حق در خانواده: تفاوت میان نسخه‌ها

خط ۴۶: خط ۴۶:
در خانواده نیز شناخت حقوق متقابل و پایبندی در رعایت آن ضامن زندگی سالم و مطلوب است؛ و این معنا در [[جامعه]] آن [[روز]] [[عرب]] برای نخستین‌بار به وسیله [[قرآن کریم]] مطرح شد. کتاب الهی چنین [[آموزش]] داد: {{متن قرآن|وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ}}<ref>«و زنان را بر مردان، حقّ شایسته‌ای است چنان که مردان را بر زنان» سوره بقره، آیه ۲۲۸.</ref>.
در خانواده نیز شناخت حقوق متقابل و پایبندی در رعایت آن ضامن زندگی سالم و مطلوب است؛ و این معنا در [[جامعه]] آن [[روز]] [[عرب]] برای نخستین‌بار به وسیله [[قرآن کریم]] مطرح شد. کتاب الهی چنین [[آموزش]] داد: {{متن قرآن|وَلَهُنَّ مِثْلُ الَّذِي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ}}<ref>«و زنان را بر مردان، حقّ شایسته‌ای است چنان که مردان را بر زنان» سوره بقره، آیه ۲۲۸.</ref>.


تا پیش از این در [[جامعه]] آن [[روز]]، مردان صاحب [[حقوق]] بودند و [[زنان]] عهده‌دار [[تکالیف]]؛ و حقوق متقابل امری بی‌معنا بود و [[زن]] از طبیعی‌ترین حقوق خویش [[محروم]] بود. این سخن [[قرآن کریم]]، انقلابی در روابط زن و مرد و [[حقوق خانواده]] بود. و [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در جهت تبیین و [[تحکیم]] آن تلاش بسیار کرد، ولی جامعه آن روز در قبال آن سخت [[مقاومت]] می‌کرد. [[رسول خدا]] {{صل}} در آموزه‌ای والا در جمع [[مردمان]] فرمود: {{متن حدیث|أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ‏ لِنِسَائِكُمْ‏ عَلَيْكُمْ‏ حَقّاً وَ لَكُمْ عَلَيْهِنَّ حَقّاً}}<ref>«مردم، بی‌گمان زنانتان بر شما حقوقی دارند و شما بر آنان حقوقی دارید». أبوعثمان عمرو بن بحر الجاحظ، البیان و التبیین، تحقیق علی أبوملحم، الطبعة الثانیة، دار و مکتبة الهلال، بیروت، ۱۴۱۲ ق. ج۲، ص۲۳.</ref>.
تا پیش از این در [[جامعه]] آن [[روز]]، مردان صاحب [[حقوق]] بودند و [[زنان]] عهده‌دار [[تکالیف]]؛ و حقوق متقابل امری بی‌معنا بود و [[زن]] از طبیعی‌ترین حقوق خویش [[محروم]] بود. این سخن [[قرآن کریم]]، انقلابی در روابط زن و مرد و حقوق خانواده بود. و [[پیامبر اکرم]] {{صل}} در جهت تبیین و تحکیم آن تلاش بسیار کرد، ولی جامعه آن روز در قبال آن سخت [[مقاومت]] می‌کرد. [[رسول خدا]] {{صل}} در آموزه‌ای والا در جمع [[مردمان]] فرمود: {{متن حدیث|أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ‏ لِنِسَائِكُمْ‏ عَلَيْكُمْ‏ حَقّاً وَ لَكُمْ عَلَيْهِنَّ حَقّاً}}<ref>«مردم، بی‌گمان زنانتان بر شما حقوقی دارند و شما بر آنان حقوقی دارید». أبوعثمان عمرو بن بحر الجاحظ، البیان و التبیین، تحقیق علی أبوملحم، الطبعة الثانیة، دار و مکتبة الهلال، بیروت، ۱۴۱۲ ق. ج۲، ص۲۳.</ref>.


در بیان قرآن کریم و در آموزه بلند پیامبر اکرم {{صل}} حقوق زنان مقدم بر حقوق مردان آمده است، و هرچند که در اینجا سخن از حقوق متقابل است، اما این تقدم در بیان، خود بیانگر نگرش قرآن کریم و رسول خدا {{صل}} به این حقوق و [[جایگاه زن]] در حقوق متقابل است.
در بیان قرآن کریم و در آموزه بلند پیامبر اکرم {{صل}} حقوق زنان مقدم بر حقوق مردان آمده است، و هرچند که در اینجا سخن از حقوق متقابل است، اما این تقدم در بیان، خود بیانگر نگرش قرآن کریم و رسول خدا {{صل}} به این حقوق و [[جایگاه زن]] در حقوق متقابل است.


