←مقدمه
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| خط ۷: | خط ۷: | ||
== مقدمه == | == مقدمه == | ||
اسم مستأثر در | اسم مستأثر در منابع روایی و جوامع حدیثی آمده است که از نظر مفاد و محتوا، به دو دسته تقسیم می‌شود: | ||
۱. مربوط به بیان خود اسم مستأثر است؛ ۲. در | ۱. مربوط به بیان خود اسم مستأثر است؛ ۲. در ارتباط با مظهر اسم مستأثر است که ما برای نمونه از هر دسته یک [[روایت]] نقل می‌کنیم: | ||
اول: [[امام]] المحدثین، [[شیخ کلینی]] در [[اصول کافی]] از [[امام محمد باقر]] {{ع}} نقل می‌کند که فرمودند: {{متن حدیث|إِنَّ اسْمَ اللَّهِ الْأَعْظَمَ عَلَى ثَلَاثَةٍ وَ سَبْعِينَ حَرْفاً وَ إِنَّمَا كَانَ عِنْدَ آصَفَ مِنْهَا حَرْفٌ وَاحِدٌ فَتَكَلَّمَ بِهِ فَخُسِفَ بِالْأَرْضِ مَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ سَرِيرِ بِلْقِيسَ حَتَّى تَنَاوَلَ السَّرِيرَ بِيَدِهِ ثُمَّ عَادَتِ الْأَرْضُ كَمَا كَانَتْ أَسْرَعَ مِنْ طَرْفَةِ عَيْنٍ وَ نَحْنُ عِنْدَنَا مِنَ الِاسْمِ الْأَعْظَمِ اثْنَانِ وَ سَبْعُونَ حَرْفاً وَ حَرْفٌ وَاحِدٌ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى اسْتَأْثَرَ بِهِ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَهُ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ}}<ref>اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۲۳۰.</ref>. «[[اسم اعظم]] [[خدای تعالی]] بر هفتاد و سه حرف [[استوار]] است و نزد [[آصف]] از این حروف فقط یک حرف بوده که بدان تکلم کرد، پس [[زمین]] ما بین او و | اول: [[امام]] المحدثین، [[شیخ کلینی]] در [[اصول کافی]] از [[امام محمد باقر]] {{ع}} نقل می‌کند که فرمودند: {{متن حدیث|إِنَّ اسْمَ اللَّهِ الْأَعْظَمَ عَلَى ثَلَاثَةٍ وَ سَبْعِينَ حَرْفاً وَ إِنَّمَا كَانَ عِنْدَ آصَفَ مِنْهَا حَرْفٌ وَاحِدٌ فَتَكَلَّمَ بِهِ فَخُسِفَ بِالْأَرْضِ مَا بَيْنَهُ وَ بَيْنَ سَرِيرِ بِلْقِيسَ حَتَّى تَنَاوَلَ السَّرِيرَ بِيَدِهِ ثُمَّ عَادَتِ الْأَرْضُ كَمَا كَانَتْ أَسْرَعَ مِنْ طَرْفَةِ عَيْنٍ وَ نَحْنُ عِنْدَنَا مِنَ الِاسْمِ الْأَعْظَمِ اثْنَانِ وَ سَبْعُونَ حَرْفاً وَ حَرْفٌ وَاحِدٌ عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى اسْتَأْثَرَ بِهِ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ عِنْدَهُ وَ لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ}}<ref>اصول کافی، کلینی، ج۱، ص۲۳۰.</ref>. «[[اسم اعظم]] [[خدای تعالی]] بر هفتاد و سه حرف [[استوار]] است و نزد [[آصف]] از این حروف فقط یک حرف بوده که بدان تکلم کرد، پس [[زمین]] ما بین او و تخت بلقیس را فرو برد تا آنکه تخت را به دست خویش برگرفت، سپس زمین سریع‌تر از یک چشم به هم زدن به حال خود برگشت، و در نزد ما «[[اهل بیت]]» از حروف اسم اعظم، هفتاد و دو حرف است و یک حرف در نزد خدای تعالی است که مستأثر «متفرّد» به آن در [[علم غیب]] نزد خویش است». | ||
