مساجد مدینه: تفاوت میان نسخه‌ها

مساجد مدینه (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۲۸

۱۴٬۷۴۴ بایت اضافه‌شده ، ۳ ژوئیه

بدون خلاصۀ ویرایش

دیداریویکی‌متن

Jaafari

مدیران

۷۳٬۳۴۳

ویرایش

@@ خط ۱۵: / خط ۱۵: @@
 '''مسجد احرام''': یکی از نام‌های مسجد شجره در مدینه است. به سبب آن که حاجیان برای تشرف به حج در این مسجد احرام می‌بندند، به «مسجد الاحرام» معروف شده است.
-==[[مسجد]] امّ ابراهیم==
+'''[[مسجد]] امّ ابراهیم''': یکی از [[مساجد]] [[تاریخی]] [[مدینه منوره]] است. ابن زباله و یحیی و [[ابن شبه]] از ابن [[غسان]] و... [[روایت]] کرده‌اند که [[رسول خدا]]{{صل}} در «مشربه [[ام ابراهیم]]» [[نماز]] گزاردند. در این مکان، [[ماریه قبطیه]]، [[همسر گرامی رسول خدا]]{{صل}}، ابراهیم را به [[دنیا]] آورد. این مشربه [[باغی]] بوده که بعضی از [[مورخان]] گفته‌اند به او تعلق داشته است. در [[حقیقت]]، این محل، [[خانه]] او بوده که [[پیامبر]]{{صل}} در آن نماز گزارده‌اند. در کنار مشربه مورد نظر که در منطقه «[[العوالی]]» و بین «[[نخیلات]] بنی قاسم» ([[برادر]] [[امام حسن عسکری]]{{ع}}) قرار داشته، [[مقبره]] اهالی منطقه بوده است<ref>وفاء الوفاء، سمهودی ج۳، ص۸۲۶-۸۲۵.</ref>. از مشربه ام ابراهیم با عنوان مسجد «ام ابراهیم» یاد شده که تا اواخر دوران [[عثمانی]] مورد [[عنایت]] کامل بوده، ولی در دوران سعودی مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. مخروبه این مشربه که تنها دارای یک چهار دیواری و یک در قفل شده است، در خیابان «العوالی» و سمت چپ کسی قرار دارد که از «مستشفی الزهراء» به سوی «مستشفی الوطنی» می‌رود.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۸۹۵.</ref>.
-یکی از [[مساجد]] [[تاریخی]] [[مدینه منوره]] است. ابن زباله و یحیی و [[ابن شبه]] از ابن [[غسان]] و... [[روایت]] کرده‌اند که [[رسول خدا]]{{صل}} در «مشربه [[ام ابراهیم]]» [[نماز]] گزاردند. در این مکان، [[ماریه قبطیه]]، [[همسر گرامی رسول خدا]]{{صل}}، ابراهیم را به [[دنیا]] آورد. این مشربه [[باغی]] بوده که بعضی از [[مورخان]] گفته‌اند به او تعلق داشته است. در [[حقیقت]]، این محل، [[خانه]] او بوده که [[پیامبر]]{{صل}} در آن نماز گزارده‌اند. در کنار مشربه مورد نظر که در منطقه «[[العوالی]]» و بین «[[نخیلات]] بنی قاسم» ([[برادر]] [[امام حسن عسکری]]{{ع}}) قرار داشته، [[مقبره]] اهالی منطقه بوده است<ref>وفاء الوفاء، سمهودی ج۳، ص۸۲۶-۸۲۵.</ref>. از مشربه ام ابراهیم با عنوان مسجد «ام ابراهیم» یاد شده که تا اواخر دوران [[عثمانی]] مورد [[عنایت]] کامل بوده، ولی در دوران سعودی مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. مخروبه این مشربه که تنها دارای یک چهار دیواری و یک در قفل شده است، در خیابان «العوالی» و سمت چپ کسی قرار دارد که از «مستشفی الزهراء» به سوی «مستشفی الوطنی» می‌رود.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۸۹۵.</ref>.
