الواح موسی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

الواح موسی در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۱۵ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۴۵

۱۳ بایت حذف‌شده ، ۱۵ سپتامبر

←‏وظیفه موسی{{ع}} درباره الواح

دیداریویکی‌متن

Bahmani

مدیران

۱۱۴٬۱۱۴

ویرایش

@@ خط ۲۶: / خط ۲۶: @@
 امّا در [[تفسیر]] {{متن قرآن|مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْعِظَةً وَتَفْصِيلًا لِكُلِّ شَيْءٍ}}. برخی از [[مفسران]] به بیان مصادیق {{متن قرآن|كُلِّ شَيْءٍ}} پرداخته و آن را شامل دستوراتی مانند [[شرک نورزیدن]] به خداوند، خودداری از [[سوگند دروغ]] و [[بزرگداشت]] [[والدین]]، می‌دانند.<ref>جامع‌البیان، مج ۶، ج ۹، ص۷۸؛ البحر المحیط، ج ۵، ص۱۷۰.</ref> گروهی دیگر گفته‌اند: {{متن قرآن|مِنْ كُلِّ شَيْءٍ}} عبارت از هر چیز مورد نیاز در امر [[دین]] موسی و {{متن قرآن|مَوْعِظَةً وَتَفْصِيلًا لِكُلِّ شَيْءٍ}} تفسیر {{متن قرآن|كُلِّ شَيْءٍ}} است؛ یعنی خداوند همه [[اوامر و نواهی]]، حلال‌ها و حرام‌ها، عبرت‌ها و [[اخبار]] و جز آنها را برای موسی فرستاده است؛<ref>جامع‌البیان، مج ۶، ج ۹، ص۷۷؛ مجمع‌البیان، ج ۴، ص۷۳۳؛ التفسیر الکبیر، ج ۱۴، ص۲۳۷.</ref> امّا ظاهرا خداوند محتویات الواح را در دو بخش تنظیم کرده است: بخشی [[پند]] و [[اندرز]]: {{متن قرآن|مَوْعِظَةً}}. و بخشی دیگر تفصیل هر آنچه دانستن آن لازم است: {{متن قرآن|وَتَفْصِيلًا لِكُلِّ شَيْءٍ}}؛ زیرا کلمه {{متن قرآن|مِنْ}} در تعبیر {{متن قرآن|مِنْ كُلِّ شَيْءٍ}} با توجّه به [[سیاق]] جمله [[تبعیض]] را می‌رساند و واژه {{متن قرآن|مَوْعِظَةً}} بیان {{متن قرآن|كُلِّ شَيْءٍ}} بوده، و جمله {{متن قرآن|وَتَفْصِيلًا لِكُلِّ شَيْءٍ}} عطف بر آن است و به‌کار‌گیری {{متن قرآن|تَفْصِيلًا}} به صورت نکره، برای افاده ابهام و [[تبعیض]] است، چون نه [[موسی]]، [[خاتم انبیا]] و نه آیینش، آخرین و [[کامل‌ترین]] [[آیین]] بوده و مسلما در آن هنگام به مقدار نیاز و [[استعداد]] [[مردم]] [[احکام الهی]] نازل شده است، ازاین‌رو می‌توان معنای [[آیه]] را چنین دانست که ما برای موسی {{ع}} در [[الواح]] گزیده‌ای از هرچیز نگاشتیم؛ یعنی برای او مقداری [[موعظه]] و مقداری لازم از هر مطلب [[اعتقادی]] و عملی فرو فرستادیم، پس اگر مراد از الواح،[[تورات]] باشد آیه به خوبی بر [[نقص]] و ناکافی بودن این کتاب نسبت به [[معارف]] و [[شرایع]] مورد نیاز [[بشر]]، دلالت دارد <ref>روح‌المعانی، مج ۶، ج ۹، ص۸۴؛ المیزان، ج ۸، ص۲۴۵؛ نمونه، ج ۶، ص۳۶۴.