تعبیر {{متن حدیث|حَرْفٌ وَاحِدٌ}} در این روایت، شاید عبارت دیگر {{متن قرآن|عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ}} است که در [[آیه]] {{متن قرآن|قَالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ فَلَمَّا رَآهُ مُسْتَقِرًّا عِنْدَهُ قَالَ هَذَا مِنْ فَضْلِ رَبِّي...}}<ref>«آن که دانشی از کتاب (آسمانی) با خویش داشت گفت: من پیش از آنکه چشم بر هم زنی آن را برایت می‌آورم و چون (سلیمان) آن (اورنگ) را نزد خود پای برجا دید گفت: این از بخشش (های) پروردگار من است.».. سوره نمل، آیه ۴۰.</ref> آمده است. در این [[آیه]]، در عین | تعبیر {{متن حدیث|حَرْفٌ وَاحِدٌ}} در این روایت، شاید عبارت دیگر {{متن قرآن|عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ}} است که در [[آیه]] {{متن قرآن|قَالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتَابِ أَنَا آتِيكَ بِهِ قَبْلَ أَنْ يَرْتَدَّ إِلَيْكَ طَرْفُكَ فَلَمَّا رَآهُ مُسْتَقِرًّا عِنْدَهُ قَالَ هَذَا مِنْ فَضْلِ رَبِّي...}}<ref>«آن که دانشی از کتاب (آسمانی) با خویش داشت گفت: من پیش از آنکه چشم بر هم زنی آن را برایت می‌آورم و چون (سلیمان) آن (اورنگ) را نزد خود پای برجا دید گفت: این از بخشش (های) پروردگار من است.».. سوره نمل، آیه ۴۰.</ref> آمده است. در این [[آیه]]، در عین تجلیل از مقام [[آصف]] و [[ستایش]] وی، به ناچیزی و کمی این موهبت [[علمی]]، نسبت به مجموع [[علم کتاب]] اشاره دارد. | ||
از این مطلب نکته دیگری روشن می‌شود که شاید مراد از هفتاد و دو حرف از [[اسم اعظم]] که نزد [[ائمه]] {{عم}} است، {{متن قرآن|عِلْمُ الْكِتَابِ}} باشد که در آیه {{متن قرآن|وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلًا قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}<ref>«و کافران می‌گویند: تو فرستاده (خداوند) نیستی؛ بگو: میان من و شما خداوند و کسی که دانش کتاب نزد اوست، گواه بس» سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> آمده است. در [[تفاسیر]] [[روایی]] آمده که مراد از کسی که علم کتاب نزد او است، [[امام علی]] {{ع}} است. در نتیجه استفاده می‌شود که مراد از هفتاد و سه حرف اسم اعظم، حرف متعارف نیست، بلکه [[علوم]] و | از این مطلب نکته دیگری روشن می‌شود که شاید مراد از هفتاد و دو حرف از [[اسم اعظم]] که نزد [[ائمه]] {{عم}} است، {{متن قرآن|عِلْمُ الْكِتَابِ}} باشد که در آیه {{متن قرآن|وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَسْتَ مُرْسَلًا قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ}}<ref>«و کافران می‌گویند: تو فرستاده (خداوند) نیستی؛ بگو: میان من و شما خداوند و کسی که دانش کتاب نزد اوست، گواه بس» سوره رعد، آیه ۴۳.</ref> آمده است. در [[تفاسیر]] [[روایی]] آمده که مراد از کسی که علم کتاب نزد او است، [[امام علی]] {{ع}} است. در نتیجه استفاده می‌شود که مراد از هفتاد و سه حرف اسم اعظم، حرف متعارف نیست، بلکه [[علوم]] و حقایق الهی است که کم‌ترین نمود آن حرف است و این علوم، طبق این [[روایت]]، هفتاد و سه است که یکی از آن نزد [[آصف بن برخیا]]، [[وزیر]] [[حضرت سلیمان]] بود و هفتاد و دوتای آن نزد ائمه {{عم}} است و آخرین آن، [[اسم مستأثر]] است که مخصوص [[خدا]] است؛ پس اسم مستأثر، [[علم]] ویژه‌ای خواهد بود. همان‌گونه که ملاحظه شد، در این روایت، اسم مستأثر و ماهیت آن به طور [[اجمال]] مشخص شد. | ||