-==مسجد [[امیّة]] الاوسیّین==
+'''مسجد [[امیّة]] الاوسیّین''': از مساجد مدینه منوره است که در طول [[تاریخ]] از بین رفته است.
-از مساجد مدینه منوره است که در طول [[تاریخ]] از بین رفته است.
-==مسجد [[بلال]]==
+'''مسجد [[بلال]]''': یکی از مساجد مدینه منوره است. «مسجد [[بلال بن رباح]]» مکان قلعه یا اُطم «[[بنی زریق]]» در محله خالدیه کنونی بوده است که پیامبر{{صل}} در [[سال هفتم هجری]] در آن [[نماز عید]] اقامه فرموده‌اند. هنگامی که پیامبر{{صل}} در این مکان نماز می‌گزاردند، اطم بنی زریق، سمت چپ حضرت قرار می‌گرفت<ref>تاریخ معالم المدینة المنوره، احمد یاسین الخیاری، ص۱۰۳.</ref>. مسجد یاد شده که تا اخیر پابرجا بود؛ در [[توسعه]] سعودی، میان بنای [[شهرداری]] و مسجد [[غمامه]] تخریب و به ایستگاه‌ها اتوبوس‌ها و ماشین‌های شهرداری تبدیل شد. مسجدی که امروزه با نام بلال وجود دارد جدید الاحداث بوده و مسجد مورد نظر نیست. همچنین مسجدی منسوب به بلال و بر فراز [[کوه]] [[ابوقبیس]] در [[مکه]] بوده که مساحتی حدود یکصد متر مربع داشته است. این مسجد در طرح‌های جدید [[توسعه]] و بنای کاخ‌هایی که برای میهمانان [[دولت]] سعودی بر فراز [[کوه]] [[ابوقبیس]] ساخته شده تخریب گردید و اکنون اثری از آن بر جای نمانده است.
-یکی از مساجد مدینه منوره است. «مسجد [[بلال بن رباح]]» مکان قلعه یا اُطم «[[بنی زریق]]» در محله خالدیه کنونی بوده است که پیامبر{{صل}} در [[سال هفتم هجری]] در آن [[نماز عید]] اقامه فرموده‌اند. هنگامی که پیامبر{{صل}} در این مکان نماز می‌گزاردند، اطم بنی زریق، سمت چپ حضرت قرار می‌گرفت<ref>تاریخ معالم المدینة المنوره، احمد یاسین الخیاری، ص۱۰۳.</ref>. مسجد یاد شده که تا اخیر پابرجا بود؛ در [[توسعه]] سعودی، میان بنای [[شهرداری]] و مسجد [[غمامه]] تخریب و به ایستگاه‌ها اتوبوس‌ها و ماشین‌های شهرداری تبدیل شد. مسجدی که امروزه با نام بلال وجود دارد جدید الاحداث بوده و مسجد مورد نظر نیست. همچنین مسجدی منسوب به بلال و بر فراز [[کوه]] [[ابوقبیس]] در [[مکه]] بوده که مساحتی حدود یکصد متر مربع داشته است. این مسجد در طرح‌های جدید [[توسعه]] و بنای کاخ‌هایی که برای میهمانان [[دولت]] سعودی بر فراز [[کوه]] [[ابوقبیس]] ساخته شده تخریب گردید و اکنون اثری از آن بر جای نمانده است.
