلیدش نکردید؛ پس تقلید آنها از شما محکم‌تر است (چون علی {{ع}} از اصحابش گله‌مند بود که از حضرت اطاعات نمی‌کنند و [[یاران]] [[معاویه]] از وی اطاعت میکردند)<ref>محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۵۳؛ همان، (ترجمۀ سیدجواد مصطفوی)، ج۱، ص۶۸.</ref>. در واقع این گروه از مرجئه خود را طرفدار [[اهل بیت]] {{عم}} معرفی میکردند، ولی [[معتقدات]] اهل بیت {{عم}} را نداشتند و از [[عقیده]] [[خالص]] شیعه دور بودند<ref>[[علی اکبر ذاکری|ذاکری، علی اکبر]]، [[سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه (کتاب)|سیره فرهنگی و اجتماعی معصومان در کتاب‌های چهارگانه شیعه]]، ص ۳۰۰.</ref>. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۶۰: | خط ۷۱: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده: | [[رده:فرقه‌های اهل سنت]] | ||
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]] | [[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]] | ||