</ref> و به همین سبب [[خداوند]] در آیه‌ای دیگر، [[قرآن]] را [[مهیمن]] و کامل کننده [[تورات]] و [[انجیل]] دانسته است: {{متن قرآن|وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَلَا تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ عَمَّا جَاءَكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِنْ لِيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُمْ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ إِلَى اللَّهِ مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُمْ بِمَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ}}<ref>«و ما این کتاب را به سوی تو به درستی فرو فرستاده‌ایم که کتاب پیش از خود را راست می‌شمارد و نگاهبان بر آن است؛ پس میان آنان بنابر آنچه خداوند فرو فرستاده است داوری کن و به جای آنچه از حق به تو رسیده است از خواسته‌های آنان پیروی مکن، ما به هر یک از شما شریعت و راهی داده‌ایم و اگر خداوند می‌خواست شما را امّتی یگانه می‌گردانید لیک (نگردانید) تا شما را در آنچه‌تان داده است بیازماید؛ پس در کارهای خیر بر یکدیگر پیشی گیرید، بازگشت همه شما به سوی خداوند است بنابراین شما را از آنچه در آن اختلاف می‌ورزیدید آگاه می‌گرداند» سوره مائده، آیه ۴۸.</ref> برخی از [[روایات]] نیز در ذیل این آیه گفته‌اند: خداوند همه چیز را برای موسی ننوشت. درباره [[عیسی]] {{ع}} نیز می‌فرماید: {{متن قرآن|وَلَمَّا جَاءَ عِيسَى بِالْبَيِّنَاتِ قَالَ قَدْ جِئْتُكُمْ بِالْحِكْمَةِ وَلِأُبَيِّنَ لَكُمْ بَعْضَ الَّذِي تَخْتَلِفُونَ فِيهِ فَاتَّقُوا اللَّهَ وَأَطِيعُونِ}}<ref>«و چون عیسی برهان‌ها (ی روشن) آورد گفت: برای شما حکمت آورده‌ام و (آمده‌ام) تا برای شما چیزی را که در آن اختلاف دارید روشن گردانم پس، از خداوند پروا کنید و از من فرمان برید!» سوره زخرف، آیه ۶۳.</ref>، از این آیه برمی‌آید که [[شریعت]] عیسی نسبت به آیین موسی نقش مکمل داشته یا به عبارت دقیق‌تر پاره‌ای از [[عقاید]] و [[احکام دینی]] مورد [[اختلاف]] [[یهود]] را [[اصلاح]] و تصحیح کرده است، در حالی که در مورد [[پیامبر اکرم]] {{صل}} می‌فرماید: {{متن قرآن|وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ}}<ref>« تو را بر اینان  گواه آوریم و بر تو این کتاب  را فرو فرستادیم که بیانگر هر چیز و رهنمود و بخشایش و نویدبخشی برای مسلمانان است» سوره نحل، آیه ۸۹.</ref>، از این آیه می‌توان برداشت کرد که قرآن به شکل کامل‌تر و جامع‌تری نسبت به تورات و انجیل به بیان عقاید، [[احکام]] و ارزش‌های [[اخلاقی]] مورد نیاز برای [[سعادت انسان]] در [[دنیا]] و [[آخرت]] پرداخته است، ازاین‌رو [[آیات]] یاد شده می‌تواند دلیل [[برتری]] [[شریعت پیامبر اکرم]] {{صل}} بر [[آیین]] [[موسی]] و [[عیسی]] {{ع}} باشد.<ref>نورالثقلین، ج۲، ص۶۸ـ۶۹؛ الفرقان، ج۹، ص۳۰۲؛ نمونه، ج ۶، ص۳۶۴.</ref>.<ref>[[ابوالفضل روحی|روحی، ابوالفضل]]، [[الواح موسی - روحی (مقاله)|مقاله «الواح موسی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۴]]، ص۱۸۹-۱۹۱.</ref>
-==[[وظیفه]] موسی{{ع}} درباره [[الواح]]==