 [[بلال]] بن رَباح، از نخستین گروندگان به [[اسلام]] بود. او شکنجه‌های سخت از سوی [[مشرکان]] دید؛ اما [[مقاومت]] کرد و با فریاد {{عربی|احد، احد}} خود آنها را [[آزار]] داد. وی پس از [[فتح مکه]]، بر بام [[کعبه]] ایستاد و بانگ [[اذان]] برداشت. برخی هم گفته‌اند که روی کوه ابوقبیس اذان گفته و محل اذان وی [[مسجد]] شده است. چنین به نظر می‌رسد که بعدها فاکهی در [[قرن سوم]] از مسجد ابراهیم که برفراز کوه ابوقبیس بوده، یاد کرده است؛ جایی که ابراهیم در آن نقطه ایستاد و ندای [[حج]] سر داد<ref>اخبار مکه، فاکهی، ج۴، ص۱۶.</ref>.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۸۹۷.</ref>.
+'''[[مسجد]] بنات النّجار''': یکی از [[مساجد]] [[تاریخی]] [[مدینه منوره]] است. این مسجد در مجاورت [[مسجد جمعه]] در [[قبا]] حدود یکصد متری آن قرار دارد که به نام «بنات النجار» معروف است. آنان دختر عمه‌های [[پیامبر]]{{صل}} بودند. مشهور است وقتی [[رسول]] گرامی{{صل}} از [[مکه]] به [[مدینه]] [[هجرت]] فرمودند، [[دختران]] [[طایفه]] نجار به استقبال آن حضرت رفته و با ابیات [[زیبایی]] از ایشان استقبال کردند:
+{{عربی|طَلَعَ الْبَدْرُ عَلَيْنَا مِنْ ثَنِيَّاتِ الْوَدَاعِ‌
+	وَجَبَ الشُّكْرُ عَلَيْنَا مَا دَعَا لِلَّهِ دَاعٍ
+ایها المبعوث فینا جئت بالأمر المطاع
+جئت شرفت المدینه مرحبا یا خیر داع}}
+«ماه چهارده از [[ثنیة الوداع]] بر ما طلوع کرد و بر ما [[شکر]] [[واجب]] است مادامی که خواننده‌ای برای [[خدا]] بخواند؛ چراکه او ما را به سوی [[خداوند]] [[دعوت]] نمود، ای کسی که در میان ما [[مبعوث]] شده‌ای امر تو [[مطاع]] ما است. تو با آمدنت به مدینه [[شرافت]] بخشیدی، خوش آمدی ای بهترین دعوت شده»<ref>تاریخ معالم المدینة المنوره، احمد یاسین الخیاری، ص۱۱۷.</ref>.
+مسجد یاد شده تنها یک چهار دیواری بدون سقف بود. در اواخر دوران سعودی دیوارهای آن شکاف برداشته و نزدیک بود که اطراف آن فرو ریزد که تعمیراتی در آن صورت پذیرفت. این مسجد مخروبه داخل محوطه‌ای پشت مسجد جمعه سمت جنوب آن - قرار دارد که توجه کسی را به خود جلب نمی‌کند.
+'''مسجد [[بنی اسلم]]''': از مساجد مدینه است که در طول [[تاریخ]] از بین رفته است.
+'''مسجد بنی الحبلی''': از مساجد مدینه منوره است که در طول تاریخ از بین رفته است.
+'''مسجد [[بنی جهینه]]''': از مساجد مدینه است که در طول تاریخ از بین رفته است.
+'''مسجد [[بنی حارثه]]''': یکی از مساجد تاریخی مدینه منوره است. این مسجد به طایفه «[[بنی‌حارثة بن الحارث الخزرج]]» متعلق بوده است. این طایفه در امتداد «عُرَیض» تا «[[وادی قناة]]» در شمال و شرق مدینه ساکن بوده‌اند. نیروهای [[اسلام]] در مسیر [[غزوه احد]] از میان منطقه مسکونی این [[قبیله]] عبور کرده‌اند و می‌گویند پیامبر{{صل}} در این مکان [[نماز]] گزارده‌اند<ref>وفاء الوفاء، سمهودی، ج۳، ص۸۶۵.</ref>. این [[مسجد]] کنار جاده [[احد]] قرار دارد و بقایای قلعه‌ای متعلق به [[عثمانی‌ها]] نیز در مجاورت آن و نمای [[کوه]] احد نیز از پشت آن دیده می‌شود.