دوم: [[علامه مجلسی]] در [[بحارالانوار]] می‌فرماید: {{متن حدیث|فِقْهُ الرِّضَا، قَالَ {{ع}}:... اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكَ وَ مِنْكَ وَ بِعَبْدِكَ الَّذِي جَعَلْتَهُ سَفِيراً بَيْنَكَ وَ بَيْنَ خَلْقِكَ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ نُورِكَ وَ نَفَخْتَ فِيهِ مِنْ رُوحِكَ وَ اسْتَوْدَعْتَهُ فِيهِ مِنْ عِلْمِكَ وَ عَلَّمْتَهُ مِنْ كِتَابِكَ وَ أَمِنْتَهُ عَلَى وَحْيِكَ وَ اسْتَأْثَرْتَهُ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ لِنَفْسِكَ ثُمَّ اتَّخَذْتَهُ حَبِيباً وَ نَبِيّاً وَ خَلِيلًا}}<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۸۴، ص۶۲ (بیروت، داراحیاء) / ج۸۷، ص۶۲ (تهران، چاپ اسلامیه).</ref>. | دوم: [[علامه مجلسی]] در [[بحارالانوار]] می‌فرماید: {{متن حدیث|فِقْهُ الرِّضَا، قَالَ {{ع}}:... اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِكَ وَ مِنْكَ وَ بِعَبْدِكَ الَّذِي جَعَلْتَهُ سَفِيراً بَيْنَكَ وَ بَيْنَ خَلْقِكَ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ نُورِكَ وَ نَفَخْتَ فِيهِ مِنْ رُوحِكَ وَ اسْتَوْدَعْتَهُ فِيهِ مِنْ عِلْمِكَ وَ عَلَّمْتَهُ مِنْ كِتَابِكَ وَ أَمِنْتَهُ عَلَى وَحْيِكَ وَ اسْتَأْثَرْتَهُ فِي عِلْمِ الْغَيْبِ لِنَفْسِكَ ثُمَّ اتَّخَذْتَهُ حَبِيباً وَ نَبِيّاً وَ خَلِيلًا}}<ref>مجلسی، بحارالانوار، ج۸۴، ص۶۲ (بیروت، داراحیاء) / ج۸۷، ص۶۲ (تهران، چاپ اسلامیه).</ref>. | ||
[[امام رضا]] {{ع}} در کتاب [[فقه]] [[الرضا]] می‌فرماید: «خدایا! من تو را می‌خوانم به خودت و از خودت به بنده‌ات که او را میان خود و مخلوقاتت [[رسول]] قرار دادی و او را از نورت آفریدی و از [[روح]] خودت در او دمیدی و از [[علم]] خودت در او | [[امام رضا]] {{ع}} در کتاب [[فقه]] [[الرضا]] می‌فرماید: «خدایا! من تو را می‌خوانم به خودت و از خودت به بنده‌ات که او را میان خود و مخلوقاتت [[رسول]] قرار دادی و او را از نورت آفریدی و از [[روح]] خودت در او دمیدی و از [[علم]] خودت در او ودیعت نهادی و او را از کتابت علم عطا کردی و بر [[وحی]] خود، او را [[امین]] گردانیدی و او را در [[علم غیب]]، برای خودت مخصوص گردانیدی، سپس او را [[دوست]] و [[پیامبر]] و رفیق خودت قرار دادی». | ||
مفاد این [[روایت]] با روایت اول و مانند آن کاملاً متفاوت است؛ زیرا در این روایت، چنین بنده‌ای با این خصوصیات، در علم غیب، مستأثر است. توضیح این مطلب در بحث تعریف اصطلاحی [[اسم مستأثر]] خواهد آمد | |||
مفاد این [[روایت]] با روایت اول و مانند آن کاملاً متفاوت است؛ زیرا در این روایت، چنین بنده‌ای با این خصوصیات، در علم غیب، مستأثر است. توضیح این مطلب در بحث تعریف اصطلاحی [[اسم مستأثر]] خواهد آمد<ref>[مقاله: اسم مستأثر در ادعيه و اخبار http://emortezaei.blogfa.com/post/25].</ref>. | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||