عالمان شیعه و [[سنی]] [[روایت]] کرده‌اند که در [[حجة الوداع]] در ایام تشریق<ref>ایام تشریق نام سه روز آخر مراسم حج، یعنی روزهای یازدهم و دوازدهم و سیزدهم ذی‌الحجه است. در این سه روز حاجیان پس از انجام دادن قربانی در روز دهم (روز عید قربان) و ختم اعمال و مناسک حج در صحرای منی اقامت می‌کنند و به رمی جمرات می‌پردازند. این ایام را ایام تشریق نامیده‌اند ازاین‌رو که حاجیان گوشت‌های قربانی رای تکه‌تکه کرده و در تابش خورشید خشک می‌کرده‌اند؛ و یا از این‌رو تشریق نامیده‌اند که ذبح قربانی با برآمدن خورشید جایز می‌شود. ر. ک: النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، ج۲، ص۴۶۴؛ منصور بن یونس بن صلاح الدین البهوتی الحنبلی، کشف القناع، تحقیق أبوعبدالله محمد حسن، تقدیم کمال عبدالعظیم العنانی، الطبعة الاولی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۸ ق. ج۲، ص۶۶؛ فخرالدین بن محمد الطریحی، مجمع البحرین، المکتبة المرتضویة، طهران، ۱۳۶۵ ش. ج۵، ص۱۹۱-۱۹۲؛ حسین بن جمال الدین محمد بن الحسین (المحقق الخوانساری)، مشارق الشموس، الطبعة الاولی، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بیروت، ج۲، ص۳۹۲.</ref> [[سوره]] {{متن قرآن|إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ}}<ref>«چون یاری خداوند و پیروزی (بر مکّه) فرا رسد،» سوره نصر، آیه ۱.</ref> بر [[پیامبر]] نازل شد و آن حضرت دانست که [[رحلت]] خواهد کرد. پس درحالی‌که بر شتر [[غضباء]] سوار بود خطبه‌ای ایراد کرد؛ آخرین خطبه‌های [[رسول خدا]] {{صل}} با مردمش. پیامبر در این [[خطبه]] اساسی آخرین سفارش‌های خود را در جمع [[مردم]] [[مکه]] و جمعیت عظیمی که در [[مراسم حج]] شرکت نموده بودند بیان کرد و از جمله فرمود: {{متن حدیث|... أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ النِّسَاءَ عِنْدَكُمْ‏ عَوَانٍ‏ لَا يَمْلِكْنَ لِأَنْفُسِهِنَّ ضَرّاً وَ لَا نَفْعاً أَخَذْتُمُوهُنَّ بِأَمَانَةِ اللَّهِ وَ اسْتَحْلَلْتُمْ فُرُوجَهُنَّ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ فَلَكُمْ عَلَيْهِنَّ حَقٌّ وَ لَهُنَّ عَلَيْكُمْ حَقٌّ}}<ref>«مردم! زنانتان در بند شمایند، آنان را به عنوان امانت خدا برگرفتید و با حکم خدا بر شما حلال شده‌اند. پس شما را بر ایشان حقوقی است و آنان را بر شما حقوقی است». منتخب مسند عبد بن حمید، ص۲۷۱؛ أبوجعفر محمد بن جریر الطبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر الطبری)، الطبعة الاولی، بولاق، مصر، ۱۳۲۳ ق. افست دارالمعرفة، بیروت، ۱۴۰۶ ق. ج۴، ص۲۱۲؛ الخصال، ج۲، ص۴۸۷؛ البدایة و النهایة، ج۵، ص۲۲۲؛ سیرة ابن کثیر، ج۲، ص۴۳۹؛ مجمع الزوائد، ج۳، ص۲۶۷؛ الدر المنثور، ج۲، ص۱۳۲؛ کنز العمال، ج۱۶، ص۳۷۸؛ بحار الانوار، ج۲۱، ص۳۸۱.</ref>.
عالمان شیعه و [[سنی]] [[روایت]] کرده‌اند که در [[حجة الوداع]] در ایام تشریق<ref>ایام تشریق نام سه روز آخر مراسم حج، یعنی روزهای یازدهم و دوازدهم و سیزدهم ذی‌الحجه است. در این سه روز حاجیان پس از انجام دادن قربانی در روز دهم (روز عید قربان) و ختم اعمال و مناسک حج در صحرای منی اقامت می‌کنند و به رمی جمرات می‌پردازند. این ایام را ایام تشریق نامیده‌اند ازاین‌رو که حاجیان گوشت‌های قربانی رای تکه‌تکه کرده و در تابش خورشید خشک می‌کرده‌اند؛ و یا از این‌رو تشریق نامیده‌اند که ذبح قربانی با برآمدن خورشید جایز می‌شود. ر. ک: النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، ج۲، ص۴۶۴؛ منصور بن یونس بن صلاح الدین البهوتی الحنبلی، کشف القناع، تحقیق أبوعبدالله محمد حسن، تقدیم کمال عبدالعظیم العنانی، الطبعة الاولی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۱۸ ق. ج۲، ص۶۶؛ فخرالدین بن محمد الطریحی، مجمع البحرین، المکتبة المرتضویة، طهران، ۱۳۶۵ ش. ج۵، ص۱۹۱-۱۹۲؛ حسین بن جمال الدین محمد بن الحسین (المحقق الخوانساری)، مشارق الشموس، الطبعة الاولی، مؤسسة آل البیت لاحیاء التراث، بیروت، ج۲، ص۳۹۲.</ref> [[سوره]] {{متن قرآن|إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَالْفَتْحُ}}<ref>«چون یاری خداوند و پیروزی (بر مکّه) فرا رسد،» سوره نصر، آیه ۱.</ref> بر [[پیامبر]] نازل شد و آن حضرت دانست که رحلت خواهد کرد. پس درحالی‌که بر شتر [[غضباء]] سوار بود خطبه‌ای ایراد کرد؛ آخرین خطبه‌های [[رسول خدا]] {{صل}} با مردمش. پیامبر در این [[خطبه]] اساسی آخرین سفارش‌های خود را در جمع [[مردم]] [[مکه]] و جمعیت عظیمی که در [[مراسم حج]] شرکت نموده بودند بیان کرد و از جمله فرمود: {{متن حدیث|... أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ النِّسَاءَ عِنْدَكُمْ‏ عَوَانٍ‏ لَا يَمْلِكْنَ لِأَنْفُسِهِنَّ ضَرّاً وَ لَا نَفْعاً أَخَذْتُمُوهُنَّ بِأَمَانَةِ اللَّهِ وَ اسْتَحْلَلْتُمْ فُرُوجَهُنَّ بِكَلِمَاتِ اللَّهِ فَلَكُمْ عَلَيْهِنَّ حَقٌّ وَ لَهُنَّ عَلَيْكُمْ حَقٌّ}}<ref>«مردم! زنانتان در بند شمایند، آنان را به عنوان امانت خدا برگرفتید و با حکم خدا بر شما حلال شده‌اند. پس شما را بر ایشان حقوقی است و آنان را بر شما حقوقی است». منتخب مسند عبد بن حمید، ص۲۷۱؛ أبوجعفر محمد بن جریر الطبری، جامع البیان فی تفسیر القرآن (تفسیر الطبری)، الطبعة الاولی، بولاق، مصر، ۱۳۲۳ ق. افست دارالمعرفة، بیروت، ۱۴۰۶ ق. ج۴، ص۲۱۲؛ الخصال، ج۲، ص۴۸۷؛ البدایة و النهایة، ج۵، ص۲۲۲؛ سیرة ابن کثیر، ج۲، ص۴۳۹؛ مجمع الزوائد، ج۳، ص۲۶۷؛ الدر المنثور، ج۲، ص۱۳۲؛ کنز العمال، ج۱۶، ص۳۷۸؛ بحار الانوار، ج۲۱، ص۳۸۱.</ref>.