+'''مسجد [[بنی حرام]] صغیر''': از [[مساجد]] [[مدینه]] است که در طول [[تاریخ]] از بین رفته است.
+'''مسجد بنی حرام کبیر''': یکی از مساجد [[تاریخی]] [[مدینه منوره]] است. این مسجد را [[قبیله]] «بنی حرام» پس از ورود به این منطقه ساختند. بعضی می‌گویند [[پیامبر]]{{صل}} در مسجد آنان [[نماز]] گزارده‌اند و بعضی منکر آن شده‌اند<ref>تاریخ المدینة المنوره، ابن شبه، ج۱، ص۶۸.</ref>. مسجد بنی حرام در دوران [[اموی]] تعمیر و در دوران [[عثمانی]] تقریباً رو به انهدام رفت. اکنون جز چند ستون و خشت، اثری از آن باقی نمانده است<ref>وفاء الوفاء، سمهودی، ج۳، ص۸۳۸.</ref>. موقعیت آن به سمت مساجد سبعه است؛ یعنی پس از پایان [[کوه سلع]] به سوی مدینه و در سمت چپ خیابان «السّیح» قرار دارد.
+'''مسجد بنی خداره''': از مساجد مدینه است که در طول تاریخ از بین رفته است.
+'''مسجد بنی خدره''': از مساجد مدینه است که در طول تاریخ از بین رفته است. احتمالاً همان مسجد بنی خداره باشد.
+'''مسجد بنی رائج''': از مساجد مدینه است که در طول تاریخ از بین رفته است.
+'''مسجد [[بنی زریق]]''': یکی از مساجد مدینه است که در دوران سعودی تخریب شده است. می‌گویند پیامبر{{صل}} در این مسجد نماز گزارده و [[قرآن]] خوانده‌اند. بر اساس بعضی [[روایات]]، اولین مسجدی است که در آن قرآن خوانده شده است<ref>وفاء الوفاء، سمهودی ج۳، ص۸۵۷.</ref>. مسجد «بنی زریق» که رو به روی «[[باب السلام]]» و در خیابان «مناخه» قرار داشته در [[توسعه]] اطراف [[مسجدالنبی]]{{صل}} تخریب و مکان آن به ایستگاه اتوبوس‌ها تبدیل شده است.
+'''مسجد [[بنی ساعده]]''': از مساجد مدینه است. [[ابن شبه]] نقل کرده که پیامبر{{صل}} در مسجد «[[بنی‌ساعده]]» نماز گزارده‌‌اند. [[عبدالله بن عباس]] [[روایت]] کرده که آن حضرت در «[[سقیفه بنی ساعده]]» نشسته و «[[سهل بن سعد]]» با کاسه‌ای از آب ایشان را [[سیراب]] می‌کرد<ref>تاریخ المدینة المنوره، ابن شبه، ج۱، ص۶۴.</ref>. این [[مسجد]] در مکان [[سقیفه بنی ساعده]] ساخته شد و [[چاه]] «بضاعه» نزدیک آن قرار داشت. مسجد [[بنی ساعده]] را علی پاشا در سال ۱۰۳۰ ق، تکمیل و تجدید بنا نمود<ref>تاریخ معالم المدینة المنوره، احمد یاسین الخیاری، ص۱۴۷.</ref>. مکان دقیق آن در خیابان «سحیمی» یعنی در شمال [[غربی]] [[مسجد النبی]]{{صل}} واقع بود که در [[توسعه]] اطراف مسجد در دوران سعودی تخریب شد. در داخل این خیابان و در محل تقاطع سحیمی و خیابان «سلطانی»، سقیفه بنی ساعده و مسجد آن قرار داشته که تخریب و به باغ [[شهرداری]] یا بلدیه تبدیل شد.