+==[[وظیفه]] موسی{{ع}} درباره الواح==
-چون الواح [[دستورات الهی]] به موسی {{ع}} و [[قوم]] او را دربرداشته، [[خداوند]] از وی خواست تا آنها را با [[قوّت]] و جدیّت تمام برگرفته و به قوم خود [[فرمان]] دهد تا از میان آنها بهترین را برگزینند: {{متن قرآن|فَخُذْهَا بِقُوَّةٍ وَأْمُرْ قَوْمَكَ يَأْخُذُوا بِأَحْسَنِهَا}}<ref>« آن را با توانمندی  بستان و به قوم خود فرمان ده تا نیکوترین آن را برگزینند» سوره اعراف، آیه ۱۴۵.</ref> برخی [[مفسران]] ذیل این [[آیه]] گفته‌اند: محکم گرفتن کنایه از این است که آن را [[شوخی]] و بی‌اهمیت نشمارند؛ بلکه آن را جدّی گرفته، با [[احتیاط]] به آن عمل کنند؛ زیرا اگر کسی امری را جدّی بداند قهرا همه نیروی خود را در نگهداری آن به‌کار می‌گیرد.<ref>جامع‌البیان، مج۶، ج۹، ص۷۸ ـ ۷۹؛ البحر المحیط، ج ۵، ص۱۷۱؛ المیزان، ج ۸، ص۲۴۵.</ref> گروهی دیگر گفته‌اند: چون این الواح در برگیرنده [[احکام]] و [[دستورات]] جدیدی، بر خلاف احکام رایج نزد [[فرعونیان]] و قوم [[بت‌پرست]] بوده خداوند به موسی {{ع}} فرمود تا در فراگیری آن عزمی [[قوی]] و اراده‌ای [[استوار]] داشته باشد؛<ref>تفسیر مراغی، مج ۳، ج ۹، ص۶۱؛ البحر المیحط، ج ۵، ص۱۷۱؛ الفرقان، ج ۹، ص۳۰۱.</ref> امّا درباره جمله {{متن قرآن|وَأْمُرْ قَوْمَكَ يَأْخُذُوا بِأَحْسَنِهَا}} [[طبرسی]] و برخی دیگر از مفسران معتقدند مراد از {{متن قرآن|أَحْسَنِهَا}} [[واجبات]] و [[مستحبات]] است؛ زیرا این دو از مباحات بهتر است. <ref>تفسیر ماوردی، ج ۲، ص۲۶۰؛ التبیان، ج ۴، ص۵۴۰؛ مجمع‌البیان، ج ۴، ص۷۳۴.</ref> مفسرانی دیگر بدین معنا گرفته‌اند که ناسخ‌ها را فرا گرفته و منسوخ‌ها را رها کنید.<ref>تفسیر ماوردی، ج ۲، ص۲۶۰؛ التبیان، ج ۴، ص۵۴۰؛ مجمع‌البیان، ج ۴، ص۷۳۴.</ref> گروهی نیز بر این باورند که کلمه افعل [[تفضیل]] در اینجا به معنای صفت مشبهه، یعنی «احسن» به معنای «حَسَن» بوده و به [[نیکی]] و [[حُسن]] همه دستورات آن، اشاره دارد.<ref>مجمع‌البیان، ج ۴، ص۷۳۴؛ نمونه، ج ۶، ص۳۶۵.</ref> احتمال دیگر اینکه در میان [[دستورات]]، اموری مانند [[قصاص]]، [[مباح]] و اموری دیگر مانند [[عفو و گذشت]] از آن بهتر معرفی شده باشد و [[قوم موسی]] {{ع}} به عمل به آنچه بهتر است [[دعوت]] شده باشند.<ref>التبیان، ج۴، ۵۴۰؛ روح‌المعانی، مج۶، ج۹، ص۸۷؛ نمونه، ج ۶، ص۳۶۵.</ref> [[علامه طباطبایی]] رحمه‌الله گرفتن «أحسن» را کنایه از «حسن» ملازمت در آن امور دانسته و در بیان وجه این کنایه می‌گوید: اگر کسی همواره در کارهایش در پی خوبی باشد، طبعا از خوب و بد هر چیز و هر عمل، خوب آن را، برمی‌گزیند و همچنین [[غریزه]] [[زیبا]] پسند [[انسان]] او را وامی‌دارد تا از میان خوب‌ها، خوب‌تر را برگزیند، بنابراین، معنای جمله این است که به [[قوم]] خود [[فرمان]] ده تا از [[گناهان]] دوری کرده، حسناتی را که [[خداوند]] به سوی آن [[راهنمایی]] می‌کند، ملازمت کنند.