[[پیامبر اکرم]] {{صل}} در این خطبه مهم‌ترین سفارش‌های خود را به [[امت]] خویش بیان کرد، و مشخص است که حقوق متقابل در [[خانواده]] تا چه پایه نزد آن حضرت اهمیت داشته است که در آن جمع و در آن شرایط این‌گونه از آن سخن رانده است. در این عرصه آنچه خانواده را بسامان می‌کند و روابط میان اعضای خانواده را به [[درستی]] تنظیم می‌نماید و این مجموعه را به سوی اهدافش پیش می‌برد [[شناخت]] اقسام [[حقوق]] و پایبندی به آنهاست<ref>[[م‍ص‍طف‍ی‌ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]]، [[سیره نبوی ج۴ (کتاب)|سیره نبوی]]، ج۴ ص ۱۲۶.</ref>.
[[پیامبر اکرم]] {{صل}} در این خطبه مهم‌ترین سفارش‌های خود را به [[امت]] خویش بیان کرد، و مشخص است که حقوق متقابل در [[خانواده]] تا چه پایه نزد آن حضرت اهمیت داشته است که در آن جمع و در آن شرایط این‌گونه از آن سخن رانده است. در این عرصه آنچه خانواده را بسامان می‌کند و روابط میان اعضای خانواده را به [[درستی]] تنظیم می‌نماید و این مجموعه را به سوی اهدافش پیش می‌برد [[شناخت]] اقسام [[حقوق]] و پایبندی به آنهاست<ref>[[م‍ص‍طف‍ی‌ دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌|دل‍ش‍اد ت‍ه‍ران‍ی‌، م‍ص‍طف‍ی‌]]، [[سیره نبوی ج۴ (کتاب)|سیره نبوی]]، ج۴ ص ۱۲۶.</ref>.
۱۱۱٬۷۲۲

ویرایش