+'''مسجد بنی [[ظفر]]''': از [[مساجد]] تخریب شده [[مدینه]] در دوران سعودی است. [[پیامبر]]{{صل}} در مسجدی که به «بنی ظفر» از [[اوس]] متعلق بوده و در شرق [[بقیع]]، کنار باغ [[برادران]] «العائده و [[آل]] رفاعی» قرار داشته است [[نماز]] گزارده‌اند<ref>تاریخ المدینة المنوره، ابن شبه، ج۱، ص۶۶.</ref>. [[زبیر بن بکار]] می‌گوید: [[محمد بن حسن]] [[روایت]] کرده است که پیامبر{{صل}} بر سنگی در این مسجد می‌نشسته و همراه صحابه‌ای چون «[[عبدالله بن مسعود]]» و «[[معاذ بن جبل]]» به [[قرائت قرآن]] مشغول می‌شدند. گویند این سنگ شکافی داشته که پیامبر{{صل}}، سر [[مبارک]] خود را برای [[امان]] ماندن از [[آفتاب]] در آن می‌گذاشته‌اند. بعضی نیز گفته‌اند [[سوره]] «[[مائده]]» در این مسجد بر پیامبر{{صل}} نازل شد و لذا به «مسجد مائده» نیز مشهور گشت. وجه [[تسمیه]] آن به «البغله» (قاطر ماده) به این سبب است که می‌گویند جای پای قاطر [[رسول خدا]]{{صل}} بر آن سنگ به جا مانده بود. و یا این جا، مکان [[دفن]] بغله آن حضرت بوده است. در سال ۶۳۰ ق. «منصور قلاوون» این مسجد را تعمیر کرده است. مکان آن در پانصد متری خیابان «[[ملک]] [[عبدالعزیز]]» یعنی خیابانی که در مجاورت شمال بقیع بوده و از «[[شارع]] ستین» به آن راه است قرار داشته و سعودی‌ها پس از تخریب، آن را به ساختمان تابعه «هیئت [[امر به معروف و نهی از منکر]]» تبدیل کرده‌اند.
+'''[[مسجد]] بنی عبید''': از [[مساجد]] [[مدینه]] است که در طول [[تاریخ]] از بین رفته است.
+'''مسجد بنی عَدّی''': یکی از مساجد تخریب شده در دوران سعودی است. این مسجد در «دارالنابغه» یعنی کنار [[مقبره]] «[[عبدالله بن عبدالمطلب]]» پدر گرامی [[رسول خدا]]{{صل}} قرار داشت. می‌گویند [[پیامبر]]{{صل}} در این مسجد [[نماز]] گزارده‌اند<ref>تاریخ المدینة المنوره، ابن شبه، ج۱، ص۶۵.</ref>. مسجد دارالنابغه در خیابان «مناخه» و مقابل «[[باب السلام]]» بود که همراه مقبره [[پدر پیامبر]]{{صل}} در [[تعریض]] و [[توسعه]] خیابان مذکور در حدود سال ۱۳۶۴ ش. تخریب شد.
+'''مسجد [[بنی عمرو بن مبذول]]''': از مساجد مدینه است که در طول تاریخ از بین رفته است.
+'''مسجد [[بنی غفار]]''': از مساجد مدینه است که در طول تاریخ از بین رفته است.
+'''مسجد [[بنی قریظه]]''': یکی از مساجد [[تاریخی]] [[مدینه منوره]] است. این مسجد در شرق مسجد «فضیخ»، در [[العوالی]] و کنار [[باغی]] معروف به «حاجزه» ساخته شده است. خانه‌های [[یهود]] «بنی قریظه» در این مکان بوده و پیامبر{{صل}} در خانه‌ای در این مکان نماز گزاردند<ref>مراة الحرمین، رفعت پاشا، ج۱، ص۴۱۹؛ تاریخ المدینة المنوره، ابن شبه، ج۱، ص۷۰.</ref> که بعدها در مکان نماز ایشان مسجدی بنا شد. می‌گویند این مسجد همان جایی است که رسول خدا{{صل}} در [[محاصره]] [[بنی‌قریظه]]، «[[سعد بن معاذ]]» را [[حَکَم]] قرار دادند تا در مورد آنان [[قضاوت]] کند.