<ref>المیزان، ج ۸، ص۲۴۶.</ref> خداوند در پایان [[آیه]] [[وعده]] می‌دهد که به زودی جایگاه [[فاسقان]] را به [[موسی]] و قومش نشان خواهد داد: {{متن قرآن|سَأُرِيكُمْ دَارَ الْفَاسِقِينَ}}<ref>« به زودی سرای نافرمانان را به شما نشان خواهم داد» سوره اعراف، آیه ۱۴۵.</ref> [[طوسی]] و [[طبرسی]] به نقل از [[مجاهد]] و [[جبائی]] مراد از {{متن قرآن|دَارَ الْفَاسِقِينَ}} را [[جهنّم]] دانسته و معتقدند که این آیه تهدیدی است برای کسانی که با نپذیرفتن سخن موسی و عمل نکردن به دستورات [[الواح]] با [[فرمان خداوند]] [[مخالفت]] کردند.<ref>التبیان، ج۴، ص۵۴۰؛ مجمع‌ البیان، ج ۴، ص۷۳۴.</ref> برخی دیگر آن را به خانه‌های [[فرعون]] و [[فرعونیان]] در [[مصر]] یا خانه‌های عاد و [[ثمود]] یا [[عمالقه]] در [[شام]] [[تفسیر]] می‌کنند که برای [[عبرت]] قوم موسی نمایان خواهد شد.<ref>التبیان، ج ۴، ص۵۴۰؛ مجمع‌ البیان، ج ۴، ص۷۳۴؛ تفسیر مراغی، مج ۳، ج ۹، ص۶۲.</ref> عده‌ای دیگر از [[مفسران]] در [[تفسیر آیه]] گفته‌اند که به زودی [[حکومت]] و [[قدرت]] به دست گروهی [[فاسق]] افتاده، بر شما حکومت خواهند کرد.<ref>تفسیر قمی، ج۱، ص۲۴۲؛ مجمع‌البیان، ج۴، ص۷۳۴؛ المیزان، ج ۸، ص۲۴۶.</ref>.<ref>[[ابوالفضل روحی|روحی، ابوالفضل]]، [[الواح موسی - روحی (مقاله)|مقاله «الواح موسی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۴]]، ص۱۹۱-۱۹۲.</ref>
+چون الواح [[دستورات الهی]] به موسی {{ع}} و [[قوم]] او را دربرداشته، [[خداوند]] از وی خواست تا آنها را با [[قوّت]] و جدیّت تمام برگرفته و به قوم خود [[فرمان]] دهد تا از میان آنها بهترین را برگزینند: {{متن قرآن|فَخُذْهَا بِقُوَّةٍ وَأْمُرْ قَوْمَكَ يَأْخُذُوا بِأَحْسَنِهَا}}<ref>« آن را با توانمندی  بستان و به قوم خود فرمان ده تا نیکوترین آن را برگزینند» سوره اعراف، آیه ۱۴۵.</ref> برخی [[مفسران]] ذیل این [[آیه]] گفته‌اند: محکم گرفتن کنایه از این است که آن را شوخی و بی‌اهمیت نشمارند؛ بلکه آن را جدّی گرفته، با [[احتیاط]] به آن عمل کنند؛ زیرا اگر کسی امری را جدّی بداند قهرا همه نیروی خود را در نگهداری آن به‌کار می‌گیرد.<ref>جامع‌البیان، مج۶، ج۹، ص۷۸ ـ ۷۹؛ البحر المحیط، ج ۵، ص۱۷۱؛ المیزان، ج ۸، ص۲۴۵.</ref> گروهی دیگر گفته‌اند: چون این الواح در برگیرنده [[احکام]] و [[دستورات]] جدیدی، بر خلاف احکام رایج نزد [[فرعونیان]] و قوم [[بت‌پرست]] بوده خداوند به موسی {{ع}} فرمود تا در فراگیری آن عزمی [[قوی]] و اراده‌ای [[استوار]] داشته باشد؛<ref>تفسیر مراغی، مج ۳، ج ۹، ص۶۱؛ البحر المیحط، ج ۵، ص۱۷۱؛ الفرقان، ج ۹، ص۳۰۱.</ref> امّا درباره جمله {{متن قرآن|وَأْمُرْ قَوْمَكَ يَأْخُذُوا بِأَحْسَنِهَا}} [[طبرسی]] و برخی دیگر از مفسران معتقدند مراد از {{متن قرآن|أَحْسَنِهَا}} [[واجبات]] و [[مستحبات]] است؛ زیرا این دو از مباحات بهتر است. <ref>تفسیر ماوردی، ج ۲، ص۲۶۰؛ التبیان، ج ۴، ص۵۴۰؛ مجمع‌البیان، ج ۴، ص۷۳۴.