+مسجد بنی قریظه که حدود نوزده متر مساحت داشته، در دوران [[عثمانی]] رو به تخریب رفته و فقط دیوارهای آن باقی مانده بود<ref>وفاء الوفاء، سمهودی، ج۳، ص۸۲۴.</ref>.
+'''مسجد [[تقوا]]''': از مساجد مدینه است. مسجدی است که در [[حق]] آن [[آیه شریفه]] {{متن قرآن|لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَى التَّقْوَى مِنْ أَوَّلِ يَوْمٍ}}<ref>«بی‌گمان مسجدی که از روز نخست بنیان آن را بر پرهیزگاری نهاده‌اند سزاوارتر است که در آن حاضر گردی» سوره توبه، آیه ۱۰۸.</ref> نازل شده که به [[اختلاف]] نقل، منظور [[مسجد النبی]]، [[مسجد قبا]] (به احتمال بیشتر)، هر دو [[مسجد]] ([[قبا]] و [[مسجد النبی]]) و یا همه مساجدی است که بر اساس [[تقوا]] بنا شود<ref>تفسیر نمونه، ذیل آیه، مدینه‌شناسی، سید محمد باقر نجفی، ج۱، ص۹.</ref>.
+'''مسجد [[توبه]]''': از [[مساجد]] [[مدینه منوره]] است که در طول [[تاریخ]] از بین رفته است.
+'''مسجد بیاضه''': از مساجد مدینه منوره است که در طول تاریخ از بین رفته است.
+'''مسجد [[بیضه]]''': از مساجد [[عصر پیامبر]]{{صل}} است که بین راه [[مکه]] و [[مدینه]] قرار داشته و به مرور [[زمان]] از بین رفته است<ref>وفاء الوفاء، سمهودی، ج۳، ص۱۰۰۷.</ref>.
+'''مسجد [[ثنایا]]''': یکی از مساجد [[تاریخی]] مدینه منوره است. [[رسول خدا]]{{صل}} در حین [[جنگ احد]] مجروح شده و [[دندان پیشین]] ایشان در مکانی شکسته شد که بعدها در آن مکان مسجدی ساختند. این مسجد دارای گنبدی بوده که به مرور زمان منهدم گشته است<ref>تاریخ معالم المدینة المنوره، احمد یاسین الخیاری، ص۱۳۹.</ref>. امروزه دیوارهای مخروبه آن در دامنه [[کوه]] [[احد]] همانند تلی از سنگ و خاک دیده می‌شود که به هیچ وجه توجه کسی را به خود جلب نمی‌کند. این مسجد به قُبة [[الثنایا]] نیز معروف است.
+'''مسجد [[جبل]] الرماة''': از مساجد مدینه است که مسجد جبل العینین هم نام دارد. مسجدی بود بر سمت شرقی کوه عینین که در سنگرگاه و یا [[عبادتگاه]] پنجاه [[تیرانداز]] [[سپاه اسلام]] در [[غزوه احد]] ساخته شد. این مسجد در دوران [[عثمانی]] ترمیم ولی به مرور زمان و در اثر بی‌توجهی تقریباً از بین رفت و اکنون جز دیوارهای کوتاه و خشتی آن چیزی باقی نمانده است<ref>فرهنگ اصطلاحات حج، حریری، ص۱۶۴.</ref>.
+'''مسجد جثجاته''': از مساجد مدینه منوره است که در طول تاریخ از بین رفته است.<ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[محمدنامه (کتاب)|محمدنامه]]، ص ۸۹۷-۹۰۵.</ref>.
 == منابع ==