</ref> مفسرانی دیگر بدین معنا گرفته‌اند که ناسخ‌ها را فرا گرفته و منسوخ‌ها را رها کنید.<ref>تفسیر ماوردی، ج ۲، ص۲۶۰؛ التبیان، ج ۴، ص۵۴۰؛ مجمع‌البیان، ج ۴، ص۷۳۴.</ref> گروهی نیز بر این باورند که کلمه افعل تفضیل در اینجا به معنای صفت مشبهه، یعنی «احسن» به معنای «حَسَن» بوده و به [[نیکی]] و [[حُسن]] همه دستورات آن، اشاره دارد.<ref>مجمع‌البیان، ج ۴، ص۷۳۴؛ نمونه، ج ۶، ص۳۶۵.</ref> احتمال دیگر اینکه در میان [[دستورات]]، اموری مانند [[قصاص]]، [[مباح]] و اموری دیگر مانند [[عفو و گذشت]] از آن بهتر معرفی شده باشد و [[قوم موسی]] {{ع}} به عمل به آنچه بهتر است [[دعوت]] شده باشند.<ref>التبیان، ج۴، ۵۴۰؛ روح‌المعانی، مج۶، ج۹، ص۸۷؛ نمونه، ج ۶، ص۳۶۵.</ref> [[علامه طباطبایی]] رحمه‌الله گرفتن «أحسن» را کنایه از «حسن» ملازمت در آن امور دانسته و در بیان وجه این کنایه می‌گوید: اگر کسی همواره در کارهایش در پی خوبی باشد، طبعا از خوب و بد هر چیز و هر عمل، خوب آن را، برمی‌گزیند و همچنین [[غریزه]] [[زیبا]] پسند [[انسان]] او را وامی‌دارد تا از میان خوب‌ها، خوب‌تر را برگزیند، بنابراین، معنای جمله این است که به [[قوم]] خود [[فرمان]] ده تا از [[گناهان]] دوری کرده، حسناتی را که [[خداوند]] به سوی آن [[راهنمایی]] می‌کند، ملازمت کنند.<ref>المیزان، ج ۸، ص۲۴۶.</ref> خداوند در پایان [[آیه]] [[وعده]] می‌دهد که به زودی جایگاه [[فاسقان]] را به [[موسی]] و قومش نشان خواهد داد: {{متن قرآن|سَأُرِيكُمْ دَارَ الْفَاسِقِينَ}}<ref>« به زودی سرای نافرمانان را به شما نشان خواهم داد» سوره اعراف، آیه ۱۴۵.</ref> [[طوسی]] و [[طبرسی]] به نقل از [[مجاهد]] و [[جبائی]] مراد از {{متن قرآن|دَارَ الْفَاسِقِينَ}} را [[جهنّم]] دانسته و معتقدند که این آیه تهدیدی است برای کسانی که با نپذیرفتن سخن موسی و عمل نکردن به دستورات [[الواح]] با [[فرمان خداوند]] [[مخالفت]] کردند.<ref>التبیان، ج۴، ص۵۴۰؛ مجمع‌ البیان، ج ۴، ص۷۳۴.</ref> برخی دیگر آن را به خانه‌های [[فرعون]] و [[فرعونیان]] در [[مصر]] یا خانه‌های عاد و [[ثمود]] یا [[عمالقه]] در [[شام]] [[تفسیر]] می‌کنند که برای [[عبرت]] قوم موسی نمایان خواهد شد.<ref>التبیان، ج ۴، ص۵۴۰؛ مجمع‌ البیان، ج ۴، ص۷۳۴؛ تفسیر مراغی، مج ۳، ج ۹، ص۶۲.</ref> عده‌ای دیگر از [[مفسران]] در [[تفسیر آیه]] گفته‌اند که به زودی [[حکومت]] و [[قدرت]] به دست گروهی [[فاسق]] افتاده، بر شما حکومت خواهند کرد<ref>تفسیر قمی، ج۱، ص۲۴۲؛ مجمع‌البیان، ج۴، ص۷۳۴؛ المیزان، ج ۸، ص۲۴۶.</ref>.<ref>[[ابوالفضل روحی|روحی، ابوالفضل]]، [[الواح موسی - روحی (مقاله)|مقاله «الواح موسی»]]، [[دائرة المعارف قرآن کریم ج۴ (کتاب)|دائرة المعارف قرآن کریم ج۴]]، ص۱۹۱-۱۹۲.</ref>
 ==افکندن الواح==